به گزارش نما، براي بررسي وضعيت شيعيان در عربستان و ظرفيت
هاي بالقوه آنان در جهت تضعيف موقعيت آل سعود به سراغ دكتر سعداله زارعي كارشناس
مسائل خاورميانه رفتيم. وي در اين گفت و گو در باره بيداري اسلامي در عربستان و
پتانسيل‌هاي شيعيان اين كشور به اظهارنظر پرداخت. به عنوان سئوال اول، كمي درباره
وضعيت شيعيان عربستان و پتانسيل‌هاي بالقوه آنها توضيح دهيد.
شيعيان در عربستان سعودي ظرفيت بالايي دارند و بنابر برخي
آمارهاي غيردولتي از ميان نوزده ميليون نفر جمعيت عربستان، بين هفت تا هشت ميليون
نفر را شيعيان تشكيل مي‌دهند. شيعيان عربستان در چهار استان الشرقيه، العسير،
نجران و جيزان داراي اكثريت هستند. در اين بين نزديك به سه ميليون نفر نيز شيعيان
زيدي و يك ميليون نفر هم شيعيان اسماعيلي هستند كه در استان جيزان زندگي ميكنند.
شيعيان مجموعا حدود 39 درصد جمعيت و 36 درصد سرزمين عربستان را به خودشان اختصاص
داده‌اند. البته شيعيان در ساير استانها هم هستند كه به صورت اقليت هاي كوچك زندگي
ميكنند؛ از جمله در شهر مدينه كه به خاطر زندگي در نخلستان به آنها نخاوله مي گويند.
طبيعتا اگر اين جمعيت زياد بخواهند در ميدان بمانند و صحنه راخالي نكنند مي‌توانند
در روند تحولات عمومي عربستان تاثيرگذار باشند، به ويژه آنكه بخش اعظم نفت عربستان
در استان الشرقيه قرار گرفته است.
الشرقيه بزرگترين استان عربستان است و با شش كشور مرز دارد.
حركت مردم اين استان، حركتي قشري‌گرايانه يا طايفه‌گرايانه نيست بلكه حركتي در
اعتراض به تبعيض و فساد، شيوه حكومت‌داري آل سعود، وابستگي به آمريكا، هم‌پيماني
با رژيم صهيونيستي و همچنين نقش داشتن عربستان در بسياري ازآشوبها و درگيريهاي
قومي است كه در منطقه به وجود مي‌ايد. اينها مسائلي است كه نه فقط شيعيان بلكه كل
مردم عربستان در مقابل آن قراردارند، يعني آنچه كه شيعيان امروز به آن معترضند،
مطلوب بقيه مذاهب عربستان اعم از شافعي ها، مالكي‌ها و همين طور مردم حنفي مذهب
است حتي مردمحنبلي مذهبي كه در استانهاي منطقه نجد سكونت دارند نيز خواستار احقاق
حقوق خود هستند. پايمردي شيعيان بر حقوقشان و بر شعارهاي ضد تبعيضي كه سر مي‌دهند
مي‌تواند كل جمعيت عربستان سعودي را وارد ميدان كند و يك جنبش عظيم سراسري عليه آل
سعود شكل دهد.
رژيم آل سعود مدعي است كه جمعيت شيعيان از اين چيزي كه ذكر
شد كمتر است. البته اين اقدام آنها طبعي است؛ به خاطر اين كه آل سعود مي‌خواهد
جمعيت اكثريت نسبي شيعيان را انكار كند. با اين حال كارشناسان مستقل عربستان مي‌گويند
كه بيشترين جمعيت عربستان مربوط به شيعيان با حدود 39 درصد مي‌شود و جمعيت دوم هم
مربوط به منطقه حجاز است كه شامل مالكي‌ها و شافعي‌ها بوده و 23 درصد هستند جمعيت
منطقه نجد هم حداكثر 21 درصد است.
با وجه به پتانسيل بالاي شيعيان و تسلط آنها بر نفت
عربستان، اگر قيام شيعيان در استان الشرقيه وسعت بيشتري پيدا كند چه تاثيري بر
صادرات نفت عربستان و وضعيت جهان خواهد داشت؟
قيام شيعيان مي‌تواند به دو صورت تاثيرگذار باشد. يك صورت
اين است كه رژيم آل سعود را نسبت به برخورد تند عليه شيعيان به تأمل وادارد؛ يعني
رژيم ناچار باشد كه جانب احتباط را در برخورد با شيعيان مراعات كند، همچنان كه
آمريكايي‌ها و اروپايي‌ها هم نسبت به ارامش در اين منطقه حساسيت بالايي دارند. يك
شكل ديگر هم اين است كه اگر اعتراضات مردمي در اين مناطق بالا بگيرد طبيعتا مي‌تواند
اختلاف جدي در صادرات نفت به وجود بياورد و بدون ترديد تأثيرات عميقي بر كل شبهه
جزيره عربستان بر جاي خواهد گذاشت.
