رنگ و بوی سعودی كودتا

حوادث غافلگيركننده اخير تركيه اين سوال را مطرح كرده است كه آيا اين رخدادها كه از آن به شورش نظاميان ناراضي يا كودتاي نافرجام تعبير مي‌شود ساخته و پرداخته صرف عوامل شورشي و كودتاچيان شكست خورده داخلي بوده يا اينكه امكان دارد عوامل خارجي نيزدر اين قضايا نقش و دست داشته باشند. در صورتي كه روند بازجويي ازعوامل بازداشت شده به سرانجام برسد بر اساس نتايج حاصله مي‌توان پاسخ روشن‌تري به اين سؤال داد اما در وضعيت كنوني نيز برخي شاخص‌ها از جمله تقارن كودتاي نافرجام تركيه با منافع بازيگران آشوب‌ساز منطقه، امكان درستي يك چنين احتمالي را تأييد يا دست كم قابل تأمل مي‌كند. از جمله اينكه كودتاي نافرجام تركيه درست در روزي اتفاق افتاد كه قرار بود بخش محرمانه گزارش 11 سپتامبر سال 2001 امريكا منتشر شود كه در آن به نقش عوامل دولتي عربستان از جمله بندر بن سلطان، سفير وقت اين كشور در امريكا در حمايت مالي از عوامل انتحاري حملات 11 سپتامبر اذعان و تصريح شده است.

از اين ديد كودتاي نافرجام تركيه همان كاركردي را براي عربستان داشت كه حمله تروريستي در شهر ساحلي نيس فرانسه در يك روز قبل از آن بازي كرد و هر دو رخداد غافلگيركننده در مجموع فضايي پديد آورد كه به كلي انتشار بخش محرمانه گزارش 11 سپتامبر2001 (كه به يك دغدغه جدي براي عربستان و موضوع چالشي در روابط آن با دولت اوباما تبديل شده بود )از ديد افكار عمومي و رسانه‌هاي جهان خارج كرد و اخبار مربوط به اين دو رخداد را در اولويت خبري رسانه‌هاي جهان قرار داد و از اين طريق حاشيه امن براي عربستان فراهم كرد.

اگر رخدادهاي تركيه و فرانسه صورت نمي‌گرفتند اين احتمال وجود داشت كه انتشار بخش محرمانه مربوط به نقش عربستان در گزارش 11سپتامبر سال 2001 امريكا به سوژه اول رسانه‌هاي جهان و به محملي براي روشنگري درباره نقش عربستان در حملات تروريستي تبديل شود. احتمال نقش عربستان در كودتاي نافرجام تركيه از اين جهت نيز مي‌تواند قابل توجه و تأمل باشد كه تركيه بعد از تشكيل دولت جديد اين كشور به نخست وزيري بن علي ييلدريم گام‌هايي را به سمت اصلاح رويكرد مداخله‌گرانه خود در سوريه برداشته است كه ادامه اين روند مي‌تواند به تنهايي و انزواي كامل عربستان منجر شود؛ چرا كه اعضاي ائتلاف موسوم به دوستان سوريه يكي پس از ديگري خود را از اين ائتلاف كنار كشيدند و تركيه تنها كشوري بود كه عربستان فكر مي‌كند مي‌تواند روي آن حساب بازكند اما از زماني كه تركيه به سمت آشتي با روسيه رفت و سپس از آشتي با سوريه سخن گفت، اميدهاي عربستان در اين زمينه نقش بر آب شد. از اين ديد مشاركت عربستان در كودتاي نافرجام تركيه مي‌تواند با هدف انتقام‌جويي صورت گرفته باشد. در مجموع هر چند حزب حاكم عدالت و توسعه انگشت اتهام را درباره كودتاي نافرجام داخلي به سمت فتح‌الله گولن گرفته و در پوشش آن به پالايش هواداران وي از دستگاه‌هاي حكومتي دست‌زده است اما شاخصي كه بيانگر نقش و نفوذ وي در ارتش باشد يا منافع مشتركي را بين آنها رقم بزند در دست نيست اما در مقابل همچنان كه گفت شد عربستان دركنار رژيم صهيونيستي از انگيزه بيشتري براي ايجاد چالش براي دولت اردوغان برخوردار است و همچنان اين رژيم بقاي خود را در بحران‌سازي جست‌وجو مي‌كند.