بازگشت فاضلاب به مزارع سبزی‌كاری حنوب تهران

به گزارش نما به نقل از خبرانلاین، آبیاری مزارع و زمین های کشاورزی با فاضلاب شهری که چندسالی می شود در جنوب تهران اتفاق می افتد، یکی از مهم ترین مشکلات زیست محیطی تهران بوده است و هرچند وقت یکبار موجب اعلام هشدارها برای استفاده از سبزیجات می شود.
در حالی که استانداری مدتها پیش دستور نابودی مزارعی که با آب فاضلاب آبیاری می شوند را داده بود، اما گویا این رویه همچنان ادامه دارد. خبر آبیاری مزارع سبزیکاری جنوب پایتخت با آب فاضلاب را مدیرکل حفاظت محیط‌ زیست استان تهران اعلام کرده است: فاضلابی که برای آبیاری بخشی از این مزارع استفاده می‌شود، ترکیبی از فاضلاب خانگی و فاضلاب‌های صنایع است.

آبیاری سبزی‌های جنوب تهران با فاضلاب خانگی و صنایع

محمد‌هادی حیدرزاده، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان تهران، درباره تداوم آبیاری زمین‌های کشاورزی جنوب تهران با فاضلاب گفت: متاسفانه این روند همچنان ادامه دارد؛ به‌تازگی کارگروهی با محوریت جهادکشاورزی تشکیل شده است که مأموریت آن فعالیت در همین زمینه و مقابله با صنایعی است که فاضلابشان را رها و محیط‌زیست را آلوده می‌کنند.

حیدرزاده گفت: مسئولیت مقابله با ورود فاضلاب به مسیل‌ها تنها با سازمان محیط‌زیست نیست و در این زمینه ۳ وزارتخانه دیگر ازجمله وزارت صنایع و همچنین وزارت جهاد کشاورزی و همچنین درباره سلامت موادغذایی مسئولیت دارند.

او به روزنامه شهروند گفت: فاضلابی که در تعدادی از مزارع جنوب تهران برای آبیاری محصولات کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد، شامل ترکیبی از فاضلاب خانگی و فاضلاب صنعتی است. بخشی از صنایع به‌طور غیرقانونی فاضلاب را وارد مسیل‌هایی می‌کنند که در نهایت در جنوب تهران برای آبیاری مزارع استفاده می‌شود؛ برای مثال کارواش‌ها و قالی شویی ها ازجمله مشاغلی هستند که فاضلابشان را در مسیل‌ها رها می‌کنند.

به گفته او تمام مزارع سبزیکاری جنوب تهران با آب فاضلاب آبیاری نمی‌شود، اما حداقل یک سوم آبی که پای مزارع جنوب تهران می‌رود آلوده به فاضلاب است.

رئیس حفاظت محیط‌زیست استان تهران با تأکید بر اینکه عملیات فاضلاب و اتصال فاضلاب تهران به اگو پیشرفت خوبی داشته است، گفت: مسئله آلودگی آب مسیل‌های تهران توسط صنایع با اتمام شبکه فاضلاب بهتر مدیریت می‌شود. در مناطقی که کار اتصال واحدها به اگو تمام شده اگر واحدها برای اتصال به اگو مقاومت کنند، از آنها شکایت خواهیم کرد.

آن‌طور که حیدرزاده می‌گوید مسئله آبیاری مزارع جنوب تهران با فاضلاب تا زمان اتمام احداث شبکه فاضلاب تهران ادامه دارد.

نظارت مجلس بر آبیاری مزارع

در این میان سیامک مره صدق عضو کمیسیون بهداشت مجلس به خبرآنلاین می گوید: آبیاری مزارع با فاضلاب های شهری چند سالی است که ممنوع شده است و تاکنون گزارشی از آبیاری آب های آلوده ارائه نشده است.

او ادامه می دهد: با توجه به آخرین اطلاعاتی که دارم، معتقدم آبیاری زمین های کشاورزی چندسالی است که ممنوع شده و اگر موردی دیده شود، دستگاه های اجرایی با این قضایا برخورد خواهند کرد.

