افزایش مشاركت غیرپوپولیستی

عموما براي ارزيابي سرمایه اجتماعی يك جامعه؛ موفقیت مردمسالاري و مشارکت سیاسی در آن سنجيده مي شود. از اين رو مشاركت گسترده در انتخابات در يك كشور را مي توان يكي از مولفه هاي اصلي در معادلات كشورهاي متخاصم دانست كه بر اساس ميزان افزوني حضور سياسي مردم و اعتماد نمودن به صندوق هاي راي، از احتمال اثرگذاري تهديدات كم كرده و هزينه خصومت ورزي را افزايش مي دهد. تا آنجا كه حتي مقاومت ملت ايران سبب ناكارآمدي تحريمهايي كه گمان مي رفت فلج كننده است، شد.
وقتي در ميدان سياست از سرمايه اجتماعي سخن به ميان مي‌آيد به منزله وجود هنجار‌ها و ارزش‌هاي مشترك دولتمردان و آحاد مختلف مردم شايسته‌اي است كه شرايط آن را را يافته‌اند كه به صورت تشريك مساعي در جهت تحقق آرمان‌هاي انقلاب اسلامي و اهداف عاليه نظام سياسي، هزينه‌هاي گوناگون مادي و معنوي را كاهش داده و بر فايده‌ها در چارچوب بازي حاصل جمع جبري مضاعف بيفزايند.
با اين پيش فرضها بايد گفت كه هم افزايش مشاركت در انتخابات براي ايران اسلامي در اين پيچ حساس تاريخ، ارزشي مضاعف دارد و نيز مستلزم هم سويي بيشتر خواست نخبگان سياسي به ويژه نامزدها با مردم است.
به ديگر سخن با افزودن حس اشتراك نگاه ميان مردم و نامزدها مي توان اميد به افزوده شدن مشاركت در انتخابات را داشت. اين افزايش حس شنيدن مطالبات خويش از زبان نامزدها از دو راه قابل وصول است. نخست پناه بردن از شعارهاي تخصصي به شعارهاي مردم پسند از سوي نامزدها است. هرچند برخي نامزدها در توسل به اين روش به قدري زشت رفتار كردند كه راي بسيار كمي آوردند (همچون شعار پرداخت نفري پنجاه هزار تومان از سوي كروبي در انتخابات 84) اما برخي ديگر آنچنان با سياست بدان دست مي يازند كه بيش از آنكه چهره يك پوپوليست از خود به نمايش بگذارند؛ نقش يك قهرمان را به نمايش مي گذارند و از همين طريق توان كسب راي بالا را دارند. به عنوان نمونه در انتخابات 76 كه يكي از سه انتخابات داراي ركورد مشاركت را در جمهوري اسلامي است، خاتمي همراه با ارائه چهره يك قهرمان به ميدان آمد، آن هم قهرماني كه اگر مردم از او حمايت نكنند آرايش با تقلب اعلام نخواهد شد. دوران پرسنگلاخ حكومت چنين افرادي كه با شعارهاي فريبنده به ميدان آمدند، نشان از آن دارد كه اگرچه اين رويكرد توان جذب مشاركت مردمي را دارا است اما در نهايت نتيجه اي بسيار تلخ را براي كشور به ارمغان خواهد آورد.
راه دوم در افزايش سطح اشتراك مطالبات مردم با شعارهاي نامزدها، اطلاع رساني و آگاهي بخشي درباره نيازهاي واقعي كشور است تا بدور از رفتارهاي عوامانه، انتخابي هوشمندانه انجام گيرد.
به نظر نگارنده يكي از اصلي ترين نقشهايي كه احزاب براي افزودن بر مشاركت در انتخابات مي توانند ايفا نمايند، انجام وظايف دقيق يك حزب الهي است؛ آنچنان كه امام خامنه اي آن را بارها ترسيم كرده اند. از منظر رهبر معظم انقلاب احزاب بايد يك كانال كشي ميان مركزيت و اعضا را برقرار نمايند تا با انتقال اطلاعات در اين ظرف، مطالبات مردمي به شكلي كارشناسانه در اختيار مسئولان حزب قرار گرفته و نيز تحليلهاي موثر از اين طريق به آحاد اعضاي حزب منتقل شود.
از اين رو به نظر مي رسد احزاب در يك ايفاي نقش صحيح ، توان برقراري تعادل ميان خواست علمي نخبگان و نياز جامعه را دارا است كه حاصل اين تعامل مي تواند به شكل گيري گفتماني برخاسته از مردم براي انتخابات منتهي شود. امري كه در صورت بروز صحيح آن مشاركت گسترده را به ارمغان خواهد آورد. آنچنان كه در بررسي ركوردهاي مشاركت در انتخابات، يكي از سه برترين انتخابات 1360 است كه با مشاركتي گسترده و البته در شكل رقابتهاي غربي كه همراه با توهين و مچگيري است، رخ داد. انتخاباتي كه با ايفاي نقش صحيح حزب جمهوري اسلامي سبب برگزيده شدن بهترين رييس جمهور تاريخ جمهوري اسلامي با رأيي چشمگير شد.