زبان فارسی به‌عنوان شاخص مهمی از هویت ملی، امروز در معرض آسیب‌های جدی است و فعل و انفعالات منفعت گرایانه حوزه دولتی و بخش خصوصی در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، ناآگاهانه یا عامدانه جفایی جبران ناپذیر بر این میراث عظیم وارد می‌آورد.
هرچند استحکام فرهنگی ملتها رابطه تنگاتنگی با امکان بهره‌مندی مفید و مؤثر از زبان غیر به‌عنوان ابزاری قدرتمند در گسترش ارتباطات و مرزهای علمی دارد، اما زمانی که سخن گفتن به زبان شیرین فارسی و تفاخر به فصاحت و بلاغت آن رنگ ببازد و استفاده از کلمات بیگانه شاخص برتری و علمی بودن شود قطعاً رویکرد ناموزون به فراگیری زبان دیگر ملتها جنبه ابزاری نخواهد داشت بلکه باید آن را تلاشی برای جبران کاستی هویتی ارزیابی کرد.
امروزه به‌دلیل ولنگاری و دغدغه‌مند نبودن دست‌اندرکاران فرهنگی در صیانت از زبان فارسی به‌عنوان شاخص هویت ملی، در و دیوار کلان‌شهرهای ما نوعی تحقیر هویتمان را به رخ جوانان می‌کشد.
لوکس‌ترین فروشگاه‌های ما نامی غیرایرانی برگزیده و آن را نیز با حروف درشت لاتین بر پیشانی خود نهاده‌اند. در این میان، برخی نام غیرایرانی را به فارسی (با حروف ریز) منعکس ساخته، اما برخی همین اندازه نیز به خود زحمت توجه به هویت ملی را نداده‌اند.
زمانی که کارشناسی در رسانه‌های ملی برای اثبات فضل خود پیاپی از کلمات و عبارات انگلیسی بهره می‌گیرد و نه‌تنها با تذکر مجری مواجه نمی‌شود که مجری نیز برای اثبات دانش خویش در همین وادی گام برمی‌دارد انتظار شکل‌گیری چه شرایطی را داریم؟
متأسفانه باید اذعان داشت متأثر از چنین فضایی، بسیاری از جوانان رویکردشان به زبان انگلیسی برای تسلط بر یک ابزار به‌منظور گسترش مرزهای علمی نیست بلکه احساس می‌کنند با سخن گفتن به این زبان متشخص‌تر و با هویت(!) جلوه می‌کنند که این شاخص نگران کننده‌ای است؛ زیرا نشان از آن دارد که جایگاه رفیع فرهنگ کشور دچار تَرَک‌های جدی شده است.
در این حالت زبان دیگر ملتها، ابزار ما در گسترش ارتباطات و مرزهای علمی نخواهد بود بلکه تبدیل به ابزاری برای قدرت‌های زیاده‌خواه به‌منظور تخریب فرهنگ ملی ما خواهد شد، درحالی که اکنون ما برای تقویت جایگاه خود در معادلات جهانی می‌بایست دانش صادراتی‌مان را بر پایه زبان فارسی بگذاریم، دانش وارداتی را بر پایه زبان انگلیسی (در اولویت‌های بعدی فرانسه و آلمانی) و دانش اجتماعی از جهان معاصر را بر پایه زبان اسپانیولی و چینی ــ که چند میلیارد از جمعیت جهان به آن سخن می‌گویند ــ قرار دهیم، نوعی بی‌برنامگی زیانباری را شاهدیم.
در صورت حرکت در مسیر استحکام فرهنگ ملی، استفاده از زبان سایر ملتها به‌صورت ابزار، «خودباوری» را در جوانان تقویت خواهد نمود. بنابراین می‌بایست با ایستادگی در برابر کسانی که سود بیشتر را از طریق تحقیر نامحسوس جوانان این مرزوبوم پی می‌گیرند به تحکیم موقعیت زبان فارسی همت گماریم و دستاوردهای علمی دانشمندان خود را به فارسی منتشر سازیم. همچنین از کالاهای تولید داخل که با نام فارسی عرضه می‌شوند با ارائه تسهیلات مالی و تبلیغاتی به‌طور جدی پشتیبانی کنیم.
فراموش نشود که در شرایط کنونی بسیاری از تولیدات ارزشمند و باکیفیت داخلی متأثر از فضای ایجاد شده با نام غیرایرانی عرضه می‌شوند که همین امر نیز در سست نمودن خودباوری جوانان و تفاخر به هویت ایرانی‌شان تأثیر سوء مضاعف دارد.
چگونه انتظار داریم در شرایطی که فرهنگ را قربانی منفعت طلبی‌های کوتاه‌مدت می‌کنیم یعنی هویت ملی را به حراج می‌گذاریم آموزش زبان خارجه مسیر فریفته‌تر شدن جوانان را به فرهنگ بیگانه فراهم نسازد؟ به یاد آوریم که اولین نورافشانی به ویترین فرهنگ سلطه‌طلبان را ما در سطح شهر و در زیباترین بناها و مجتمع‌های تجاری مدیریت فرهنگی کشور صورت داده‌ایم.
زبان ملی زبان ابزاری
عباس سلیمی نمین
۱۳۹۵/۲/۲۳
