به گزارش نما به نقل از الف، آژانس بین المللی انرژی اتمی روز جمعه در بیانیه‌ای اعلام کرد که یوکیا آمانو مدیرکل این آژانس روز چهارشنبه در واشنگتن با اعضای کمیته امور خارجی مجلس سنای آمریکا نشستی برگزار خواهد کرد. این نشست برای گفتگو در خصوص نقش آژانس در روند نظارت در ایران پس از توافق تهران با قدرت‌های جهانی بر سر برنامه هسته‌ای این کشور برگزار می‌شود.
نقش مهم آژانس در برجام
براساس بند ۱۵ برجام، «ایران به آژانس اجازه خواهد داد که بر اجرای اقدامات داوطلبانه فوق الذکر برای دوره های زمانی مربوط و نیز اجرای تدابیر شفافیت ساز به شرح مندرج در این برجام و پیوست های آن نظارت کند».
در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت نیز آمده است كه قویا از نقش اساسی و مستقل آژانس بین المللی انرژی اتمی در راستی آزمایی پیروی از توافقات پادمان ها از جمله عدم انحراف مواد هسته ای اعلام شده به سمت مقاصد اعلام نشده و ... حمایت می کند و نقش مهم آژانس را در حمایت از اجرای کامل طرح جامع مشترک اقدام به رسمیت می شناسد.
همان طور كه مشخص است بر اساس متن برجام و قطعنامه شوراي امنيت از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان نهاد ارزيابي كننده و ناظر بر فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان، نام برده شده است و مسافرت اعضاي آژانس حين مذاكرات وين ظاهرا در راستاي پي ريزي ترتيباتي براي حل ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای بوده است. در واقع در صورت تائيد آژانس است كه لغو تحريم هاي ايران وارد مرحله اجرايي مي شود. همچنين اعلام شد كه توافقات صورت گرفته آژانس با مقامات كشورمان به صورت محرمانه منعقد شده است.
اما موضوعي كه همواره براي ايران به عنوان يك دغدغه مطرح شده سابقه آژانس در نظارت های هسته ای است كه علیرغم ادعای محرمانه بودن توافق ايران با آن، هرگز نمي توان آسوده خاطر بود.
به عنوان مثال حجت الاسلام حسن روحانی در کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته ای به روایت تخلف البرادعی از وعده اش به ایران می پردازد و می نویسد:
«در مذاکرات تهران (سعد آباد) تعلیق را در حد مجوزی که از سران نظام داشتیم و در چارچوب توافق با البرادعی قبول کردیم و لذا در بیانیه نوشته شد: درچارچوب تفسیر آژانس البته البرادعی بعدا تحت فشار اروپا تخلف کرد و آژانس هم با تفسیر جدیدی علاوه بر نطنز، قطعه سازی و مونتاژ را هم جزو موارد تعلیق اعلام کرد … خطاب به البرادعی اضافه کردم که شما در تهران به من گفتید معنای تعلیق در حد گازدهی است. چرا تخلف کردید؟ گفت نظر من همان است که در تهران گفتم ولی این تفسیر گروه فنی ما است!»
اين موضوع زماني بغرنج تر مي شود كه بدانيم يوكيا آمانو از استقلال كمتري نسبت به البرداعي برخوردار است و در بين نقش پررنگ آژانس و مدير كل آن نقشي تعيين كننده در فرايند لغو تحريم ها كشورمان و تائيد صلح اميز بودن برنامه هسته اي ايران دارد.
گفتني است سناتورهاي كنگره بعد از به نتيجه رسيدن مذاكرات در ۲۳ تيرماه تلاش فراواني داشته اند تا به اسناد محرمانه توافق ايران و آژانس دست يابند. به همين دليل تام کاتن و مایک پامپیو دو نماینده کنگره آمریکا در سفر به وین، با مراجعه به آژانس بین المللی انرژی اتمی، در تلاش برای دسترسی به توافقات در مورد نحوه نظارت و بازرسی های آژانس از سایت های هسته ای ایران بوده اند اما آژانس بین المللی انرژی اتمی با اظهار اینکه تمامی قراردادهای میان آژانس با ایران در ارتباط با برجام ایران و ۵+۱ محرمانه خواهد ماند اذعان داشت از ارائه این اطلاعات با کشور ثالث، کنگره آمریکا و دیگر افراد خودداری خواهد کرد.
در مقابل رضا نجفی نماینده دائم ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی گفت: توافقی که ایران با آژانس برای حل تمام مسایل گذشته در یک بازه زمانی محدود و مشخص تحت عنوان نقشه راه امضا کرده اند به دو ترتیبات جداگانه بین ایران و آژانس اشاره دارد. این دو ترتیبات که حاوی موضوعات فنی هستند کاملا محرمانه تلقی می شوند.
همچنين جان کری درنشست کمیته نیروهای مسلح کنگره آمریکا گفت: متن توافق آژانس با کشورها محرمانه است و این اطلاعات در دسترس سایر کشورها قرار نخواهد گرفت.
اما به نظر مي رسد حضور آمانو در سناي آمريكا و ارائه توضيحات به نوعي دور زدن توافق محرمانه ايران و آژانس است.
ایران در تله آژانس گرفتار می شود؟
گزارش آمانو به سنای آمریكا، با توجه به سابقه و نقش نظارتی كه آژانس باید ایفا كند، می تواند تاثیر جدی بر استقلال این نهاد و تائید راستی آزمایی فعالیت های هسته ای كشورمان داشته باشد.
۱۳۹۴/۵/۱۰