همچنین عبدالرحمان رستمیان عضو کمیسیون بهداشت مجلس معتقد است، آبیاری زمین های کشاورزی با اصول و رعایت بهداشت انجام می شود، برای آبیاری مزارع باید آب تصفیه شده مصرف شود.

رستمیان می گوید: استفاده از فاضلاب برای آبیاری غیرقانونی است و از مدتها پیش مصرف فاضلاب در آبیاری مزارع ممنوع اعلام شده است. برای آبیاری زمین های کشاورزی استاندارد سموم، املاح، باکتری و... باید نظارت شود. افرادی هم که از فاضلاب شهری برای آبیاری استفاده می کنند، به‌طور غیرقانونی فاضلاب را وارد مسیل‌هایی می‌کنند که در نهایت در جنوب تهران برای آبیاری مزارع استفاده می‌شود.

سکینه عمرانی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس هم با بیان اینکه اخیرا گزارشی در مورد آبیاری با آب آلوده به مجلس ارائه نشده است، به خبرآنلاین می گوید: چند ماه پیش که اوایل فصل کشت بود به ما گزارشاتی از آبیاری هایی با آب آلوده داده شد که ما بهتر دیدیم وزارت نیرو و آبفا به جد به مسئله ورود پیدا کند. در مجلس جلسات متعدد برگزار می کنیم و موارد بررسی می شود، اما این وظیفه دستگاه های اجرایی است که با مکانیزم های اجرایی با این قضایا برخورد کنند.

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس معتقد است، فاضلاب رها شده می تواند در کشت های غیرمثمر و در فضاهای سبز استفاده شود نه اینکه داخل سبزی و میوه مصرف شده و مشکلات فراوان ایجاد کند.

عمرانی می گوید: در فصل تابستان شاهد موارد زیادی از بیماری های ویروسی گوارشی یا سیکلوسیز در تهران و چند شهرستان بودیم که عامل آن آبیاری با همین فاضلاب است.

این در حالیست که از مدت ها قبل رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس نسبت به آبیاری زمین‌های کشاورزی جنوب تهران با فاضلاب و پساب‌های صنعتی و بیمارستانی هشدار داد بود. او معتقد است، محصولات این منطقه بیماری‌های گوناگونی به جامعه تحمیل می‌کند.

عباس رجایی با انتقاد از آلودگی آب مورد استفاده کشاورزان جنوب تهران گفته بود: طی نکردن مراحل لازم برای تصفیه آب، شرایط زیست‌محیطی نامناسبی را برای محصولات کشاورزی این مناطق رقم زده است.

همچنین رجایی از مسئولان خواسته بود، به معضل استفاده کشاورزان جنوب تهران از آبی که حاوی فلزات سنگین و آلودگی‌های شیمیایی است توجه بیشتری داشته باشند.

آبیاری مخفی برخی مزارع با فاضلاب!

در این میان برخی کشاورزان، علت استفاده از آب های نامتعارف برای آبیاری را بالا بودن هزینه آب و در دسترس نبودن آن می دانند.

معاونت بهداشت وزارت بهداشت هم عوامل زیادی را برای این تخلف عنوان می کند. وزارت بهداشت معتقد است رشد جمعیت و افزایش نیاز به مواد غذایی، کمبود منابع آب برای کشاورزی، پایین بودن راندمان استفاده از آب در آبیاری مزارع کشاورزی، تخلیه و رهاسازی فاضلاب های تصفیه نشده به محیط زیست، عدم جمع آوری و تصفیه فاضلاب برای رساندن کیفیت آنها به حد استاندارد برای تخلیه به آب های پذیرنده و ارزان و در دسترس بودن فاضلاب خام باعث استفاده از فاضلاب برای آبیاری مزارع کشاوری می شود. این اتفاق در جنوب تهران به دلیل روان شدن فاضلات به سمت جنوب بیشتر از هر جای دیگر اتفاق می افتد.

