بازگشت شیر ایرانی پس از ۱۲۰سال +عكس

به گزارش نما به نقل از دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران، اطلاعات ذکر شده در سفرنامه‌ها و گزارش‌های محققان نشان می‌دهد که تا حدود ۱۵۰ سال قبل این حیوان در شمال خوزستان و جنوب فارس تا بوشهر حضور داشته‌ است.

دشت ارژن فارس یکی از بهترین زیستگاه‌های شیر ایرانی بوده است. بلنفورد جانورشناس معروف در قرن نوزدهم می‌نویسد: «هر سال تعداد ۴ تا ۵ شیر در منطقه دشت ارژن شکار می‌شد و بچه شیرها را در بازار شیراز بفروش می‌رساندند.»

بر اساس یک روایت آخرین شکار شیر در ایران توسط ظل‌السلطان پسر ناصرالدین شاه انجام شده است اما خود او در خاطراتش (که در ۱۳۲۳ ه. ق تنظیم شده) به حسرت در شکار شیر اشاره کرده‌ است. ظل‌السلطان در این کتاب گفته که در دشت ارژن به شکار شیر می‌رود و علی‌رغم جرگه کردن منطقه با ۱۰ هزار نفر، موفق نمی‌شود شیری شکار کند. او همچنین ضمن توصیف رود قره‌آغاج (در جنوب شیراز) می‌نویسد: «شیر فراوان و زیاد است ولی از قراری که شنیدم به قرب پانزده سال است که دیگر هیچ شیری در شیراز دیده نشده است.» به علاوه این شاهزاده قاجار به منطقه کام‌فیروز اشاره می‌کند که با سران ایل قشقایی برای شکار شیر می‌رود که آنها دو شیر شکار می‌کنند اما ظل‌السلطان دست خالی برمی‌گردد.

گزارش‌هایی از مشاهده شیر در اواسط قرن بیستم میز در دست است. مشاهده یک شیر در سال ۱۹۴۱ در ۶۴ کیلومتری شمال دزفول توسط یک نقشه‌بردار هندی قشون انگلیس یکی از آخرین گزارش‌های مشاهده شیر در ایران است و احتمالا تا چند سال پس از آن نیز چندین شیر در ایران وجود داشته‌ است.


نهایتا شیر ایران به دلیل شکار بی رویه، کوچک شدن زیستگاه و نابودی طعمه هایش به طور کامل از طبیعت کشور حذف می گردد.

پس از آن ایرانی ها بارها تلاش کردند که نماد کشور خود را به ایران بازگردانند اما پیش از انقلاب اسلامی تلاش ها برای گرفتن شیر ایرانی از هندوستان با مخالفت مسئولان این کشور مواجه شد.

دریافت شیر ایرانی از هند پس از انقلاب نیز بارها از سوی ایران پیگیری و حتی طرح تعویض شیر ایرانی و یوزپلنگ آسیایی از سوی هندی ها مطرح شد که خوشبختانه ایران با این طرح مخالفت کرد.

شیر ایرانی بصورت آزاد تنها در طبیعت کشور هند زندگی می کند اما این زیرگونه در برخی از باغ وحش های جهان نیز نگهداری می شود.

حدود دو سال است که باغ وحش تهران تلاش می کند تا بتواند موافقت نهادهای بین المللی مرتبط را برای تحویل یک جفت شیر ایرانی به این باغ وحش را جلب نماید.

باغ وحش تهران در حال حاضر عضو موسسه موسوم به EEP است و بابت حضور خود حق عضویت می‌پردازد. ایران به عنوان یک عضو، این اجازه را دارد که درخواست خود را مبنی بر نگهداری از گونه های خاص و در معرض انقراض را مطرح نموده و در صورتی که استانداردهای لازم برای نگهداری از آن گونه را داشته باشد، این درخواست بررسی شده و با آن موافقت خواهد شد.

