حاتمی كیا گفت «به وقت شام» را سانسور كردند / روایت دلاورمردی های مدافعان حرم در «مدیترانه» / بحران آب در منطقه را پیش بینی می كردم

این روزها که تهران و بسیاری از شهرستان ها در وضعیت قرمز و در حال گذران پیک پنجم کرونا هستند، سینماها با رعایت تمام پروتکل های بهداشتی باز هستند.
چرا که سالن‌دارها معتقدند اکران فیلم‌های مخاطب‌پسند باعث رونق سالن های سینما می‌شوند، نظری که بیشتر تهیه‌کننده‌ها با آن موافق نیستند. به هر حال در این بلبشو هادی حاجتمند در جایگاه کارگردان و رشید حاجتمند در جایگاه تهیه کننده تصمیم گرفته اند که فیلم شان «مدیترانه» را اکران کنند. فیلمی که سراغ موضوع مدافعان حرم و تحولات روز جهان اسلام و منطقه رفته و مهراوه شریفی نیا و پوریا پورسرخ را در ترکیب بازیگرانش دارد. در ادامه گفتگو با با هادی حاجتمند، کارگردان این فیلم را می خوانید.

از تجربه ساخت فیلم «مدیترانه» بگویید؟ تجربه ساخت فیلمی با نگاهی به معضلات روز جامعه و نبرد مدافعان حرم در سوریه چطور بود؟

«مدیترانه» را سال 98 ساختم. البته فیلمنامه اولیه در ارتباط با مسموم کردن آب توسط داعش و شرایط مردم شهر حلب بود که با دبه هایی در دست در کوچه و خیابان های این شهر در صف آب ایستاده اند. داعش در حال گرفتن رگ حیات بشریت بود که فرزندان ما دلاورانه جلوی آن ایستادند (و می ایستند) و من در فیلمنامه اولیه «مدیترانه» روی همین مسئله تاکید داشتم. قرار بر این بود که فیلم را با محوریت بحران آب و جنگی که داعش در حوزه بیولوژیک در حال اجرای آن است به نمایش بگذاریم که سازمانی به نام پدافند غیر عامل شرکت آب که هیچ دانشی در خصوص هنر و رسالت هنر ندارد، به فیلمنامه اولیه ایراد وارد کرد و آن را مورد سلاخی قرار داد.

چه اشکال و ایرادی به فیلمنامه وارد کردند؟

به فیلمنامه ما اتهام زدند که به معاندین و داعش یاد می دهد که چطور می توانند ترور بیولوژیک انجام دهند! عقیم کردن فیلمنامه من در حالی اتفاق افتاد که یکی از فرماندهان نیروی قدس یادآور شد که اتفاقا داعش دقیقا همین کار را چندین سال پیش در دمشق انجام داده. به هر حال فیلمنامه ام را سلاخی کردند و همین سلاخی به محور اصلی فیلمنامه آسیب زد و از آنجا که فرهنگ و هنر انقلاب اسلامی پدر ندارد هیچکس از من به عنوان یک دیده بان فرهنگی حمایت نکرد که مقوله آبی که بنده به آن در فیلمنامه اولیه «مدیترانه» پرداخته ام، مقوله مهمی است. در ادامه همین روند کسانیکه در سازمان ها و نهادهای فرهنگی کار پاک کردن و خط زدن فیلمنامه ها را بر عهده دارند هم بارها برای ما اما و اگر آوردند که اگر اینطور و آنطور نشود اجازه فیلمبرداری نمی دهیم، مجوز نمی دهیم، پروانه ساخت ات را باطل می کنیم و... .

یعنی فیلمی که الان روی پرده سینماهاست، نسبت به نسخه اولیه فیلمنامه تغییرات زیادی کرده؟

بنده به عنوان یک دیده بان فرهنگی چند سال پیش بحران آب را دیده بود. کمااینکه امروز که فیلمم در حال اکران است با بحران آب در خوزستان و سیستان و بلوچستان مواجه هستیم. حالا در سوریه در باب این بحران پای داعش در میان بود و در وطن پای استاندار و وزیر نیروی بی کفایت. به هر حال چند سال پیش جلوی فیلمنامه اولیه من را گرفتند و من ناچارا فیلمنامه را با نگاهی اجتماعی و با چند شاخصه مهم تغییر دادم. شاخصه اول جریان مدافعان حرم در سوریه، دیگری داستان لشکر فاطمیون (افرادی که پدر و مادر و نیاکانی افغانستانی دارند، بنا بر دلایل زیادی به ایران مهاجرت کردند، در سال‌های دفاع مقدس از مرزها دفاع کردند و حالا برای دین و غیرت و امنیت به کشور سومی رفتند و برای ما امنیت می آوردند) و همچنین با نگاهی به حادثه کشتی سانچی داستان زنی را در این فیلم روایت کردم که می‌گوید شوهر من در سوریه زنده است و...