مصوبه مبارزه با آبیاری با آب آلوده

این در حالیست که شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور مصوبه ای برای مبارزه با آبیاری با فاضلاب تصویب کرد. در این مصوبه آمده استانداری‌های سراسر كشور با همكاری وزارتخانه های نيرو، جهاد كشاورزی و بهداشت، درمان و آموزش پزشكی از آبياری مزارع با فاضلاب تصفيه نشده جلوگيری به عمل آورند.

همچنین وزارت جهاد كشارزی با همكاری وزارت نيرو اقدامات لازم برای رفع مشكل آبياری مزارع سبزی كاری با فاضلاب خام را در اسرع وقت به اجرا درآورد و موضوع توسط كارگروهی مركب از وزرای بهداشت، درمان و آموزش پزشكی، جهاد كشاورزی، نيرو و دادگستری مورد كارشناسی قرار گرفته و راهكارهای كوتاه مدت و ميان مدت و دراز مدت تهيه و در شورای يادشده مطرح شود.

اقدامات وزارت بهداشت برای کاهش تخلفات

چندی پیش هم رئیس اداره سلامت محیط و کار وزارت بهداشت از نظارت و کنترل این وزارتخانه بر چگونگی آبیاری مزارع اطمینان داد.

دکتر خسرو صادق نیت با تاکید مجدد بر اینکه آبیاری مزارع با فاضلاب خام تصفیه نشده، ممنوع است، گفت: هر موردی از این تخلف که بازرسان ما دیده‌اند یا از طریق شکایت‌های مردمی گزارش شده است را بررسی و متخلفان را نیز به دادگاه معرفی کرده‌ایم.

او ادامه داد: با توجه به کمبود منابع آب حتما این امکان وجود دارد که بعضی مزارع به صورت غیر قانونی از آبیاری به صورت مخفی استفاده کنند، ولی وظیفه ما این است این موارد را پیگیری کنیم.

رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت تاکید کرد: ما به صورت فعال پیگیر این موضوع هستیم. بازرسان ما نظارت می‌کنند و اگر هم بعضی از موارد از دید ناظرین ما مخفی مانده باشد و گزارش مردمی برسد، سریعا با آن برخورد می‌کنیم.

مخاطرات آبیاری سبزیجات با فاضلاب

کارشناسان کشاورزی معتقدند، خطرات بهداشتی قابل توجهی در استفاده از فاضلاب تصفیه نشده برای آبیاری مزارع سبزی و باغ‌های میوه وجود دارد. فاضلاب‌های شهری می‌توانند شامل مخلوطی از آلودگی‌های بیولوژیکی و شیمیایی باشند. فاضلاب شهری حاوی مقادیر زیادی فلزات سنگین و سمی است. فلزات سنگین با توجه به ثبات شیمیایی، تجزیه‌پذیری ضعیف و داشتن قدرت تجمع زیستی در بدن موجودات زنده به سرعت تبدیل به آلاینده‌های سمی می‌شوند.

این فلزات توسط گیاهان و پس از مصرف آنها توسط ما جذب شده و با تجمع یافتن به غلظت‌های سمی می‌رسند. بیشترین و خطرناك‌ترین آثار مسمومیت به وسیله فلزات سنگین، در مراحل رشد و نمو انسان رخ می‌دهد.

به گفته رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر، دلیل طغیان اسهال در برخی استان ها از جمله استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری در ماه های گذشته آبیاری مزارع سبزیجات با فاضلاب بوده است. به هر حال این مسئله یعنی استفاده از فاضلاب برای آبیاری مزارع سبزی و باغ‌های میوه برای سلامت جامعه اهمیت حیاتی دارد. ملزم کردن واحد‌های صنفی میوه و سبزی فروشی به ارائه برچسب سلامت بسته‌های سبزی و میوه (مانند مهر ویژه کشتار گاه‌ها) و کنترل دقیق کیفیت آب مزارع تولید سبزی و باغ‌های میوه و همچنین نمونه‌برداری از مراکز کاشت سبزی همگی می‌تواند ضامن سلامت شهروندان شود.