این موسسه پس از بررسی‌های لازم و بدون دریافت هیچ‌ هزینه اضافی، گونه مورد نظر را در اختیار باغ وحش متفاضی خواهد گذاشت تا ضمن آنکه در معرض دید عموم گذاشته می شود، با شرایط مناسب بتوانند تولید‌ مثل کنند.

قدم‌های نهایی برای حضور شیر ایرانی در باغ وحش تهران

پس از دو سال مکاتبه و کار مداوم، موسسه اروپایی باغ‌وحش‌ها و آکواریوم‌ها پس از بررسی‌های انجام شده و ایجاد استانداردهای اولیه لازم، حدود شش ماه پیش با درخواست ایران موافقت کرده و مجوز ورود شیر ایرانی به باغ وحش تهران، صادر شده است.

بنابراین قرار است بزودی و در صورت رعایت استانداردها و ایجاد زیر ساخت های لازم، یک جفت شیر ایرانی نر و ماده به باغ وحش تهران تحویل داده شود.

موسسه اروپایی باغ‌وحش‌ها و آکواریوم‌ها موسوم به EAZA با دو تشکل همکاری و برنامه‌های خود را هماهنگ می‌کند. یکی «برنامه گونه‌های در خطر انقراض» یا EEP است و دیگری هم ESP نام دارد که تلاش آن روی ثبت و ضبط گونه‌های حیات وحش و حفظ اسناد مرتبط با آن است.

در نامه‌های ارسال شده از سوی باغ وحش تهران، ایجاد شرایط لازم و مناسب از جمله برخورداری از نور طبیعی، دسترسی به منابع کافی آب و همچنین حصار لازم و مساحت مناسب به طور مشخص تعیین شده است.


در این زمینه جایگاهی با فضای بیرونی ۸۵۰ مترمربع و کاملا منطبق با استانداردهای بین‌المللی برای تکثیر شیر ایرانی در نظر گرفته شده و نقشه‌های مربوطه به اتحادیه باغ وحش های اروپا ارسال گردید.

مشخصاتی جایگاه و شرایطی که برای نگهداری شیر از سوی باغ وحش تهران ارائه شده بود همگی توسط اتحادیه باغ وحش های اروپا تایید شده و با تایید نقشه ها، عملیات ساخت جایگاه آغاز گردید و در حال حاضر مراحل نهایی ساخت آن در حال انجام شدن است.

پس از پایان ساخت جایگاه، کارشناسان اروپایی بصورت حضوری از این مکان بازدید خواهند نمود و پس از تایید نهایی اجازه انتقال یک جفت شیر ایرانی به این جایگاه را صادر خواهند کرد.

گفتنی است این تصمیم مهم با مشورت و حمایت بخش حیات وحش دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، آقای دکتر رستمی و دانشگاه محیط زیست آقای دکتر فاضل اخذ شده و کارشناسان ایرانی و بین المللی در این راه کمک رسان باغ وحش تهران بوده اند.

باغ وحش تهران در حال حاضر از گونه ­های مختلف گربه سان ازجمله پلنگ ایرانی، پلنگ آفریقایی، شیر آفریقایی، ببر بنگال، کاراکال، سیاه گوش و گربه جنگلینگهداری می کند که جایگاه نگهداری آنها نسبت به گذشته کاملا تغییر کرده و در حد استانداردهای بین المللی است.

هر چند به دلیل تخریب زیستگاه های شیر در استان های جنوبی کشور و تحویل شیرهای باغ وحشی به ایران، در حال حاضر به هیچ عنوان امکان معرفی مجدد این گونه به طبیعت کشور وجود ندارد اما حضور مجدد شیر ایرانی پس از سال ها در کشور اتفاق خوشحال کننده ای است و می توان امیدوار بود با پیشرفت علم و افزایش حساسیت دولت به حفظ محیط زیست و گونه های جانوری، در آینده بتوان بخش هایی از زیستگاه ها را احیا و شیرهای ایرانی را در آن رهاسازی نمود.