به گزارش نما،سفرهای حمل و نقل هوایی مسافری در ظاهر یکسان هستند اما نوع بلیت آنها معمولاً متفاوت است؛ بلیت هواپیما که توسط مسافر تهیه می‌شود ممکن است در قالب چارتر یا سیستمی باشد.
در سیستم چارتر، ایرلاین (چارتر دهنده) صندلی خود را در واقع به آژانس یا شرکت هواپیمایی (چارترکننده) پیش‌فروش می‌کند.
پروازهای چارتری، پروازهایی هستند که بنا به سفارش چارتر کننده در بعضی از مسیرها برقرار می‌شود؛ به طور کلی پروازهایی چارتر هستند که توسط یک ارگان، سازمان و یا شرکت به اجاره در بیایند و کادر آن ارگان را از مکانی به مکان دیگر به صورت پرواز چه یک طرفه و چه رفت و برگشت با قرار دادی مدت دار با یک ایرلاین انجام دهند.
ممکن است این کار برای مقطعی کوتاه نظیر ایام نوروز و یا برای مقاطع طولانی‌تر مثل فصل تابستان برنامه‌ریزی شده باشد البته در بعضی از مسیرهای پروازی پرتقاضا، پروازهای چارتری به صورت سالانه برگزار می‌شود.
در زمینه گردشگری نیز بعضی آژانس‌های مسافرتی یک هواپیما را از یک شرکت هواپیمایی جهت تور گردشگری خود برای داخل یا خارج کشور برای مدتی معین کرایه می‌کنند و برای آن پرواز بلیت فروشی نیز انجام می‌دهند.
معاون هوانوردی سازمان هواپیمایی در این‌باره می‌گوید: پروازهای چارتر بخشی از فعالیت شرکتهای هواپیمایی است اما این پروازها فقط در قالب تورها قابل انجام است و هیچ شرکتی حق ندارد بلیت‌های چارتر را به صورت انفرادی بفروشد.
بنا به گفته محمد خداکرمی براساس بند ب مقررات سازمان هواپیمایی کشوری، اجازه تورهای مسافرتی با مجوز سازمان میراث فرهنگی صادر می‌شود.
خداکرمی این را هم گفت که سال گذشته تعدادی شرکت خدمات هواپیمایی به علت فروش بلیت‌های شخصی چارتر لغو مجوز شدند.
بنابراین گزارش اصلی‌ترین مشخصه پرواز چارتر، ریسک ناشی از پر یا خالی بودن پرواز است که مستقیما متوجه چارتر کننده بوده و در هر شرایطی چارتر دهنده هزینه‌ی کامل پرواز را دریافت خواهد کرد.
مسئولیت حمل و نقل داخلی و بین‌المللی اشخاص و لوازم شخصی و یا کالا و مسئولیت بروز مشکلاتی مانند تأخیر در پرواز، گم شدن بار مسافر، لغو پرواز، بروز حوادث غیر مترقبه برای مسافران و هواپیما بر عهده ایرلاین بوده و چارتر کننده پاسخگو نخواهد بود.
در سیستم چارتر، بلیت پرواز توسط شرکت اجاره کننده به فروش می‌رسد نه شرکت هواپیمایی و در بعضی موارد غیر قابل استرداد است، البته در ساعات نزدیک به پرواز بلیت آن ارزان‌تر از نرخ مصوب فروخته می‌شود.
موضوعی مسافران باید درباره پروازهای چارتر بدانند این است که در این پروازها به هیچ عنوان امکان تغییر تاریخ پرواز و یا پس دادن بلیت از سوی مسافر وجود ندارد و مبلغ پرداختی جهت خرید بلیت عودت داده نخواهد شد، در صورتی که در بلیت پروازهای سیستمی، می‌توان بلیت را کنسل و بهای آن را با توجه به زمانیکه تا پرواز مانده دریافت کرد.
