بایسته های شكل گیری رابطه بُرد-بُرد بین ایران و اروپا

حمزه عالمی- علاقه اروپائیان به برقراری دوباره روابط گسترده اقتصادی و تجاری با ایران، بعد از رفع تحریم ها، در دعوت ایتالیا و فرانسه از دکتر حسن روحانی، رئیس جمهور کشورمان، نمایان شد. این دعوت که تابستان صورت گرفته بود، قرار بود رئیس جمهور روحانی، آبان ماه به این دو کشور اروپایی سفر کند، اما در پی حملات تروریستی در پاریس به تعویق افتاد. طبق گفته معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط زیست، در سفر آذرماه وی به پاریس، اولاند تصریح کرد: ما منتظر سفر آقای روحانی به فرانسه هستیم.
سفر رئیس جمهور روحانی به ایتالیا و فرانسه که از روز دوشنبه آغاز شد و تا چهارشنبه در ایتالیا به طول انجامید و اکنون ادامه سفر وی، با ورود ایشان به فرانسه در جریان است، یکی از موضوعات برجسته در رسانه های داخلی و خارجی است. گفته می شود، سفر مقامات ایران در سطح ریاست جمهوری به ایتالیا و فرانسه، اولین سفر بعد از گذشت ده سال است و آغاز دور تازه ای از روابط ایران با اروپا در سطح بالایی ارزیابی می شود. در این جهت طبق گزارش خبرگزاری مهر، رسانه های خارجی سفر رئیس جمهور ایران به اروپا و دیدار با مقامات ایتالیایی را سرآغاز عصر تجارت جهانی حضور ایران ارزیابی کردند.
این سفر که با هدف کار برای بهبود گفت وگوهای سیاسی و آماده سازی زمینه برای مبادلات تجاری میان دو کشور در پی لغو تحریم ها، صورت گرفته است با حضور پُر رنگ وزرا و مسئولان اقتصادی دولت و بخش خصوصی همراه است و یک هیئت ۱۲۰ نفره از نمایندگان رهبران تجاری، همراه رئیس جمهور در این سفر هستند.
 
 نتایج سفر روحانی به ایتالیا
در دیدارها و مذاکرات انجام شده ی رئیس جمهور روحانی و هیأت همراه با طرف های ایتالیایی، قراردادها و توافقات اقتصادی مهمی صورت گرفت، تا جایی که سی.ان.ان اعلام کرد: ایتالیایی ها برای روحانی سنگ تمام گذاشتند و استقبالی بالاتر از اوباما برای او تدارک دیدند. کاروان استقبال کننده از روحانی در ایتالیا را ۴۵ خودرو زرهی و ۸ موتور سیکلت همراهی کردند که از کاروان همراه اوباما بزرگ تر بود.


