تاریخچه جنبش عدم تعهد

به گزارش نما،اصطلاح عدم تعهد نخستین بار توسط جواهر لعل نهرو، نخست‌وزیر هند طی نطقی در 28 آوریل 1954 در کلمبو بیان شد. زمینه‌های مهم تاریخی در روند تکوین جنبش عدم‌تعهد را می‌توان گردهمایی‌های منطقه‌ای در آسیا و آفریقا بین سالهای 1947 تا 1955 دانست که با هدف همکاری و یافتن راه‌های عملی برای حل مشکلات مبتلا به کشورهای تازه استقلال یافته برگزار می‌شد. نمایندگان کشورهای آسیایی، آفریقایی و آمریکای لاتین برای نخستین بار در سان‌فرانسیسکو ملاقات کردند و این دیدار مقدمه تشکیل یک رشته جلسات در اوایل دهه 50 میلادی را فراهم کرد. با پایان یافتن جنگ جهانی دوم و آغاز رقابت‌های ایدئولوژیک و نظامی دو ابرقدرتِ بجای مانده از این جنگ، سیستم جدیدی بر مبنای دو قطب بزرگ قدرت در معادلات بین‌المللی حاکم گردید.
با اینکه جامعه ملل تلاش اولیه‌ای را برای پایان دادن به استعمار و رهاندن ملت‌ها از دخالت و مداخله در سرنوشت خود در قالب سیستم قیمومت آغاز کرده بود، اما آغاز جنگ جهانی دوم و ایجاد نظام دو قطبی پس از آن باعث افزایش نگرانی کشورهای تازه رها شده از دام استعمار یا در بند استعمار و حتی کشورهای کم توان گردید. در عین حال سیستم اقتصادی موجود در جهان بر مبنای توسعه‌طلبی قدرت‌های استعماری بنا شده بود. از این روی شکاف قابل توجهی در میان دو دسته از کشور‌ها به وجود آمده بود. این شرایط در کنار تلاش‌های توسعه‌طلبانه دو ابرقدرت باعث گردید رهبران کشورهای تازه استقلال یافته و در حال توسعه به دنبال مقابله با آثار قبلی و آسیب‌های بعدی باشند. از این روی، در تبیین تکوین جنبش مذکور می‌توان برخی انگیزه‌های سیاسی نانوشته را مطرح نمودکه به نظر می‌رسد مهمترین نقش را در تکوین این جنبش داشته‌اند. چهار محوری که می‌توان از آنها تحت عنوان انگیزه‌های اصلی بانیان جنبش عدم تعهد نا برد عبارتند از:
• محور سیاسی: استعمار زدایی و حمایت از استقلال سیاسی کشورهای عضو
• محور اقتصادی: رد انقیاد اقتصادی – که منجر به استعمار ملت‌ها می‌شود- و ایجاد یک نظم اقتصادی که دستیابی به توسعه اقتصادی را اجازه می‌دهد
• محور ایدئولوژیک: رهایی از اردوگاه شرق و غرب
• محور فرهنگی: خودبیانگری منطقه‌ای و داخلی فرهنگی