به گزارش نما به نقل از ایلنا: صندلی‌های سبز بهارستان، فردا بار دیگر «قیام و قعود» نمایندگانی را خواهد دید که قرار است در راستای نهایی شدن یکی از مهمترین موضوعات حال حاضر کشور و شاید تاریخ معاصر ایران، گامی استوار بردارند.
روزی که قید دوفوریت طرح اجرای برجام با فاصله بسیار اندک و در پی عدم مشارکت دقیق تعدادی از نمایندگان حامی برجام در فرآیند رای‌گیری به یک‌فوریت تبدیل شد و گزارش کمیسیون برجام با واکنش‌های انتقاد آمیز نمایندگان و کار‌شناسان دیپلماسی و هسته‌ای کشور مواجه شد، برخی تصور این را داشتند که «گره انداختن» در کار برجام توسط تندرو‌ها، همچنان ادامه خواهد داشت.
در آن روز علی لاریجانی از برخی نمایندگان عضو فراکسیون اقلیت اصولگرایان که بر خلاف توافق صورت گرفته برای رای دادن به دو فوریت، باز هم خلف وعده کرده بودند به شدت انتقاد کرد اما ارجاع طرح به کمیسیون امنیت ملی و نه کمیسیون برجام، جای امیدواری برای به سرانجام رسیدن آن را باقی گذاشت.
از خرداد ۹۲ به این سو که دولت یازدهم بر خلاف میل نمایندگان حامی احمدی‌نژاد در مجلس بر سر کار آمده تا امروز، تقابل این گروه تندرو با منافع و مصالح ملی و خواسته‌های اکثریت قریب به اتفاق جامعه ایرانی، به یک بازی دنباله دار تبدیل شده است. تعداد آنان حدود ۵۰ نفر است اما سر و صدای قابل توجه و عقبه رسانه‌ای مکتوب و مجازی گسترده دارند.
دیپلماسی دولت یازدهم که به دنبال پوشاندن نقاط ضعف سیاست خارجی در ۸ سال احمدی‌نژاد بود، نقطه هدف اصلی آنان است. کارشکنی در مسیر مذاکرات ۲۳ ماهه و نفس گیر هسته‌ای با شش قدرت جهانی، اصلیترین دستور کار آنان بود و وقتی تفاهم تاریخی بر سر نحوه حل‌وفصل موضوع هسته‌ای ایران اعلام شد، شیوه آنان هم تغییر کرد.
به‌جای ارجاع بررسی این تفاهم نامه به کمیسیون تخصصی آن یعنی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، کمیسیون ویژه‌ای تشکیل شد که صرف‌نظر از حواشی ایجاد شده در آن و برخورد جهت‌دار با اعضای فعلی و سابق تیم مذاکره کننده، گزارشی را به عنوان جمع‌بندی منتشر کرد که مورد انتقاد ۵ نفر از اعضای همین کمسیون قرار گرفت.
آنان در بیانیه‌ای تفصیلی، گزارش کمیسیون برجام را رد کردند و تدوین آن را به خارج از کمسیون مربوط دانستند. در شرایطی که بسیاری کار‌شناسان معتقدند تاخیر در اجرای برجام آن هم در شرایطی که این توافق از سد مجلسین ایالات متحده به سختی عبور کرده و اتحادیه اروپا هم آماده اجرای آن است، روزانه میلیون‌ها دلار ضرر به اقتصاد کشور وارد کرده است.
به هر تقدیر از همان روز تشکیل کمیسیون برجام، حتی چهره اصولگرایی مانند مهدی دواتگری با سیاسی دانستن ترکیب کمیسیون، از نبود یک کار‌شناس حقوقی در بین اعضا انتقاد کرد.
جعفرزاده ایمن آبادی از نمایندگان اصولگرای مجلس از ورای همه این موانع داخلی، در گفت‌وگوی چندی قبل خود با ایلنا، همگان را به انصاف درباره یک دستاورد جهانی دعوت می‌کند: «اقدامات مثبت و تلاش‌های تیم جدید که منجر به دستیابی به برجام و تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت شد و تهدید جنگ علیه کشورمان را از بین برد، از سوی برخی اعضای کمیسیون ویژه براحتی نادیده گرفته می‌شود و طوری وانمود می‌کنند که گویا انجام مذاکرات از سرخوشی صورت گرفته‌است. این مهمترین ضعف در کارنامه و عملکرد کمیسیون ویژه بررسی برجام است.