با تمام اين تفاسير جمهوري اسلامي به صورت غيرمستقيم از چه
اهرم‌هايي مي‌تواند براي تضعيف آل سعود كمك بگيرد؟
در واقع نظام جمهوري اسلامي بر اساس قانون اساسي و تعاليم
اسلامي و همچنين بر اساس مسئوليتهايي كه در حوزه بين‌المللي اسلامي دارد، بايد از
مظلومين در برابر ظالمين دفاع كرده و از استقلال كشورهاي اسلامي نيز در برابر
وابستگي اين كشورها دفاع كند. ما بايد از شريعت اسلامي در برابر روند سكولار حمايت
كنيم. همه اينها مصاديقي است كه ما را در برابر مردم عربستان متعهد مي‌كندو اين
چيزي نيست كه بشود تحت عنوان دخالت در امور داخلي كشورها از آن ياد كرد. دفاع و
حمايت از مظلومين و محرومين بخشي از وظايف هر انساني است كه در سطح بين‌المللي هم
به رسميت شناخته شده است. ما بايد بدون ترس از تبليغات ضد ايراني كه سعودي‌ها به
راه مي‌اندازند – كه البته همين الان هم به شدت عليه ما فعال هستند – به
مسئوليتهاي خودمان عمل كنيم مسلماً تغيير در عربستان به نفع مردم عربستان است؛ به
نفع مردم منطقه هست و طبيعتا در جهت گسترش افكار انقلاب اسلامي مي‌تواند بسيار
موثر باشد.
به صورت مصداقي در زمينه‌هاي فرهنگي يا اقتصادي چه
راهكارهايي براي تضعيف آل سعود داريم؟
از لحاظ فرهنگي ما مي‌توانيم با طبقه روشن فكر، علما و
دانشگاهيان ارتباط داشته باشيم. اين ارتباط مي‌تواند به صورتهاي مستقيم و
غيرمستقيم برقرار باشد. بخشهاي نخبگاني ما مي‌توانند با ايجاد سايت‌ها و با ارتباط‌هاي
اينترنتي بانخبگان به مبادله اطلاعات بپردازند و فرياد معترضين در عربستان را از
اين طريق به گوش دنيا برسانند. در عرصه رسانه اي مي‌توانيم تصويري پرقدرت را در
جهت كمك به مردم مستضعف عربستان با محوريت كار روي آل سعود ايجاد كنيم. در عرصه
حقوقي هم مي‌توانيم با تبيين اشكالات حقوق بشري آنها از حقوق مردم عربستان در
مجامع بين‌المللي دفاع كنيم. مثلا همين وضعي كه الان مردم مسلمان در اواميه، قطيف،
اسرا و جاهاي ديگر دارند را مي‌شود با تذكرات ديپلماتيك و فراخواندن سفير و طرح
موضوع در مجامع بين‌المللي پيگيري كردما امروز شاهد هستيم كه آل سعود حتي به شيوه
نادرست از اين روش‌ها براي تحت فشار قرار دادن حكومت سوريه استفاده مي‌كند؛ چراما
نتوانيم اين روش‌هاي شناخته شده را در جاي درست آن استفاده كنيم؟
عربستان هميشه از حج عمره و حج تمتع به عنوان اهرم فشار
استفاده مي‌كند. چطور مي‌توانيم اين مساله را به نقطه ضعفي براي عربستان تبديل
كنيم و بدون دردسر به موضوع حج وارد شويم؟
عربستان از حضور ما در حج خشنود نيست اقداماتي هم عليه حضور
ما در حج انجام دادند و هر ساله هم محدوديت‌هايي را عليه ما به صورتهاي رسمي و
غيررسمي اعمال ميكنند. بنابر اين بايد سياستهاي ما در نقطه مقابل عربستان باشد؛
يعني اگر آنها حضور ما را خوش نمي‌دارند، ما بايد برحضور براي عربستان دراستفاده
از فرصتهاي حج تاكيد داشته باشيم و البته همانطور كه حضرت امام فرمودند در جهت
برگزاري حج ابراهيمي حركت كنيم و بيش از گذشته تلاش كنيم تا اين هويت حج ابراهيمي
در سطح جهان اسلام نهادينه شود. اين مساله‌اي است كه ما بايد در حج و اموراتي از
اين قبيل دنبال كنيم.
با توجه به اين اكثريت نسبي شيعيان چرا تا الان شاهد يك
قيام تاثيرگذار و مناسب در عربستان نبوديم؟ چرا اين اكثريت هيچ وقت براي گرفتن
مطالباتشان در صحنه حاضر نشدند؟
شيعيان بارها به صحنه آمدند و بارها هم سركوب شدند.ما تاريخ
را كه ورق مي‌زنيم، مي‌بينيم كه تلاش گسترده‌اي از سوي شيعيان صورت گرفته است ولي
هميشه سركوب شدند و آل سعود هم طي حدود پنجاه سال گذشته تلاش گسترده اي براي بر هم
زدن تركيب جمعيتي الشرقيه انجام داده است، تا جايي كه امروز گفته مي‌شود در استان
الشرقيه حضور صددرصدي به حضور حدود شصت و پنج درصدي رسيده است.
منبع: هفته نامه پنجره