مدیرکل دفتر نظارت بر فرودگاه‌ها، شرکت‌ها و مؤسسات هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری در این‌باره می‌گوید: در ایام پیک سفر نظیر نوروز و مسیرهای پرتردد، بنا به تقاضای شرکتهای هواپیمایی، مجوزهای پروازهای فوق‌العاده از طرف سازمان هواپیمایی کشوری داده می‌شود.
بنا به گفته مرتضی دهقان اگر یک شرکت هواپیمایی درخواست پروازهای چارتری داشته باشد بعد از بررسی‌های لازم در صورت صلاحدید مجوز فروش بلیت چارتری برای آن صادر می‌شود اما با دفاتر خدمات مسافرتی که تحت عنوان پرواز چارتری گرانفروشی کنند برخورد می‌شود.
دهقان می‌گوید: فروش بلیت چارتری فقط در قالب ارائه خدمات به صورت تور مجاز است در صورتی که توسط دفاتر خدمات مسافرتی بلیت‌های انفرادی تحت عنوان چارتری فروخته شود و شکایتی در این زمینه دریافت کنیم قطعاً برخورد خواهد شد.
در این حوزه برخی چارتر‌کننده‌ها تلاش می‌کنند صندلی‌های خالی خود را تا لحظه آخر به فروش برساند و مشمول زیان نشوند و بدین ترتیب به گزینه تور لحظه آخری متوسل می‌شوند.
در این راستا رایج شدن تورهای لحظه آخری موجب می‌شود توجه به فاکتورهای اصلی مختلف نظیر ایرلاین معتبر، هتل، کیفیت خدمات تور و ساعات پروازی مناسب، حذف شده و مسافر با شرایط اجباری مواجه باشد، شرایطی نظیر خدمات بی کیفیت، ساعات پروازی نامناسب و حتی تأخیر در پرواز.
هنگامی که شرکت عمده فروش و مجری مستقیم تور و آژانس‌های چارتر کننده پرواز، موفق به تکمیل ظرفیت‌های پروازی خود نمی‌شود، ناچار است برای جلوگیری از زیان، صندلی‌های خالی را به هر قیمتی که شده تکمیل کند در نتیجه بالأجبار در آخرین لحظات، قیمت‌ها را کاهش می‌دهد و خدمات تور خود را با نازل‌ترین قیمت تحت عنوان تور لحظه آخری به فروش می‌رساند.
در این شرایط مسافرانی که به انگیزه خرید سفر ارزان‌قیمت اقدام به رزرو این تورها می‌کنند، به دلیل اینکه همه هماهنگی‌ها در آخرین لحظات و با عجله انجام شده است، در دریافت خدمات مسافرتی خود با مشکل مواجه می‌شوند.
در صنعت حمل و نقل هوایی دنیا موضوع پرواز لحظه آخری (last second) فقط در مورد بلیت و پرواز کاربرد دارد و دامنه آن به بحث تور و دیگر خدمات مسافرتی کشیده نمی‌شود ضمن آنکه مسئول اطلاع‌رسانی آن شرکتهای هواپیمایی (و نه آژانس‌ها) هستند.
در بسیاری از موارد نیز پیشنهاد تور لحظه آخری فقط در حد یک ابزار تبلیغاتی باقی می‌ماند و هیچ یک از وعده‌های آن نه به لحاظ قیمت و نه به لحاظ کیفیت خدمات مسافرتی با واقعیت همخوانی ندارد.
به هر حال موضوع پروازهای چارتر و تورهای پروازی از مواردی است که باید از حتماً تحت نظارت دقیق حاکمیت صنعت حمل و نقل هوایی باشد، البته در این راستا سازمان هواپیمایی کشوری بخش‌‌نامه‌ای درباره پروازهای چارتری دارد.
شرط اصلی برای فروش بلیت چارتر
طبق تأكید حاكمیت صنعت حمل و نقل هوایی فروش بلیت چارتر فقط در قالب تور مجاز است و با دفاتری كه بلیت این پروازها را به صورت انفرادی به فروش برسانند، برخورد می‌شود.
۱۳۹۴/۱۰/۲۰