فارغ از عملکرد غیراصولی دولت وقت در ایجاد زیرساخت‌های اقتصادی کشور، نقدی هم به شخص آقای جلیلی به‌عنوان مسئول مذاکرات هسته‌ای در دوره پیشین وارد است. فرمایش رهبری این بود که مجلس کنار گذاشته نشود و هیچ‌وقت دولت را موظف به ارائه لایحه به مجلس نفرمودند، بنابراین بهترین حالت این است که نظر کمیسیون برجام، به‌عنوان نظر مشورتی و کار‌شناسی در اختیار دولت قرار بگیرد. چراکه تبدیل به قانون شدن برجام به صلاح و منفعت کشور نیست و تعهداتی بی‌مورد بر دوش دولت می‌گذارد.»
اما آنچه از ورای این مسائل، باز هم محل سوال است، همان پرسشی است که مسعود پزشکیان از نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس و عضو کمیسیون برجام از تندروهای مجلس پرسیده است: «زمانی که شورای امنیت سازمان ملل هر سال قطعنامه‌ای علیه ما صادر می‌کرد مجلس شورای اسلامی کجا بود؟ اگر امروز ما برجام را نپذیریم جز اسرائیل و همدستانش و عربستان سعودی چه کسی خوشحال خواهند شد؟
من و آقایان تاجگردون و منصوری آرانی در اعتراض به همین نگاه یک سویه و غیرعلمی از کمیسیون برجام خارج شدیم البته آقای حقیقت‌پور هم اعتراضی به این موضوع داشتند و برای مدتی جلسه را ترک کردند و حتی آقای ابوترابی نیز مسئله داشتند، اما به خاطر جایگاهش نخواست چنین کاری کند. چهره‌هایی چون محمد دامادی، محمدمهدی پورفاطمی و اسماعیل جلیلی هم ضمن انتقاد از تعلل در تصمیم گیری پیرامون برجام، از حمایت اکثریت مجلس خبر دادند.
علاءالدین بروجردی رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس هم در گفتوگویی که اخیرا داشته، از برخی اعضای کمیسیون برجام به شدت انتقاد کرده است: «برخی از این دوستان مقصر نیستند، کمتر با مسائل بین‌المللی در این سطح آشنایی دارند. با همه صداقتی که دارند، نوع مصاف با قدرت‌های جهانی متفاوت است، با گزارش بدی که تهیه کردند، ضربه بدی به کشور زدند. آقای دکتر لاریجانی چندین بار به کمیسیون تذکر دادند که متوجه باشید سند به دست دشمن ندهید، آقایان توجه نکردند و این اشتباه پیش آمد.
مصوبه کمیسیون مورد تایید ۶ نفر بود و ۵ نفر مخالفت کرده‌اند. سوال از این افراد این است که آیا مصوبه مجلس مهم‌تر است یا مصوبه کمسیون؟ وقتی علیه مصوبه مجلس، مقابل مجلس می‌تینگ غیرقانونی راه انداختند و مجلس را به کیف انگلیسی متهم کردند، نه تنها این آقایان آن کار ناشایست را محکوم نکردند بلکه رفتند و در جمع آن‌ها سخنرانی هم کردند. یک بام و دو هوا نمی‌شود.»
جزئیات و کلیات، مورد قبول کمیسیون
با همه این فراز و فرود‌ها، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس از نظر موافق اکثر قریب به اتفاق اعضای کمیسیون با کلیات و جزئیات «طرح اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» خبر داده و احتمال داده که فردا، در صحن علنی مورد بررسی قرار بگیرد.
