به گزارش نما به نقل از آرمان - حمید حاجی اسماعیلی: در سازمان تامین اجتماعی مشاغل سخت و زیان‌آور این‌چنین تعریف شده است: مشاغل سخت و زیان‌آور به مشاغلی گفته می شود که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار، غیراستاندارد بوده و در اثر اشتغال کارگر تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی (جسمی و روانی) در شخص فعال در این عرصه ایجاد شود که در نتیجه باعث بروز بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن شود.
در اغلب کشورهای دنیا برخی از مشاغل ماهیت سخت و زیان‌آور دارند. برای مثال کار با هورمون، شغل های درگیر با پرتوها و اشعه‌های زیان‌آور و فعالیت در فضاهای بدون تهویه مناسب نیز جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب می‌شوند. در ضمن فعالان در این مشاغل بیش از دیگران در معرض آسیب قرار خواهند گرفت. بعضی از مشاغل به تناسب شرایط زمانی و مکانی جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب می شوند،این در حالی است که امکان ایجاد فضای مطلوب برای این مشاغل وجود دارد.
کاهش مشاغل سخت و زیان‌آور
بسیاری از مشاغل را باید به تناسب شرایط مکانی، زمانی از زمره مشاغل سخت و زیان‌آور خارج کرد. در کشور ما حدود شش هزار شغل شناسایی شده که فقط یک ششم آنها جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب می شود. در اصل علت اینکه فقط یک ششم از تعداد مشاغل در کشور ما جزو مشاغل سخت و زیان‌آور هستند به دلیل عدم اعمال استانداردهای بین المللی در زمینه اشتغال در کشور است. باید دانست هر قدر استانداردهای کار در ایران افزایش یابد به نسبت تعداد مشاغل سخت و زیان‌آور نیز کاهش می‌یابد و به نسبت شرایط ایمنی، سلامت و بهداشت در فضای کسب و کار ارتقا می‌یابد.
باید دانست که کثرت مشاغل سخت و زیان‌آور در کشور بخش قابل توجهی از نیروی انسانی و سلامت سرمایه‌های مادی را تهدید می کند که بروز این امر فقط به دلیل عدم نهادینه شدن استانداردهای کار در بازار کسب و کار کشور است. هم‌اکنون در کشور ما از لحاظ ایمنی و بهداشت در مشاغل شرایط مناسبی در مقایسه با دیگر کشورها وجود ندارد. با وجود اینکه آیین نامه ها و شرایط مناسبی در این زمینه تصویب شده است، اما در مورد اجرا، نهادینه کردن و توسعه فرهنگ کار در کشور ناموفق بوده ایم. بنابراین این مشکلات باعث شده تا نیروی انسانی و سرمایه‌های مادی کشور آسیب دیده و به این ترتیب بار مالی گسترده‌ای بر دوش صندوق‌های بازنشستگی تحمیل شود.
وقتی مشاغل سخت و زیان‌آور دردسر ساز می‌شوند
صندوق بازنشستگی سازمان تامین اجتماعی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صندوق های بازنشستگی در کشور هم‌اکنون بالغ بر ۱۳میلیون نفر را تحت پوشش قرار داده است. این صندوق به دلیل تعداد گسترده مشاغل سخت و زیان‌آور در کشور روز به روز در زمینه پرداخت بار مالی بازنشستگان مشاغل سخت و زیان‌آور و از کارافتادگی غرامت بیشتری پرداخت می‌کند. قوانین در مشاغل سخت و زیان‌آور نیازمند بازنگری است تا به این ترتیب استانداردها در کشور رعایت شود.
بنابراین برای کاهش تعداد مشاغل سخت و زیان‌آور در کشور باید با بهبود شرایط کسب و کار و بهبود شرایط ایمنی در محل کار از تکنولوژی و دانش روز بهره برد تا به این ترتیب شرایط بهداشت و سلامتی را برای نیروی انسانی و سرمایه‌های مادی کشور تضمین کرد. برای بهبود این شرایط باید دولت وارد عمل شود. چون دولت در این زمینه موظف به طراحی، تاسیس و درخواست مجوز از سازمان‌های مختلف و ایجاد شرایط ایمن، سلامت و استانداردهای کار است.
