به گزارش جام جم آنلاین وضعيت اقتصادي و فقر مردم شوروي در آستانه فروپاشي چنان بود كه ارزش پول ملي روسيه 40 هزار برابر در مقابل دلار كاهش يافته بود و بدهيهاي خارجي روسيه بيش از 160 ميليارد دلار شده بود.
نوزدهم آگوست ۱۹۹۱، آغازي بر پايان امپراتوري سرخ بود، بعد از اوجگيري مشكلات شديد اقتصادي، نارضايتي عمومي و شكست اصلاحات سياسي گورباچف ، هشت عضو ارشد و راديكال حزب كمونيست از جمله رييس كا گ ب، در يك حركت سريع و كودتاگونه ضمن اعلام بركناري ميخائيل گورباچف از رهبري اتحاد جماهير شوروي، كميته اضطراري كشور را تشكيل دادند.
گورباچف، در يك خانه ييلاقي در ساحل درياي سياه در بازداشت خانگي قرار گرفت. تانكها به خيابانهاي مسكو سرازير شدند.
طرفداران دموكراسي كه دل خوشي هم از گورباچف و نظام شوروي نداشتند، در اطراف كاخ سفيد مسكو ـ محل اقامت بوريس يلتسين ـ اولين رييس جمهور روسيه، سنگربندي كردند.
پس از سه روز رويارويي، كميته اضطراري شكست را پذيرفت، چند نفر از عوامل كودتا خودكشي كردند، كشورهاي جهان هم از شناسايي كودتاگران خودداري كردند و خواستار بازگشت گورباچف به قدرت شدند.
توطئه كودتاي آگوست ۱۹۹۱ توسط كمونيستهاي راديكال و افراطي، با كمك يلتسين ـ از عوامل نزديك به غرب ـ نقش برآب شد، يكي ديگر از دلايل شكست كودتاي كمونيستهاي افراطي، رشد مليگرايي روسي بود كه در چندسال آخر حكومت شوروي عملا به خاطر سياستهاي گورباچف رشد كرده بود و به يك دغدغه عمومي در برابر كمونيسم تبديل شده بود.
طراحان كودتاي آگوست 1991 ميخواستند حزب كمونيست و اتحاد شوروي را حفظ كنند، ولي عملا باعث فروپاشي حزب كمونيست و اتحاد شوروي شدند. وقايع بسرعت در پيش بود، جمهوريهاي شوروي يكي پس ازديگري، اعلام استقلال ميكردند.
در هشتم دسامبر ۱۹۹۱ رهبران روسيه، اكراين و بلاروس در جنگلهاي بلاروس با يكديگر ديدار و پيماني را امضا كردند كه بر اساس آن كشورهاي مستقل مشتركالمنافع به وجود آمدند. روسيه خود را به عنوان جانشين اتحاد جماهير شوروي معرفي كرد.
در 25 دسامبر، ميخائيل گورباچف از سمت خود كنارهگيري كرد و اتحاد جماهير سوسياليستي شوروي بعد از 70 سال به طور رسمي در ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ از هم فروپاشيد.
يك روز پس از آن در 26 دسامبر 1991، پارلمان اتحاد جماهير شوروي، اعلاميه انحلال شوروي را تصويب كرد و اتحاد جماهير شوروي براي هميشه به موزههاي سياسي جهان پيوست.