در روند تحقیق و پژوهش های این کار به زنانی هم برخورد کردید که مرگ یا مفقود الاثر شدن عزیزانشان را باور ندارند؟

چرا راه دور برویم، برادرم که در منا شهید شد 70 روز هیچ نشان و اطلاعی از پیکرش نداشتیم. مادرم باور نداشت و می گفت؛ یک تکه ذغال بیاورید و بگویید این جسد پسرت است تا باور کنم. ضمن اینکه من پیش از ساخت این فیلم، مستندی ساخته بودم به نام «آنا». این مستندی درباره مادری است که پسرش شهید شده و... . کلا می خواهم بگویم من با چنین زنانی نه تنها بیگانه نبودم، بلکه در کنارشان زیستم.

خاطرم هست چند سال پیش وقتی ابراهیم حاتمی کیا «به وقت شام» را با هدف آشنایی مردم با داعش و مدافعان حرم ساخت بسیار درباره سختی های آن پروژه سخن گفت. به عنوان یک فیلمساز علاقمند به سینمای دفاع مقدس، چقدر از تجربه حاتمی کیا در نمایش صحنه های خاص و حال و هوای قهرمانان قصه تان استفاده کردید؟

ابراهیم حاتمی کیا روزی به من گفت؛ به خاطر حجاب دختر مسیحی که در هواپیما نشسته فیلم «به وقت شام» را سانسور کردند! این حرف شان را هیچوقت از یاد نمی برم. کسانی مثل ابراهیم حاتمی کیا و احمدرضا درویش اسطوره ها و علمداران سینمای انقلاب هستند و وقتی برای حاتمی کیا چنین اتفاقی رخ می دهد، من چه می توانم بگویم! این عزیزان همواره بنده را پدرانه و برادرانه راهنمایی کردند و البته یادم دادند که فیلمم را با مولفه های خودم بسازم و استقلالم را به عنوان یک هنرمند حفظ کنم.

از شانس بد اکران فیلم تان هم خورد به روزهای سخت کرونا و سینمایی که دیگر در آستانه ورشکستگی است. در این شرایط ریسک بزرگی کردید که فیلم تان را روی پرده بردید!

سینما صنعتی فرهنگی است که نمی شود به دلیل کرونا آن را منحل کرد. من هم فیلم ام را گروگان نگرفته ام که بعد از کرونا آزادش کنم. در بحران کنونی چرخ های این صنعت باید بچرخد و اگر بنده کنار مردم هستم باید فیلم ام را عرضه کنم که چراغ سینما روشن بماند. از کنار روشن ماندن چراغ سینماست که از کارگر سینما گرفته تا آپاراتچی و سینمادار و... می توانند امرار معاش کنند.

نگران بازگشت سرمایه اولیه تان نیستید؟

همه فکر می کنند که بنده ترسی از اکران در روزهای کرونا ندارم، چون فیلمساز دولتی هستم. در صورتیکه اصلا اینطور نیست. بخشی از هزینه «مدیترانه» را صدا و سیما تقبل کرده و بخش دیگر را تهیه کننده این فیلم (رشید حاجتمند) با رهن گذاشتن خانه پدری اش و گرفتن وام. جالب است بگویم در زمانیکه در همین سینما فیلم های دختر-پسری با هزینه 3-4 میلیارد ساخته میشد، ما فیلم مان را کاملا مستقل با هزینه ای کمی بیش از 1 میلیارد ساختیم. بنابراین از تمام کسانیکه ادعا می کنند این فیلم با هزینه ارگانی ساخته شده، می خواهم پیش از هرگونه برچسب و توهین و قضاوتی با شجاعت جلو بیایند تا ما هم اسناد و مدارک مان را دال بر مستقل بودن آن در اختیارشان قرار دهیم.

و ظاهرا تهیه کننده فیلم هم قرار است بخشی از عواید فروش آن را به مردم خوزستان و سیستان و بلوچستان اختصاص دهد؟

بله، قرار است ایشان سهم مربوط به تهیه کننده را که بخش محدودی از فروش است به مردم خوزستان و سیستان و بلوچستان اهدا کنند که البته ما هم از هر جهت پشت این ماجرا هستیم، حتی حاضریم برای مردم شریف این مناطق بیل هم بزنیم.

به عنوان سوال آخر، پیش بینی تان در مورد اکران «مدیترانه» چگونه است؟

نمی دانم. فقط از مردم می خواهم با رعایت پروتکل های بهداشتی به سینماها بروند و فیلم را در سینما ببینند که این سینما برای زنده ماندن به مخاطب نیاز دارد.


منبع: جام جم