بایسته های شکل گیری رابطه بُرد-بُرد بین ایران و اروپا

در همین زمنیه به نقل از روزنامه اعتماد، فایننشال تایمز، سفر روحانی به ایتالیا را یک دستاورد اقتصادی بزرگ برای دولت رم دانست. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان نیز درباره نتایج سفر روحانی به رم پستی در توئیتر منتشر کرد. وی نوشت: " سفر رئیس جمهور به رم فصل تازه ای در رابط نزدیک میان ایران و ایتالیا در زمینه های اقتصادی، تجاری و مبارزه با افراط گرایی باز می کند."
درباره نتایج سفر روحانی به ایتالیا، روزنامه اعتماد نوشت: در سفر روحانی به ایتالیا دو طرف قراردادهای تجاری به ارزش ۲۰ میلیارد یورو (۲۲ میلیارد دلار) امضا کردند. همچنین طبق گزارش روزنامه ایران در شماره چهارشنبه خود، در این سفر برای اولین بار بخش خصوصی ایران قراردادهایی به مبلغ ۳ میلیارد دلار با طرف های ایتالیایی منعقد کرد. شرکت ایتالیایی «سایپم» قراردادی به ارزش ۵ میلیارد یورو برای توسعه ۲ پالایشگاه ایرانی امضا کرد و شرکت بزرگ نفتی «انی» پیشنهادی ۴ میلیارد دلاری برای توسعه تنها فاز باقی‌مانده پارس جنوبی ارائه کرد.
خبرگزاری فارس نیز گزارش داد یک قرارداد به ارزش بیش از ۵,۷ میلیارد یورو با «دانیِلی»، شرکت فولاد ایتالیا و یک قرارداد تجاری به ارزش بیش از ۴ میلیارد یورو با شرکت زیرساخت Condotte d'Acqua به امضا رسید.
در این سفر اخیر که تیم اقتصادی متشکل از فعالان بنگاه های اقتصادی در بخش صنعت، معدن و تجارت حضور دارند، در بخش معدن منجر به انعقاد قراردادی بین شرکت فولاد هرمزگان و گروه SMS در ایتالیا شد. قرارداد توسعه فولاد هرمزگان که تا سقف ۳ میلیون تن است، در قالب فاینانس با طرف ایتالیایی امضا شده است. همچنین دو تفاهمنامه نیز بین مدیران عامل شرکت های فولاد مبارکه(فولاد سپید دشت) و میدکو با مدیر عامل دانیلی منعقد شد.
علاوه بر این به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت، در دیدار مقامات بانکی ایران با مسئولان موسسه بیمه صادراتی ساچه، توافقاتی از جمله «از سرگیری خدمات بیمه ای پوششی ساچه در حوزه اجرای پروژه های مورد نظر در ایران»، «افزایش سقف اعتباری موسسة ساچه تا بیش از سطح ۶ میلیارد یورو» و « افتتاح دفتر نمایندگی ساچه در ایران به منظور توسعة خدمات مالی و بیمه ای به متقاضیان کشور» به دست آمد.
طرفین در خاتمه موافقت نامه نیز، تسویه اقساط معوق فاینانس را امضا و مقرر کردند موسسه ساچه همه تلاش های خود را برای مذاکره با مقامات ذیربط در اروپا به منظور افزایش رتبه ایران به کار گیرد.
در دیدار سیف، رئیس کل بانک مرکزی ایران، با مدیرعامل انجمن بانکداران اروپا نیز لزوم حمایت های بیشتر از موضوع «توسعه و برقراری روابط کارگزاری بانکی بین شبکه های بانکی ایران و ایتالیا» مطرح شد و متقابلاً مدیر عامل انجمن بانکداران اروپا از این موضوع به صورت ویژه استقبال و حمایت کرد.
در پایان جلسه بیانیه مشترکی از سوی بانک مرکزی ایران و انجمن های بانکداران ایتالیا که حاکی از علاقه بانک های ایتالیایی برای کار با ایران و حمایت این انجمن از حضور فعال شبکه بانکی ایران در عرصه اقتصادی و تجاری ایتالیاست، منتشر شد. بیمه ساچه از فعالیت‌ترین بیمه‌های خارجی در ایران قبل از تحریم‌ها بود و در حوزه معدن نیز فعالیت گسترده‌ای داشت و واردکنندگان، صادرکنندگان و فعالان این حوزه را تحت پوشش قرار می‌داد که البته بعد از تشدید تحریم‌ها فعالیت‌هایش در ایران کاهش یافت.
علاوه بر این، سفر روحانی به ایتالیا برای اینترنت ایران هم یک دستاورد داشت و آن تفاهم جدیدی با یک شرکت درجه اول جهان در زمینه خدمات آی‌پی است. گفته می شود این تفاهم نامه که با شرکت Sparkle به امضا رسید، باعث بهبود قابل توجهی در ترانزیت ترافیک اینترنت ایران خواهد شد که به کیفیت بهتر سرویس‌های اینترنتی منتهی می‌شود. طی سال های اخیر تحریم‌های بین‌المللی باعث شده بود که در زمینه ترافیک اینترنتی ایران، اغلب شرکت های بزرگ جهان از همکاری با شرکت زیرساخت خودداری کنند و همین یکی از دلایل کیفیت پایین اینترنت ایران تلقی می‌شود.


بایسته های شکل گیری رابطه بُرد-بُرد بین ایران و اروپا
 اتفاق پایانی سفر روحانی به ایتالیا دیدار با پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک های جهان بود که در واتیکان صورت گرفت. خبرگزاری فرانسه در این باره گزارش داد که پاپ فرانسیس در دیداری ۴۰ دقیقه ای با حسن روحانی، خواستار افزایش تلاش های ایران برای حل و فصل سیاسی مسائل خاورمیانه شد. دیدار دیروز روحانی با پاپ نخستین دیدار رییس جمهوری ایران با رهبر مذهبی کاتولیک ها پس از ۱۶ سال است.


