گزارشی از تغییر رفتار ایرانی‌ها در امور خیریه

به گزارش نما ابتکار در گزارشی آورده است:
جشن نیکوکاری 25 ساله شد
آن طور که از شواهد بر می آید جشن نیکوکاری 25 سال است که در کشور برگزارمی شود. جشن نیکوکاری یکی از برنامه ها و ابتکاراتی است که پس از تاسیس کمیته امداد امام خمینی (ره) شکل گرفت و به یک رسم و سنت تبدیل شد. جشن نیکوکاری از سال 1369 تا کنون هر ساله در آستانه آغاز سال تحصیلی و تحویل سال نو برگزار می شود. مردم مهربان و نیکوکار کشور ما همزمان با هفته احسان و نیکوکاری در 14 اسفند در همایشی عظیم که تبلور نوع دوستی، نیکوکاری و مهرورزی آنان است دست های پر محبت و عاطفه خویش را بر سر خانواده های نیازمند و کودکانشان می کشند. هفته نیکوکاری (از چهاردهم تا بیست و یکم اسفندماه) به منظور جذب کمکها و هدایای مردم به خانواده های محروم و نیازمند برگزار می‌شود که جمع آوری و توزیع آن توسط کمیته امداد صورت می گیرد. جشن نیکوکاری صرف نظر از هدایایی که طی آن جمع آوری می شود به لحاظ معنوی، اجتماعی و فرهنگی دارای کارکرد های ویژه ای است که از جمله آنها می توان به گسترش و تقویت هرچه بیشتر فرهنگ احسان و انفاق، کمک به همنوع و انسجام اجتماعی اشاره کرد.

نگاه مردم به جشن نیکوکاری
پیر و جوان همه با جشن نیکوکاری خاطره دارند. اولین تصویری که از جشن نیکوکاری در ذهن اکثر ایرانی ها شکل می‌گیرد تصویری است که تلویزیون برایشان ساخته. شعرها و سرودهای پر شوری که همه از برند و با لبخند برایت می خوانند. «پنجره،پنجره، پنجره ها وا شده سوی عاطفه ها، عشق رفتن به کلاس و مدرسه، شادی خریدن کیف و کتاب...» مریم برایم می خواند و بعد می زند زیر خنده و می گوید: وقتی که به مهر نزدیک می شدیم این ترانه دلم را به آشوب می انداخت و بیشتر به جای اینکه به بچه هایی فکر کنم که کیف و کتاب برای رفتن به مدرسه ندارند، به فکر معلم و درس و امتحان بودم. او می گوید که چند باری شده که به جشن نیکوکاری کمک کرده اما ترجیح می دهد که خودش شخص نیازمند را بشناسد و اعتمادی به موسسات خیریه ندارد. گرچه بیشتر مردم حرف هایی شبیه به حرف مریم می زنند و معتقدند که باید خود نیازمندان را بشناسند و به آنها کمک کنند اما هنوز هم کسانی هستند که معتقدند جشن نیکوکاری می تواند بخشی از نیاز شب عیدی نیازمندان را برطرف کند. رضا دیدی مثبت به جشن نیکوکاری دارد و می‌گوید: به نظرم بهترین راه برای کمک به نیازمندان حمایت از موسسات نیکوکاری است چرا که آنها می توانند با کمک های خرد و ریز مردم نیازهای بزرگ تری را به نیازمندان ارائه کنند.

فعالیت 17 هزار موسسه خیریه در کشور
نبی اله عشقی ثانی، مشاور خانه خیرین ایران و مدیر موسسه خیریه فرهاد در گفت و گو با «ابتکار» بیان کرد: بیش از 30 درصد مردم در ایران زیر خط فقر زندگی می کنند که این عدد نسبت به جمعیت کشور عدد بزرگی به حساب می آید و اگر جمعیت ایران را 75 میلیون نفر در نظر بگیریم حدود 20 میلیون نفر فقیر در کشور داریم که این افراد نیازمند حمایت مستمر هستند. بنابراین فقر چالش مهمی در کشور است. او با اشاره به فعالیت 17 هزار موسسه خیره در کشور گفت: این موسسات خیریه از سه دستگاه وزارت کشور، سازمان بهزیستی و نیروی انتظامی مجوز فعالیت می گیرند. بنابران ما 3 دستگاه متولی و 17 هزار موسسه رسمی و چندین موسسه غیر رسمی داریم اما در این بین فاصله طبقاتی هر روز بیشتر می شود. عشقی ثانی در ادامه با اشاره به هزینه های بالای خانوارها بیان کرد: امروز هزینه سرانه یک خانوار معمولی ماهی 2 میلیون تومان است در حالی که تعداد خانوارهایی که ماه 2 میلیون تومان درآمد داشته باشند، کم است.

