چرا كُردها در انتخابات پارلمانی تركیه موفق شدند؟

به گزارش نما، انتخابات پارلمانی ترکیه یکشنبه برگزار و پس از پایان شمارش آراء مشخص شد، که حزب عدالت و توسعه (حزب حاکم) با کسب 258 کرسی از 550 کرسی پارلمانی در صدر قرار گرفت.

حزب جمهوری‌خواه خلق با 132 کرسی در رتبه دوم، حزب جنبش ملی با 81 کرسی در رتبه سوم و حزب دموکراتیک خلق‌ها با 79 کرسی در رتبه چهارم قرار گرفت تا به این ترتیب پارلمان جدید ترکیه میزبان 4 حزب از 20 حزب شرکت‌‌کننده در انتخابات 7 ژوئن باشد.

با اعلام نتایج نهایی انتخابات پارلمانی ترکیه، مشخص شد که حزب دموکراتیک خلق‌ها که نماینده کُردها به شمار می‌رود، موفق شد، با کسب 11 درصد آراء سرانجام موجب ورود کُردها به پارلمان شود.

با این نتایج، حزب عدالت و توسعه ناگزیر خواهد بود که طرحی برای تحقق توافق‌های سیاسی برای تشکیل دولت ائتلافی آینده تدوین کند؛ زیرا موفق نشده است اکثریت مطلق را کسب کند.

وبگاه خبری «ترک برس» با اشاره به حضور کُردها در پارلمان نوشت، خوشبین‌ترین شهروند کُرد نیز نتیجه‌ای را که حزب دموکراتیک خلق‌ها به دست آورد باور نمی‌کرد؛ زیرا این حزب موفقیت خود را فقط در کسب 10 درصد آراء می دانست. این در حالی بود که این حزب 11 درصد آراء را به خود اختصاص داد.

از نظر سنتی، کُردها در احزاب مختلف کُردتبار با نسبت‌های متفاوتی پراکنده هستند ولی بزرگترین مرکز تجمع آنها در احزاب کُرد چپگرای نزدیک به حزب کارگران کردستان است که حزب دموکراتیک خلق‌ها شاخه سیاسی این حزب است. وضعیت این گونه بود که کُردها به صورت فردی نامزد می‌شدند تا موانع انتخاباتی را پشت سر بگذارند و بعد از انتخابات یک فراکسیون پارلمانی تشکیل می‌دادند.

این حزب در اکتبر سال 2012 تشکیل شد و بیشتر فراکسیون‌های پارلمانی کُرد به این حزب پیوستند؛ مسئله‌ای که حزب مذکور را سوق داد به عنوان یک فهرست حزبی وارد گردونه رقابت‌های انتخاباتی شود نه به عنوان افراد مستقل. از این روی «صلاح الدین دمیرتاش» رئیس این حزب، نامزد انتخاباتی شد.

با وجود همه این مسائل، طبق نظرسنجی‌ها احتمال می‌رفت که این حزب نتواند 10% آراء را به دست آورد، ولی چند علت منجر به پیروزی این حزب شد که مهمترین آن عبارتند از:

نخست؛ این انتخابات «رأی‌ به هویت» بود و چهار حزب از ایدئولوژی‌های اصلی ترکیه تحت لوای پارلمان قرار داشتند و به افراد مستقل اجازه داده نشد که در آن حضور داشته باشند. در واقع این نوع رأی‌گیری در اصل به سود اقلیت‌ها یا احزاب به حاشیه رانده شده است.

دوم؛ نتایج انتخابات نشان داد که «اسلام گرایان کُرد» از حمایت حزب عدالت و توسعه دست برداشتند و به حمایت از حزب دموکراتیک خلق‌ها روی آوردند. البته این مسئله نیز علل بسیاری داشت از جمله، مقدّم دانستن هویت کُرد بر سایر هویت‌ها، خشم از برخی مواضع و اظهارات اردوغان و دولتش درباره هویت کُردها، نارضایتی از فهرست نامزدهای عدالت و توسعه در مناطق کردنشین. این مسئله به عقب افتادن حزب عدالت و توسعه منجر و باعث شد که شمار نمایندگان این حزب در «دیار بکر» -بزرگترین شهر کردنشین- از 5 به 1 و در شهر «وان» از 4 به 1 تقلیل یابد.

سوم؛ حزب دموکراتیک خلق‌‌ها از طریق تغییر گفتمان و دیدگاه سیاسی ترکیه موفق شد تصورات زنان، کردها و چپ‌گرایان را جلب کند و برای نخستین بار خود را «حزب کُل ترکیه» بنامند نه فقط حزب کُردها.

چهارم؛ حزب دموکراتیک خلق‌‌ها به صورت علنی و مخفیانه از حمایت سیاسی و رسانه‌ای بی‌سابقه‌ای برخوردار شد تا با کسب بیش از 10 درصد آراء بتواند راه را بر کسب اکثریت کرسی‌های پارلمان توسط حزب حاکم ببندد. این حزب نیز از این مسئله بهترین استفاده را بُرد و در تبلغیات انتخاباتی تأکید کرد، کسی که می‌خواهد حزب عدالت و توسعه را مجازت کند و مانع از تبدیل نظام پارلمانی به نظام ریاستی شود باید فقط از حزب دموکراتیک خلق‌‌ها حمایت کند نه حزب دیگری. این مسئله نشان می‌دهد نتیجه‌ای که این حزب به دست آورد، رأی همه حامیان این حزب نبود بلکه رأی مخالفان حزب عدالت و توسعه بود. دمیرتاش نیز از این آراء به عنوان «آراء امانتی» یاد کرد و وعده داد که آن را حفظ خواهد کرد.

پنچم؛ رخدادهای امنیتی از جمله انفجار، تجاوز به مراکز حزب دموکراتیک خلق‌‌ها و بالا گرفتن شدت لحن گفتمان رسانه‌ای این حزب با حزب عدالت و توسعه به حمایت کُردها از این حزب و اقناع افراد متمرد برای رفتن پای صندوق‌های رأی منجر شد.

بدین ترتیب بود که حزب دموکراتیک خلق‌‌ها به یک باره به قدرتی تبدیل شد که دیگر نمی‌توان در پارلمان آن را نادیده گرفت و به منزله فرصتی طلایی برای تعمیق مشارکت کُردها در زندگی سیاسی ترکیه و حل مسالمت آمیز مشکلات آنهاست. ولی این حزب سریعا اعلام کرد با حزب عدالت و توسعه ائتلاف نخواهد کرد و ترجیح می دهد که در میان گروه‌های معارض باقی بماند. از این روی ممکن است حزب دموکراتیک خلق‌‌ها ترکیه را به سوی برگزاری انتخابات زودهنگامی سوق دهد که ممکن است میزان آرائی را به دست نیاورد که نتایج آن همه را غافل‌گیر کرد.
منبع: فارس