چرایی اهمیت فراوان زیارت سفیر سیار اهل بیت(ع)

محمد علی حاذقی- فردی از اهل ری خدمت حضرت امام هادی‌(ع) رسید. حضرت فرمود: از کجا آمدی؟ عرض كرد: به زيارت امام حسين‌(ع)رفته بودم. فرمودند: «اگر عبدالعظيم را زيارت می‌كردی، مانند كسی بودی كه امام حسين(ع) را زيارت كرده است.» اصلی‌ترین دلیل بر عظمت بی‌پایان معنوی حضرت عبدالعظيم(ع) برابری فضيلت زيارت قبر ایشان با فضيلت زيارت سيدالشهدا(ع) است. اما با نقل این روایت ممکن است چند سؤال در ذهن مخاطب نقش ببندد:

چرا فضيلت زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) برابر با امام حسین(ع) است؟ آیا این فضيلت دلیل برابری جایگاه عبدالعظیم(ع) با امام معصوم است؟ آیا ثواب یک میلیون حج و پاداش 100 شهید و هزاران ثواب دیگر زوّار امام حسین(ع) را به کسی که به شهر ری و زیارت عبدالعظیم می‌رود هم می‌دهند؟

در روایات آثار و بركات فراوانی برای زيارت امام حسين(ع) مطرح شده است، مانند: آمرزيده‌شدن گناهان، افزوده‌شدن روزی، زدوده‌شدن اندوه، شادی دل، تبديل بدی‌ها به خوبی‌ها، تبديل شقاوت به سعادت و برخورداری از حقّ شفاعت، همچنين در شماری از احاديث، فضيلت زيارت سيدالشهدا(ع) بيشتر از حج و حتی طبق برخی از احاديث، ثواب آن، بيش از هزار حج و هزار عمره است. سؤال اینجاست كه براساس حديث، آيا برابری زيارت عبدالعظيم(ع) و زيارت امام حسين(ع) در هرحالت و زمان و شرایطی مدنظر است يا در شرايط خاصی، چنين فضليتی امکان‌پذیر است؟

امیرمومنان علی‌(ع) در روایتی می‌فرمایند: «هیچ‌کس از این امت را با آل محمد نمی‌توان مقایسه کرد؛ زیرا آنان که ریزه‌خوار خوان نعمت آل محمد اند با آنها نمی‌توانند برابری کنند.» از این کلام حضرت به روشنی به دست می‌آید که مردم و همه بشر نه‌تنها نمی‌توانند به مقام ائمه‌(ع) دست یابند و به جا و مقامی معنوی برسند که آنها دارند، بلکه همگان ریزه‌خوار نعمت معنوی آنها و با آنان قابل مقایسه نخواهند بود. پس منظور این حدیث چیست؟

بی‌ترديد، منظور امام هادی(ع) در حديث ياد شده، اين نيست كه از فضايل زيارت امام حسين(ع) بكاهد يا در بيان فضيلت حضرت عبدالعظيم(ع) مبالغه كند. بنابراين در پاسخ به سؤالی كه مطرح شد، می‌توان گفت: برابری فضيلت زيارت عبدالعظيم(ع) و امام حسين(ع) شاید مختص به فضای سياسی ويژه‌ای كه پيروان اهل‌بيت(ع) در آن مقطع تاريخی در آن زندگی می‌كردند باشد، زیرا متوکل عباسى و برخى دیگر از حکام جور، پس از تخریب بارگاه امام حسین‌(ع)، براى جلوگیرى از زیارت آن بزرگوار، مأموران دژخیم و جلادى را، به مراقبت و نگهبانى گماشته بودند که به صغیر و کبیر رحم نمى‌کردند و جان افراد در خطر کشته‌شدن قرار می‌گرفت و حتى زائرین زیادى را، بی‌رحمانه به خاک و خون کشیده بودند.

در چنين شرايطی، امام هادی(ع) به منظور پيشگيری از خطرهايی كه از طرف حكومت‌های وقت، شيعيان را تهديد می‌كرد، فضيلت زيارت حضرت عبدالعظيم(ع) را با زيارت امام حسين(ع) برابر دانسته است، به تعبيری روشن‌تر، زيارت حضرت عبدالعظيم(ع) برای كسانی كه آمادگی خطرپذيری برای زيارت امام حسين(ع) را داشته باشند، پاداشی معادل زيارت آن حضرت دارد و حرم حضرت عبدالعظيم(ع) شعبه‌ای از حرم سيدالشهدا(ع) است.

جنبه دیگر در مورد اینکه چرا ثواب این دو زیارت به مثابه هم عنوان شده است، باید گفت چون ائمه ایشان را تأیید کرده بودند؛ لذا عبدالعظیم حسنی(ع) در جای جای خطه اسلامی که شیعیان نمی‌توانستند با هم ارتباط داشته باشند، حلقه اتصال شد و به خاطر همین مجاهدت‌هایی که در راه ارتباط بین شیعیان و رساندن پیام ائمه انجام داد، معروف به سفیر سیار ائمه گردید.

همچنین اینکه از لزوم اجتماعات و تجمع نیروها که به طور کلى از احادیث به دست مى‌آید، روشن مى‌شود که ائمه اطهار(ع) دوست داشتند، شیعیان با هم باشند، گرد هم جمع شوند، مذاکره کنند و براى حفظ کیان تشیع و نشر معارف و گسترش مکتب، فعالیت‌هاى دینى و تبلیغى و اجتماعى داشته باشند.

سخن آخر اینکه در ميان امامزادگان، شخصيت‌های بزرگی وجود دارند؛ اما درباره هيچ يک از آنها نقل نشده و حداقل به ما نرسيده كه زيارتش با زيارت سيدالشهدا(ع) برابری كند و اين خود، فضيلتی بزرگ و حاكی از جايگاه بلند عبدالعظيم(ع) در نزد اهل ‌بيت(ع) و عظمت معنوی ايشان است.