حاشیه راندن مجلس ایران در مقابل به صف كشیدن برای توضیح به كنگره امریكا

اختصاصی/به گزارش نما ،این روزها و پس از اعلام توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5 که بعد از ماه ها تلاش بی وقفه مذاکره کنندگان به پایان رسید؛ حال توجه همگان به نحوه اجرایی شدن این توافق جلب شده است. در این راستا، خبرها حاکی از افزایش تلاش دولت آمریکا برای متقاعد کردن کنگره درباره توافق هسته ای است. موضوعی که طی روزهای گذشته به دستور کار اصلی نمایندگان کنگره آمریکا، هم در سنا و هم در مجلس نمایندگان تبدیل شده و هر روز جلسات مختلفی با این موضوع میان اعضای کنگره و مقامات دولت اوباما برگزار می شود.
دولت اوباما می خواهد از طریق این جلسات، نمایندگان را به حمایت از توافق متقاعد سازد و در مقابل، جمهوری خواهان کنگره نیز سعی می کنند ضمن همراه کردن دموکرات ها، راه رد قطعی این توافق را هموار سازند.
از دیگر سو، با وجود اینکه حضور مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کنگره آمریکا بسیار تعجب برانگیز بوده و استقلال این نهاد بین المللی را زیرسوال برده است؛ اما آمریکا برای متقاعد کردن نمایندگان کنگره آمانو را برای توضیحات درخصوص این موضوع احضار کرد تا اعتماد نمایندگان مخالف این توافق را هرچه بیشتر جلب کند.
از طرفی دیگر، تصویب طرح دو فوریتی صیانت از دستاوردهای هسته ای در مجلس شورای اسلامی آن هم درست در بحبوحه مذاکرات هسته ای رنگ دیگری به این مذاکرات در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران داد که به موجب آن، توافق ایران با ۱+۵ بدون تصویب در صحن علنی مجلس هیچ ضمانت اجرایی نداشته و اعتبارش منوط به مجوز مجلس خواهد بود. طبق این طرح، مقرر شده است هیئتی ۷نفره بر روند مذاکرات هسته‌ای نظارت و گزارش آن را به هیئت رئیسه مجلس ارائه دهند.
اما روند اجرایی این موضوع در ایران به شکل دیگری در جریان است.
با وجود اینکه محمد جواد ظریف و علی اکبر صالحی برای شفاف سازی و تنویر اذهان نمایندگان به مجلس رفتند و توضیحاتی را ارائه کردند؛ هنوز نگرانی های برخی نمایندگان از تعهداتی که این «برنامه جامع اقدام مشترک» برای ایران به همراه دارد، مرتفع نشده است؛ اما متاسفانه این روزها شاهد هستیم که نه تنها دولتی ها تلاشی برای متقاعد کردن نمایندگان مجلس نمی کنند که حتی زمزمه هایی از کم رنگ کردن نقش مجلس در این موضوع نیز به گوش می رسد.
در این رابطه اظهارنظر چند تن از مسئولان و صاحب نظران را می خوانیم:
الهام امین زاده، معاون حقوقی رئیس جمهور در مصاحبه ای اعلام کرد: «در جلسه ای که با 20 نفر از حقوق دانان، حقوق اساسی، عمومی حقوق بین الملل با دکتر عراقچی مذاکره کننده ارشد کشور و تعدادی از همکاران وزارت خارجه ای ایشان برای بررسی ابعاد حقوقی توافق جامع هسته ای برگزار شد، طرفین این توافق را سیاسی دانستند که نیازی به تصویب مجلس نیست. این توافق باید در ۹۰ روز اجرایی شود؛ باید در نظر داشت که در متن نیز سخنی از تصویب داخلی نیامده است.» وی در ادامه گفت: «سند برجام برخلاف معاهدات بین المللی، امین معاهده نیز ندارد. اگر صحبت این بود که برجام باید توسط قانونگذاران تصویب شود، چرا پارلمانهای ۱+۵ دنبال تصویب این متن نیستند.»
همچنین علی اکبر صالحی در حاشیه آیین روز ملی فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای که در دانشکده تربیت بدنی دانشگاه تهران برگزار شد، درباره نحوه بررسی برجام در مجلس گفت: «تا اندازه‌ای که من مطلع هستم مواردی به مجلس تقدیم می‌شود که یا معاهده یا کنوانسیون بین المللی است و این طور نیست که هر توافقنامه‌ای را دولت بخواهد با کشورهای خارجی منعقد کند حتما به مجلس ببرد. وی ادامه داد: ده‌ها و صدها توافق نامه در سال با کشورهای خارجی منعقد می شود که الزاما به مجلس نمی رود و فقط مواردی که طبق قانون اساسی مشخص شده به مجلس می رود. رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین گفت: برنامه جامع اقدام مشترک حداقل اسم آن برنامه جامع اقدام مشترک است و معاهده و کنوانسیون نیست و نمی دانم تحت چه تعریفی به مجلس می رود.»
میرحسین میرمحمد صادقی ، سرپرست اسبق دفتر خدمات حقوقي ایران در لندن و از حامیان دولت، در این خصوص گفت: «هر آنچه به عنوان معاهده یا توافق بین المللی به تصویب شورای امنیت ملی برسد، می تواند جایگزین مصوبه مجلس شود و نیازی به تصویب مجدد در مجلس نیست.»
این به حاشیه راندن مجلس در موضوع توافق هسته ای در حالی است که بیشترین انتقادات به رئیس دولت نهم و دهم، درخصوص بی ارزش کردن جایگاه مجلس بود که منتقدان بارها از جایگاه ویژه آن و در راس امور بودنش صحبت می کردند؛ اما ظاهرا مجلس شورای اسلامی نیز به قول معروف بهاری دارد و در موضوع توافق هسته ای باید در خواب زمستانی بماند.
به نظر می رسد اگر هم برجام طبق قوانین و تعاریف حقوق داخلی معاهده نبوده و صرفا توافق سیاسی است؛ لزوم توجه به نظر نمایندگان در خصوص این توافق به مصلحت بوده که چنین معاهده بین المللی اگر به تصویب نمایندگان ملت برسد از پشتیبانی و حمایت کامل برخوردار خواهد بود و پشتوانه قوی و محکمی خواهد داشت.