 به سوی پاریس

رئیس جمهور در دومین مرحله سفر اروپایی خود دیروز چهارشنبه، عازم فرانسه شد . به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از آسوشیتدپرس، «لوران فابیوس» در آستانه دیدار حسن روحانی از فرانسه دیدار وی از پاریس را بدلایل اقتصادی و ژئوپلتیک مهم ارزیابی کرد.
در این بیانیه آمده است: دیداری که امیدواریم موفق باشد این اجازه را به ما خواهد داد تا درباره مسائل جهانی و بحران های منطقه ای- که ما امیدواریم ایران بتواند نقش مثبتی ایفا کند- به تبادل نظر بپردازیم به ویژه در بحران های سوریه و لبنان.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت، حجت‌الاسلام دکتر حسن روحانی عصر چهارشنبه و در بدو ورود به پاریس با روسای شرکت‌های مهم فرانسوی که با حضور وزرای امور خارجه و اقتصاد فرانسه برگزار ‌شد، دیدار کرد. روحانی در این دیدار تصریح کرد که هیچ مانعی برای همکاری شرکت‌های فرانسوی و ایرانی وجود ندارد و تهران از ورود سرمایه و تکنولوژی و ایجاد بازارهای مشترک در منطقه و جهان استقبال می‌کند.
 
 بایسته های شکل گیری رابطه بُرد-بُرد بین ایران و اروپا
 دکتر حسن روحانی شامگاه چهارشنبه در ادامه سفر به فرانسه با "ژرار لارشه" رییس مجلس سنای این کشور دیدار کرد. وی در این دیدار با تاکید بر ضرورت استفاده از فرصت پس از برجام، گفت: در سال های تحریم ظالمانه و نادرست، دو ملت ایران و فرانسه متضرر شدند و امروز باید تلاش کنیم با برقراری روابط گسترده و نزدیک، عقب ماندگی های گذشته را جبران کنیم.
سفر روحانی به فرانسه همچنان در جریان است و آن گونه که خبرگزاری مهر گزارش داده است، در این سفر، افزون بر دیدارهای دوجانبه ، امضای بیست سند همکاری در بخش های مختلف به ویژه تجاری و صنعتی پیش بینی شده است.


