هیرمند یا هلمند، نام رودی است که از ولایت هلمند افغانستان روان شده و به دریاچهٔ هامون که دریاچه‌ای مشترک میان افغانستان و ایران است می‌ریزد، رود بزرگ هیرمند از رودهای پرآب افغانستان و آسیا به شمار می‌رود که سالانه میلیاردها متر مکعب آب در آن جریان می‌یابد که از این رو بلند ترین رود واقع میان سند و فرات به‌شمار می‌آید.
در این میان، حقابهٔ ایران از هیرمند، به دادخواست حقوقی ایران از آب رود هیرمند در منطقهٔ سیستان اشاره دارد، این رود در گذشته در هر دو کشور افغانستان و ایران جاری بوده‌است، جدایی هرات از خاک ایران در گذشته، به موجب معاهدهٔ پاریس و خودداری گستردهٔ افغانستان از جاری ساختن رود هیرمند در خاک ایران، مسئلهٔ حقابهٔ رود هیرمند را به یکی از مسائل مهم سیاسی، اجتماعی و زیست‌محیطی دو کشور مبدل ساخته‌است.
در معاهده ای که راجع به آب رود هیرمند بین دولت ایران و افغانستان بسته شده است بیان شده است که جمهوری اسلامی ایران، در صورت وجود آب در هیرمند، حق استفاده از آب هیرمند را دارد و دولت افغانستان نباید مانع از تامین حقابه ایران از هیرمند شود، اما اخیرا شاهد آن بودیم که نه تنها طرف افغان مانع از ورود آب هیرمند به کشور ایران شده است بلکه اعلام کرده طبق معاهده، امکان بازدید از مخزن سد کجکی و دهراوود وجود ندارد، در حالی که ماده ۵ پروتکل ضمیمه شماره یک، تصریح کرده است که در ایامی که طرف افغان اعلام می‌کند بارندگی در طول سال به صورت نرمال نیست باید اطلاعات لازم در اختیار کمیساریای آبی ایران قرار گیرد.
در این باره غلامرضا شریعتی اندراتی نماینده مردم بهشهر در مجلس شورای اسلامی، در گفتگو با نما، می گوید: بر اساس قراردادی که فی مابین دو کشور ایران و افغانستان منعقد شده است، در صورتی که در رود هیرمند آب کافی وجود داشته باشد، دولت افغانستان باید حقابه ایران از هیرمند را بدهد و بگذارد که آب هیرمند، به خاک کشور ایران برسد.
وی بیان کرد: درحال حاضر طالبان به مسئولین کشور ما این اجازه را نداده است که از مخزن سد کجکی و دهراوود بازدید کنند و نبود آب را تایید کنند و با توجه به این مسئله، به نظر می رسد که عدم همکاری طالبان باعث عدم ورود آب این رود به خاک ایران شده است و علت اصلی آن خشکسالی نبوده است.
نماینده مردم بهشهر در مجلس شورای اسلامی، افزود: درصورت عدم وجود آب، طالبان باید به مسئولین کشور ما اجازه بازدید از مخزن سد کجکی و دهراوود را بدهد تا سوءزنی که فی مابین دو طرف ایجاد شده است، برطرف شود، مسئولین ایرانی وقتی که بدانند آبی در این سد وجود ندارد، این ادعای طالبان مبنی بر نبود آب و خشکسالی را تایید می کنند و مشکلی هم در این میان به وجود نخواهد آمد.
شریعتی در ادامه بیان کرد: در این مسئله، با سنگ اندازی های طالبان، مشخص است که طالبان با سوء نیت مانع از ورود آب هیرمند به خاک کشور ما شده است که در صورت ثابت شدن این مسئله، مسئولین کشور ما به صورت قانونی و حقوقی با این موضوع برخورد خواهند کرد.
وی افزود: در حال حاضر، باید یک هیئت ایرانی به افغانستان برود و این موضوع را بررسی کند که آیا آب در سد کجکی وجود دارد یا نه و اگر آبی وجود داشته باشد، بین جمهوری اسلامی ایران و افغانستان این تفاهم ایجاد می شود که حقابه ایران تامین شود، این سفر هیئت ایرانی باعث کاهش تنش فی مابین دو کشور خواهد شد و هدف از این سفر، فقط شفاف سازی مسئله آب هیرمند است که در صورت وجود آب، بر اساس قواعد حقوقی طالبان نمی تواند مانع از ورود آب هیرمند به خاک ایران بشود.
نماینده مردم بهشهر در مجلس شورای اسلامی، در انتها بیان کرد: رفتارهای اخیر طالبان نشان داده است که آنها قصد همکاری ندارند و با تدابیری که جمهوری اسلامی ایران خواهد اندیشید، این مشکل به زودی حل خواهد شد و جای نگرانی نیست.