در صورت تحقق چنین امری کارگاه‌ها قبل از فعالیت نیز مجبور به رعایت استاندارهای روز می‌شوند. استاندارد های روز حاصل دانش بشری و پژوهش‌های بین‌المللی کار در زمینه اشتغال است و می‌توان این امور را در بنگاه‌ها رعایت کرد و این امر باعث کاهش تعداد مشاغل سخت و زیان‌آور در کشور می‌شود. در کنار این امور باید دانست با افزایش مشاغل سخت و زیان‌آور در کشور به نسبت تهدید نیروی کار به‌عنوان سرمایه اصلی در کشور نیز افزایش می‌یابد که این امر هزینه‌های فراوانی را برای کشور به دنبال دارد.
کسانی که از مزایای مشاغل سخت و زیان‌آور استفاده می‌کنند به نسبت دیگر افراد ساعت کاری آنها به شش ساعت کاهش پیدا کرده و در عین حال آنها با اشتغال یک ساله شش ماه افزایش سنوات خدمت دریافت می‌کنند. بنابراین مزایا برای مشاغل سخت و زیان‌آور در کشور گسترده است و درعین حال این مشاغل برای بازار کار و نیروی انسانی یک نیاز اساسی محسوب می‌شود، اما در صورت عدم تعادل در این مشاغل می‌تواند به بازار کار و شرایط بیمه‌ای لطمه بزند.
استانداردها در مشاغل سخت و زیان‌آور لحاظ شود
باید در تعریف برخی مشاغل کشور تجدید نظر شود، آن هم به این دلیل که برخی از مشاغل کشور در قالب مشاغل سخت و زیان‌آور تعریف شده است و به نسبت انتظار استفاده از مزایای آن وجود دارد، اما در یک دهه اخیر مشاغل متعددی به دلیل اظهار نظرها و مسائل مختلف به مشاغل سخت و زیان‌آور افزوده شده است. باید دانست که در حوزه بهداشت و درمان گروه‌های گسترده پرستاری طی سال های اخیر جزو مشاغل سخت و زیان‌آور در نظر گرفته شده است.
این امر بار مالی گسترده ای برای سازمان تامین اجتماعی به دنبال دارد. برای مثال خبرنگاری نیز در یک دهه اخیر جزو مشاغل سخت و زیان‌آور کشور محسوب شده است. همچنین افراد فعال در بخش های آلاینده و فضاهای کسب و کار در بسیاری از موارد جزو مشاغل سخت و زیان‌آور قرار گرفته اند. کار در معادن نیز جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب می شود. بنابراین حدود یک ششم مشاغل در کشور ما جزو مشاغل سخت و زیان‌آور تعریف شده است که تعداد این مشاغل در کشور در مقایسه با شش هزار شغل تعریف شده از فراوانی گسترده‌ای برخوردار است.
در اصل باید تعداد این مشاغل به کمتر از نصف کاهش یابد. با این تفاسیر حدود هزار شغل در کشور جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب می‌شوند. با کاهش تعداد مشاغل سخت و زیان‌آور در کشور به نسبت استانداردهای کار نیز افزایش می یابد و به این ترتیب می توان با استفاده از تکنولوژی روز ایمنی را در فضای کسب و کار ایران ارتقا داد. در ضمن فقط با این اقدامات می توان به تعریف مناسب و استانداردسازی مشاغل در کشور در در نتیجه کاهش هزینه های ناشی از مشاغل سخت و زیان‌آور در کشور امید داشت.
هزار شغل سخت و زیان آور در ایران
در سازمان تامین اجتماعی مشاغل سخت و زیان‌آور این‌چنین تعریف شده است: مشاغل سخت و زیان‌آور به مشاغلی گفته می شود كه در آنها عوامل فیزیكی، شیمیایی، مكانیكی و بیولوژیكی محیط كار، غیراستاندارد بوده و در اثر اشتغال كارگر تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی (جسمی و روانی) در شخص فعال در این عرصه ایجاد شود كه در نتیجه باعث بروز بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن شود.
۱۳۹۵/۳/۲۴
