محوطه 250 ساله شیراز در تسخیر علف های هرز و زباله های شهری

به گزارش نما - «خبرجنوب» نوشت: در گاه ورودی بارعام کریم خان زند به انبار روبازی برای سنگ های تاریخی تبدیل شده که اصلی ترین محور گردشگری شیراز را مخدوش کرده است.

در ضلع شرقي ارگ كريم خاني و درست در كنار آب انبار وكيل، زميني پر از خار و خاشاك ديده ميشود كه دورتادور آن فنس كشي شده و به دلیل آنکه مملو از سنگ های تراش خورده و تاریخی است نظر هر گردشگری را به خود جلب می کند.
اين محوطه زماني درگاه ورودي ديوانخانه یا بار عام کریم خان زند بوده ولی هم اینک به انبار روباز آثار سنگی و نخاله های ساختمانی تبدیل شده است
وجود علف هاي هرز و نخاله هاي ساختماني از يكسو و سنگ هاي متعددي كه در اين محوطه انباشته شده از سوي ديگر موجب شده كمتر كسي تصور كند اين محل زماني نه چندان دور قسمتي از يك بنا و عمارت مهم دوره زنديه بوده است.
انباشته شدن انبوهي از سنگ هاي تاريخي مكشوفه در ارگ كريم خاني در اين محل، منظر شهري را خدشه دار كرده و خطر سرقت و تخريب هم اين سنگها را تهديد مي كند.سنگ هايي كه در اين محوطه نگهداري مي شود به دليل قدمتي كه دارد داراي ارزش فرهنگي مي باشد.در این رابطه سیامک بصیری، کارشناس حوزه مرمت اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری فارس به خبرنگار ما می گوید: اين محوطه از عرصه هاي اثر تاريخي ديوانخانه است كه اميدواريم با برچيده شدن ساختمان مخابرات كه در دوره پهلوي اول در محل ساخته شده، اين محوطه آزادسازي شود.
سيامك بصيري اضافه مي كند: در واقع اين محوطه تاريخي كه فنس كشي هم شده، محوطه اي كارگاهي است كه مي تواند محل مناسبي براي فعاليتهاي باستان شناسي گردد.
وي ادامه مي دهد: طي كاوش ها و بررسي هاي صورت گرفته در محل، بقاياي يك حوض و كانال آب متعلق به دوره زنديه در اين محوطه پيدا شد و هم اينك نيز آثار سنگي متعددي متعلق به اين دوره تاريخي را مي توان در گوشه و كنار محوطه ديد.بصيري با اشاره به اينكه محوطه مذكور درگاه ورودي ديوانخانه وكيل است و مي توان آن را احيا كرد، مي افزايد: هم اكنون وضعيت اين محوطه تاريخي مناسب نيست و بايد هرچه سريع تر ساماندهي گردد.
وي همچنين پيشنهاد مي دهد: اين محوطه به دليل جاي گيري در محور گردشگري زنديه و گذر گردشگران از نزديكي آن مي تواند به كارگاهي براي فعاليت باستان شناسانه كارشناسان ميراث فرهنگي تبديل و به عنوان يكي از جاذبههاي جديد گردشگري براي شهر شيراز محسوب شود.
بصیری در ادامه این گفت وگو به خبرنگار ما می گوید:يكي از مشكلاتي كه در مجموعه وكيل وجود دارد، ساختمان مخابرات است كه نزديك به 20 سال در حياط ديوانخانه جاخوش كرده است .
وی ادامه می دهد: وجود این ساختمان يكي از مشكلات اساسي در نزديكي بناي ديوانخانه است که به رغم تلاش ها و پيگيري هاي صورت گرفته هنوز جابه جا نشده است در حالی که تمامي توافقات با شركت مخابرات انجام و زمين معوض ساختمان نيز تامين شده است.
این کارشناس حوزه مرمت معتقد است: مجموعه وكيل شيراز جزو شاخصترين جاذبه هاي گردشگري كشور محسوب مي شود اما محوطه بيروني برخي از آثار اين مجموعه نه تنها منظر شهري را مخدوش كرده بلكه هماهنگي چنداني با يك جاذبه گردشگري ندارد.
گفتنی است عمارت دیوانخانه با قدمت 250 سال نزدیک ارگ کریمخانی ، در ابتدای خیابان 22 بهمن قرار گرفته است . این بنا با مساحتی برابر با 840 متر مربع از آجر و سنگ ساخته شده و از آثار دوره زندیه است . بنا بر منابع تاریخی بجای مانده از عصر زندیه، کریمخان عمارت دیوانخانه یا « بار عام » را جهت رسیدگی به امور دولتی و دیوانی ساخته است . چنانکه غالباً هیأت های اعزامی و کارگزاران حکومتی در این عمارت با ارکان دولت زندیه دیدار و گفت وگو می کردند .
دیوانخانه، دارای ایوان مرکزی با سقف بلند و مسطح است و دو ستون یکپارچه مرتفع نیز در جلوی آن قرار داشته است . به دنبال سقوط حکومت زندیه و روی کار آمدن قاجاریه به فرمان آقا محمدخان قاجار این دو ستون مرمرین و بزرگ به تهران انتقال یافته و در کاخ گلستان نصب گردید و بجای آن، دو ستون چوبی در این محل نصب شد.
در دو طرف تالار اتاق هایی بنا شده که محل انجام امور دفتری خاندان زندیه بوده است. طاق ها دارای پوشش مقرنس می باشد که روی آن نقاشی شده است. پنجره اتاق ها نیز دارای گره کاری چوبی است . در جلوی تالار بر روی سنگ های بزرگ صیقلی تصاویر جنگ رستم و اشکبوس و در دو طرف آن دو شیر و دو باز حجاری شده است . در جلو این عمارت دو حوض بزرگ قرار دارد .
مقرنس کاری، حجاری و نقاشی های دوره زندیه و به ویژه نقاشی مکتب شیراز از ویژگی های معماری و هنری این بنا می باشد. عمارت دیوانخانه در سال 1349 به شماره 914 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
اين بنا در دوران كريمخان زند، براي بارعام، يا رسيدگي به امور دولتي و ديواني ساخته شده و مورد استفاده داشته است.
اين محل در گذشته، مكاني براي ديدار كريمخان با هياتها و كارگزاران حكومتي بوده است.
مقابل اين عمارت حوضي بزرگ قرار دارد كه بر زيبايي آن افزوده است.
عمارت ديوانخانه، در زمان قاجاريه تغيير كاربري داده و به مركز پست و تلگراف هند و اروپا تبديل شد و در دوران دوم پهلوي، عليرغم آنكه اين بنا در فهرست آثار ملي ايران ثبت شده است، بخشي از آن تخريب و ساختمان پست و مخابرات روي ضلع جنوبي بنا احداث شد.