ژنوـ3، كارشكني با شروط مأيوسبا اينكه سفير امريكا در مسكو بر راهحل سياسي در سوريه تأكيد ميكند و راهحل نظامي را غيرممكن ميداند ولي آنچه در صحنه ميداني يا روي ميز مذاكرات ژنو رخ ميدهد، در نقطه مقابل و استمرار بحران و جنگ قرار ميگيرد. محافل انگليسي با ترسيم بنبست در بحران نظامي و سياسي، تجزيه ناگزير را تجويز ميكنند و اين در حالي است كه تغيير معادله ميدان در چهار ماه گذشته، حتي بر تاكتيكهاي مديريتي امريكا اثر گذاشته و رايزنيهاي كري و لاوروف از آن حكايت دارد كه ديدگاه و تحليل و توصيههاي مسكو، مبناي اصلي در نشست ژنوـ3 ميباشد. شوراي عالي معارضان كه عربستان آنها را با حمايت تركيه و قطر و با تركيبي از تروريستهاي مورد حمايت تشكيل داده در نگاه روسيه از وجاهت و مشروعيت برخوردار نيستند و تروريستهاي جيشالاسلام و احرارالشام نميتوانند در مذاكرات شركت كنند. مضافاً اينكه از نگاه روسيه بايد طيف گستردهتري از معارضان كه قبلاً هم در مسكو نشستهاي مقدماتي را برگزار كردهاند در رايزني و مذاكرات ژنو شركت داشته باشند، به همين دليل يك تيم از پنج گروه لائيك بايد به موازات و با همان تعداد نماينده (15نفر مذاكرهكننده و 15نفر مشاور) در كنار هيئت مذاكرهكننده رياض قرار گيرند. اگرچه حزب اتحاد دموكراتيك كردي (صالح مسلم) در اين تيم پنج جانبه تعريف شده ولي به دليل مخالفت و شرطگذاري تركيه و تروريست ناميدن آنها، در فاصله دو هفته آينده و در حاشيه نشست امنيتي مونيخ مورد تصميمگيري قرار خواهد گرفت. هيئت مذاكراتي رياض كه از قبل شرايط خود را نامساعد ارزيابي كرده و قادر به حمايت از نماينده تروريستها در تركيب خود نيست، شرط توقف درگيري و آتشبس را براي حضور در مذاكرات مطرح كرده ولي در ژنو حاضر شده است. ديميستورا كه در مواضع اخير خود، تأكيد كرده براساس قطعنامه 2245 مسئوليت و مشروعيت انحصاري براي تعيين تيم مذاكرهكننده را داراست و بايد محورهاي گفتوگو را مشخص نمايد، هرگونه پيششرط را رد كرده و از امشب مذاكره با تيم اعزامي حكومت سوريه را شروع ميكند تا طي روزهاي آينده، تكليف و تركيب هيئتهاي معارض را روشن كند. اگرچه امريكا با روسيه روي چارچوبهاي فوق توافق كرده ولي حاضر نيست عربستان و تركيه را تحت فشار قرار دهد و روندهاي فعلي كه تصوير اميدواركنندهاي در ژنوـ3 را نشان نميدهد قابل قبول ميداند تا وضعيت خود را در شمال شرق سوريه تحكيم نمايد.
اگر برخي گمانهزنيها در مورد قوانين سري روسيه ـ امريكا در حوزههاي يونان، قبرس، اوكراين و سوريه را ناديده بگيريم، متغيرهاي ميداني هم به لحاظ پيشرويهاي راهبردي ارتش سوريه عليه تروريستها و هم به جهت درگيريهاي مهم و فيمابين تروريستها در شمال و جنوب سوريه و هم برنامه عملياتي فوري در حلب و ادلب پيام روشني منعكس ميكنند. اين متغيرها نشان ميدهند شروط مأيوسانه تروريستها و حاميان آنها براي مشاركت و مذاكره در ژنوـ3 حاكي از فقدان كارتهاي بازي و مذاكره است و از مذاكرات ژنوـ3 صرفاً توقف عملياتهاي نظامي و دريافت كمكهاي جديد را دنبال ميكنند چراكه اگر در گذشته روي تشكيل حكومت انتقالي در سوريه و طي مذاكرات تأكيد ميكردند، امروز فقط تشكيل حكومت وحدت ملي ميتواند در دستور كار مذاكرات ژنوـ3 قرار گيرد. اين بدان معناست كه هم در معادله ميداني و هم در سقف مطالبات سياسي، دستهاي خالي براي تروريستها و حاميان آنها باقي مانده است و مانورهاي شرطگذاري براي حضور در مذاكرات يك رويكرد محاسبهشده است تا در كنار آتشبس، به اوضاع خود سامان دهند و به اميد تغيير معادله ميدان، خود را بازسازي كنند.
ژنوـ3، كارشكنی با شروط مأیوس
هادی محمدی
۱۳۹۴/۱۱/۱۱