 پیام های این سفر و تحلیلی بر آن
 نوع استقبال از رئیس جمهور ایران در ایتالیا، حجم قرادادهای و توافقات انجام شده و بازتاب این سفر و نیز تأکید فرانسه بر وجه ژئوپلیتیکی و اقتصادی سفر روحانی به پاریس، قبل از هر چیز نشان دهنده اهمیت جمهوری اسلامی ایران در نظر اروپائیان است، اما نکته مهم این است که کشورهای اروپایی سعی دارند، اهیمت ایران را در روابط تجاری و اقتصادی خلاصه کنند و این روابط را هم با محاسبه ای نسبتا دقیق به سود خود مدیریت می کنند. این نوع نگاه اروپا به ایران، نه تنها منفعت راهبردی برای ایران ندارد، بلکه به حل مشکلاتی که اروپا با آن مواجه است نیز کمکی نخواهد کرد.
اولا توسعه روابط اقتصادی با اروپا باید با هدف توان بخشی به صنعت داخلی ایران و روابط تجاری همتراز بین طرفین باشد، نه این که ایران را تبدیل به بازار کالاهای اروپایی کند و نتیجه حاصل به سود شرکت های اروپایی و خلاصی آنان از بحران اقتصادی اروپا باشد. ثانیا حوزه امنیت، ملاحظات مهمی پیش روی روابط ایران و اروپا می گذارد.
دنیای امروز، به ویژه منطقه خاورمیانه که همچنان تولید انرژی و صدرو آن را بر عهده دارد، با آشفتگی زیادی مواجه شده است و در بحبوحه این درگیری ها، ایران، یکی از عوامل ثبات و آرامش منطقه است. کشورهای اروپایی باید حساب ویژه ای روی این موضوع باز کنند، چرا که وضعیت آن ها با آمریکا تفاوت دارد. امنیت منطقه خاورمیانه با امنیت اروپا پیوستگی دارد و افزایش عضوگیری گروه های تروریستی همچون داعش از شهروندان اروپایی، که اتفاقی بی سابقه در دنیای مدرن محسوب می شود، پیوستگی امنیت اروپا و غرب آسیا را بیشتر می کند. اگر منافع آمریکا در آشوب های مدیریت شده منطقه با بازیگری عربستان، قطر، امارات و... تأمین می شود، متقابلا این موضوع تهدید بزرگی علیه منافع اروپاست. بنابراین دولت های اروپایی نمی توانند نسبت به امنیت غرب آسیا بی تفاوت باشند، اما توجه آنان به این موضوع نیز نمی تواند ذیل راهبردهای آمریکا تعریف شود.
درست است که اروپا در قالب ناتو مجبور است ذیل راهبردهای امنیتی آمریکا عمل کند، اما می توانند در همین چارچوب مانع سوء استفاده آمریکا از تکفیریسم در خاورمیانه شود. آمریکا، ناتو و توان نظامی اروپا و مالیات شهروندان اروپایی را در خدمت منافع خود قرار داده است و البته شرکت های تسلیحاتی فرانسه از فروش سلاح به کشورهای منطقه همچون عربستان بهره مند می شوند، اما سایه تهدیدات تروریسم تکفیری بیشتر به ترور و تعطیلی در پاریس می انجامد تا نیویورک.
لازم است مقامات اروپا بررسی کنند که مشارکت آن ها با آمریکا در اشغال افغانستان، عراق، تقویت تروریسم تکفیری در سوریه و عراق و حمله به لیبی در قالب ناتو، چه دستاوردهای امنیتی و اقتصادی برای آنان داشته است؟
این موضوع در حالی است که نگاه اروپا به ایران، خارج از الگوی آمریکا و حتی با هدف گسترش روابط اقتصادی متوازن و عادلانه، علاوه بر نتایج اقتصادی برای دو طرف، در افزایش صلح و ثبات غرب آسیا و به تبع آن حوزه مدیترانه و اروپا، مؤثر خواهد بود. اگر اروپائیان در الگوهای فشار آمریکا بر ایران، مشارکت نمی کردند، یعنی اگر با تحریم اقتصادی ایران همراه نمی شدند و در ذیل راهبرد مهار ایران، به رهبری آمریکا، تروریسم تکفیری در خاورمیانه را تقویت نمی کردند، به لحاظ امنیتی، کشورهای اروپایی امروز وضعیت بهتری داشتند و زمینه توسعه روابط اقتصادی آنان با ایران و دیگر مناطق خاورمیانه نیز افزایش می یافت.
با این حال جای تأسف دارد که همزمان با سفر رئیس‌جمهور ایران به پاریس، گزارش هایی مبنی بر این که مقام‌های این کشور از اتحادیه اروپا خواسته‌‌اند ایران را به بهانه انجام آزمایش‌های موشکی هدف تحریم‌های بیشتر قرار دهند، منتشر می شود.
آیا موشک های ایران، تهدیدی برای اروپاست؟ و یا این که در چارچوب بازدارندگی متعارف، یک موضوع عادی تلقی می شود و اروپائیان نیز کاملا واقفند که ایران هیچ تهدیدی برای آنان محسوب نمی شود. این تهدیدسازی از موشک ها و توانمندی های ایران، نمونه ای از تصویرسازی های امنیتی آمریکا از ایران و منطقه برای اروپاست که نمی گذارد اروپائیان مستقلا با جهان خارج ارتباط داشته باشند.
خوب است مقامات اروپا به یاد آرند که در همین ماه های اخیر، اخبار زیادی از جاسوسی آمریکا از آنان منتشر شد تا جایی که این موضوع داشت تبدیل به مناقشه مهمی بین دولتمردان آلمان با آمریکا می شد.
کوتاه سخن این که ایران علاوه بر ظرفیت توسعه روابط تجاری با اروپا، دروازه تجارت قاره سبز با آسیای میانه، افغانستان و پاکستان نیز محسوب می شود و نگاه غیرآمریکایی اروپا به ایران می تواند به روابط تجاری گسترده ای بین اروپا و این مناطق بینجامد و البته این موضوع در افزایش امنیت بین الملل نیز مؤثر است. چنین روابطی یک رابطه بُرد-بُرد برای طرف ایرانی و اروپایی است که ضرورت مهم آن شجاعت اروپائیان در نگاه غیر آمریکایی به رابطه با ایران است