نوذر شفیعی که سابقه کار دیپلماتیک را در کارنامه خود دارد یادآور شده «با تصویب این طرح در صحن مجلس، پرونده این طرح در حوزه تقنینی بسته می‌شود. با توجه به‌شناختی که به طور تقریبی از دیدگاه‌های سایر اعضای مجلس وجود دارد، این طرح در صحن مجلس نیز رای خواهد آورد و با تصویب آن، پرونده این طرح در حوزه تقنینی بسته خواهد شد.»
عوض حیدرپور نماینده شهرضا و عضو دیگر کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم پیش بینی خود از رای احتمالی فردای نمایندگان به این طرح را پیشاپیش اعلام کرده است: «مجلس اقبال خوبی نسبت به تصویب این طرح داشته باشد. ضرورت دارد تا قبل از اینکه موعد اجرای برجام سر برسد مجلس در این رابطه تعیین تکلیف نهایی کند.»
او گفته بود که این طرح موجب اجرا شدن بهتر برجام از سوی دولت می‌شود. «ممنوع بودن بازدید از سایت‌های نظامی جز در مواردی که به تشخیص شورای عالی امنیت صورت گیرد»
از نقاط برجسته این طرح از نظر حیدرپور است: «به دلیل اینکه شورای عالی امنیت ملی نهادی است که مصوباتش باید به تایید رهبری برسد و مسوولان طراز اول نظام عضو آن هستند. اگر چه بار سنگینی بر عهده این شورا گذاشته شده است اما این مرجع قدرتمند است.»
این چهره اصولگرای مجلس از توافق هسته‌ای نیز با قدرت دفاع می‌کند: «توافق هسته‌ای به جهانیان ثابت کرد که جمهوری اسلامی ایران اهل مذاکره است و با مذاکره می‌تواند مسائل مهم خود را پیش ببرد و به نتیجه برسد.»
پیش از این هم حسن قشقاوی معاون پارلمانی وزرات امور خارجه در خصوص علت رای نیاوردن دوفوریت طرح برجام در مجلس گفته بود «رای آوردن یک فوریتی طرح برجام نشان دهنده قانونی بودن و اجرایی شدن طرح برجام است. نظرات گوناگونی در زمینه برجام در بین گروهی از نمایندگان وجود داشت. هر چند یک فوریت طرح رای آورد ولی اگر این روند رای دهی را مورد ملاک قرار دهیم، به این جمع بندی می‌رسیم که برجام به تصویب مجلس خواهد رسید. در رای گیری در مورد دو فوریت طرح، فقط ۵ رای کم بود و طرح دوباره به کمیسیون برگشت که بنده اطمینان دارم بعد از بررسی و آمدن دوباره طرح به صحن علنی، برجام رای خواهد گرفت.»
حمایت اکثریت از دستاورد تیم مذاکره کننده در برجام
تا پایان زمانبندی بررسی برجام که ۹۰ روز تعیین شده بود چند روزی بیشتر باقی نمانده است. در شرایطی که ایران همزمان با سایر اعضای پنج به علاوه یک، بررسی طرح برجام را همزمان آغاز کرد، آخر شدن در تصویب اجرای آن پیام مثبتی به همراه ندارد.
این همان نکته‌ای است که علی لاریجانی هم در روز بررسی دو فوریت طرح مجلس بر آن تاکید کرد: «هر انسانی که صحنه بین‌المللی را ببیند و با شرایط آشنا باشد، متوجه می‌شود که نباید در تصویب این موضوع تأخیر شود. ما تصور می‌کردیم کنگره آمریکا برجام را رد می‌کند و سپس اوباما آن را وتو می‌کند، اما اینگونه نشد و زمان اجرای برجام جلو افتاد، ما متناسب با این موضوع نتوانستیم برجام را سریع‌تر بررسی کنیم و تأخیر صورت گرفت و امروز هم هرچه در بررسی این موضوع تأخیر شود٬ به نفع ما نیست بلکه به ضرر ماست.»
همین نگرانی از ضررهای مالی چند میلیارد دلاری تاخیر در تصویب متن توافق هسته‌ای و برجام تا امروز بود که آیت‌الله مکارم شیرازی از مراجع عظام تقلید را هم به نگارش نامه‌ای برای نمایندگان مجلس ناگزیر ساخت که در آن از نمایندگان خواسته بود هر چه زود‌تر درباره اجرای برجام به تصمیم برسند.