قطع حمایت های خیرین از موسسات خیریه در سال 94
او با بیان اینکه در سال 94 بسیاری از خیرین خود را از دست داده ایم، گفت: موسسات خیریه توسط چند نفر بانی ایجاد می شوند و در ادامه راه با منابع مالی از مشارکت های مردمی به راه خود ادامه می دهند. وقتی که بنگاه های اقتصادی، کارخانه ها و تجار سطح درآمدشان افت می کند، میزان مشارکت آنها خواه و ناخواه افت می کند و حمایت خود را از موسسات خیریه دریغ می کنند. البته بخش عظیمی از کسانی که به این خیریه ها کمک می کنند افراد مرفه نیستند. کمک به مردم و مشارکت های اجتماعی تنها جیب پر از پول نمی خواهد بلکه دل و عشق به انسانیت را می طلبد.

موسسات خیریه نتوانسته اند اعتماد مردم را جلب کنند
عشقی ثانی در پاسخ به این سوال که چرا مردم کمتر به موسسات خیریه کمک می کنند، گفت: موسسات خیریه نتوانسته اند اعتماد عمومی را جلب کنند. اگر موسسات خیریه بتوانند اعتماد عمومی را جلب کنند مردم مشارکت خواهند کرد. برای این منظور موسسات خیریه باید شفاف سازی کند. هر موسسه باید بیلان کاری خود را به مردم ارائه کند و به آنها نشان دهد که با منابع مالی که از سوی آنها جمع آوری کرده چه خدماتی را به مردم نیازمند ارائه کرده است. سه نهاد متولی باید مردم را به سوی نیکوکاری هدایت کنند و حمایت مردم را جلب کنند. به علاوه اینکه این سه نهاد وظیفه دارند تا به موسسات آموزش ارتباطات اجتماعی، نحوه مدیریت، اعتماد سازی و نحوه اطلاع رسانی و آگاه سازی مردم نسبت به اینکه مردم چه توانایی هایی دارند را بدهند. نظارت هدایت شده و برنامه ریزی شده برای موسسات خیریه انجام دهند.

چالش های پیش روی موسسات خیریه
عشقی ثانی در ادامه بیان کرد: مشکل ما در حوزه موسسات خیریه این است که موسسان شیوه مدیریت، اعتماد سازی و شفاف سازی را نمی‌دانند. او با بیان اینکه موسسات بین مردم و افراد نیازمند یک واسطه هستند، گفت: موسسات خیریه باید فرآیند تصمیم گیری را کوتاه تر کنند و گزارشات روشنی از گروه های اجتماعی نیازمند ارائه دهند و برخی باید با این گروه ها آشنا شوند. اگر چه این موسسات باید برای حفظ آبرو و عزت نفس افراد تدابیری را بیندیشند اما به طور کلی شفاف سازی یکی از مهم ترین عوامل جلب حمایت مردم و اعتماد سازی است.

جشن نیکوکاری یک مسکن است
او در پاسخ به این سوال که آیا جشن نیکوکاری می تواند نقش موثری در برطرف کردن نیاز محتاجان داشته باشد؟ گفت: جشن های نیکوکاری بسیار امرپسندیده ای است اما آن طور که از آن انتظار می رود موثر نیستند. این اقدامات مانند قرص های مسکن می ماند که در هنگام شدت گرفتن درد مصرف می شود. جشن نیکوکاری یک کمک مقطعی است که بخشی از نیازهای سطحی و کوتاه مدت را برطرف می کند. بنابراین این جشن ها دید مردم را کمی نسبت به این امور متفاوت می کند. مردم در این اقدامات خیریه و نیکوکارانه شرکت می کنند ولی از سوی دیگر باز هم می بینند که افراد نیازمند در کشور وجود دارند بنابراین باعث یک نگاه منفی در مردم می شود.

دیوارهای مهربانی، فرزند مهربانی های مردم
عشقی ثانی در پاسخ به این سوال که آیا دیوار مهربانی زاده بی اعتمادی مردم به موسسات خیریه است، گفت: گرچه اعتماد مردم به موسسات خیریه کم است اما دیوارهای مهربانی زاده این بی اعتمادی نیستند. دیوارهای مهربانی فرزند مهربانی های مردم هستند. مردم دوست دارند که محصول مهربانی های خود را ببینند.