نکته مهم در پیام این مرجع تقلید، اشاره صحیح و درک بهنگام از منافع و مصالح ملی و مهم‌تر از آن اشاره به خواست مردم است. در متن پیام ایشان آمده است: «با سلام و تحیت؛ در این ایام، نامه‌های زیادی از سوی مردم به دفتر ما می‌رسد و تلفن‌های زیادی داریم که می‌گویند به نمایندگان محترم مجلس توصیه کنید مسئله برجام را بیش از این معطل نکنند، آن را تمام کنند، مردم بسیار نگرانند، سزاوار است این عزیزان در فکر برنامه‌های مهم بعدی باشند، ممکن است در برجام بعضی نقاط ضعف باشد که جمعی از عزیزان نسبت به آن نگرانند، باید به فکر تدبیر و تفسیر صحیح آن باشند.
اینجانب علاوه بر تایید درخواست‌های آن‌ها اضافه می‌کنم، کشور ما یک جزیره امن و امان است که در وسط یک دریای توفانی واقع شده است، تمام اطراف ما را توفان‌های ناامنی فراگرفته، کاری نکنیم که با اختلافات داخلی این جزیره امن را ناامن کنیم، ببینیم در سوریه و عراق و یمن و حتی در افغانستان چه می‌گذرد. خدا نکند مصالح عمومی کشور فدای منافع جناحی شود. مطلعین می‌گویند هرروز که با شک و تردید سپری می‌شود مبالغ هنگفتی ضرر به کشور وارد می‌شود. ما مشکلات اقتصادی فراوان و مشکلات سیاسی و فرهنگی زیادی داریم که اگر به آن نپردازیم و با همدلی بیشتر بر این مشکلات پیروز نشویم آینده نگران کننده است».
همان روز علی شمخانی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی، در گفتوگویی با اشاره به پایان بررسی برجام در کمیسیون ویژه و تلاش برای تهیه گزارش نهایی گفت: «مجلس برجام را رد نخواهد کرد. نمایندگان مجلس به دلایل مختلف نمی‌توانند یا نمی‌خواهند در تصویب برجام سنگ‌اندازی کنند یا خود را رودرروی یک پرونده ملی قرار دهند.»
حالا بسیاری از نمایندگان پیش بینی می‌کنند همراهی بدنه اصلی مجلس با دولت که در روز استیضاح عباس آخوندی وزیر راه‌و‌شهرسازی خود را نشان داد، فردا هم در بررسی کلیات و جزئیات طرح یک فوریتی اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام در مجلس خود را نشان داده و اجرای برجام برای رفع تحریم‌ها آغاز می‌شود.
نوبخت سخنگوی دولت در آخرین نشست خبری خود نسبت به تصمیم تاریخی نمایندگان در مورد برجام در روز یکشنبه برای رفع تحریم‌ها ابراز امیدواری کرد.
مجید انصاری، معاون پارلمانی رئیس جمهوری نیز اعلام کرده بود که «امیدوارم روحیه واقع گرایی، مصلحت گرایی و مردم‌گرایی مجلس که در رای اعتماد مجدد به دکتر آخوندی متبلور شد در هفته آینده و در مساله برجام نیز مشاهده شود. شرایط کشور آماده جذب سرمایه گذاری‌های جدید و بیشتر است. بنده از تمامی سرمایه گذاران دولتی و خارجی می‌خواهم در برنامه‌های دولت تدبیر و امید که برای شرایط پساتحریم و پس از اجرای برجام برنامه ریزی شده است، مشارکت کنند.»
برخاستن دود سفید از دودكش مجلس
صندلی‌های سبز بهارستان، فردا بار دیگر «قیام و قعود» نمایندگانی را خواهد دید كه قرار است در راستای نهایی شدن یكی از مهمترین موضوعات حال حاضر كشور و شاید تاریخ معاصر ایران، گامی استوار بردارند.
۱۳۹۴/۷/۱۸
