به گزارش نما- اعتماد نوشت: آبان ماه سال ٩٣ بود که ترک‌های کاخ صاحبقرانیه بر صدر خبرها نشست و فعالان و مسوولان میراث فرهنگی را نگران کرد. کاخ قاجارها و یکی از بناهای بسیار مهم تهران ترک برداشته بود و هر کس دلیل آن را یک چیز می‌دانست.
آن روزها شايد كمتر كسي تصور مي‌كرد پروژه عظيمي كه در نزديكي كاخ در حال متولد شدن بود، عامل ايجاد ترك‌ها باشد. پروژه اطلس مال كه مالك آن شركت باغ فردوس ايرانيان است؛ شركتي كه ٤٠درصد سهام آن متعلق به موسسه صندوق بيمه تامين اجتماعي روستاييان و عشاير و ٦٠درصد سهامش متعلق به گروه شركت‌هاي ساختماني ايرانيان اطلس است، در سال ٩٠ زمين اين پروژه را از سازمان املاك و مستغلات شهرداري تهران خريداري كرد و براي كاربري تجاري و اداري مجوز ساخت گرفت.
اما اينها اتفاقاتي بود كه روي زمين در حال وقوع بود، زير زمين از چشم طراحان مخفي مانده بود، قنات‌هايي كه در محدوده نياوران قرار داشتند در مرحله گود‌برداري مغفول ماندند و همين موضوع باعث شد تا آب اين قنات‌ها پشت بتن‌هايي كه پايه‌هاي يكي از بزرگ‌ترين پروژه‌هاي تجاري تهران را تشكيل مي‌دادند، مسدود شده و به تدريج موجب نشست زمين منطقه شود.
طالبيان روز گذشته در خصوص آسيب‌هايي كه به كاخ صاحبقرانيه وارد شده است، گفت: «در حال حاضر زمين محدوده كاخ نشست كرده و ترك‌هايي در كف و سقف كاخ ايجاد شده است. مطالعاتي را آغاز و بستر محدوده را مطالعه كرده‌ايم، يكي از احتمالاتي كه وجود دارد اين است كه اين ترك‌ها ناشي از تجمع آب قنات‌هايي باشد كه از زير اين بنا عبور مي‌كردند و به دليل ساخت مجموعه تجاري در جنوب مجموعه نياوران است، آب‌هاي قنات‌ها زير زمين جمع شده و پديده آب شستگي اتفاق افتاده و باعث نشست زمين شده است. مطالعات ما همچنان ادامه دارد تا علت دقيق اين موضوع بررسي شود. ممكن است اين اتفاق دلايل ديگري هم داشته باشد. موضوع قنات‌ها و دليل نشست زمين دلايلي است كه در بررسي‌هاي اوليه به دست آمده است. سطح كار زياد است و مستلزم اين است كه مطالعات گسترده‌اي صورت گيرد. از طرف ديگر به اين نكته هم بايد توجه كرد كه تنها بناي صاحبقرانيه در خطر نيست بلكه تمام اين محدوده در خطر است و ممكن است فرو نشست زمين در آن اتفاق بيفتد.»
عامل ترك‌هاي نياوران كه موجب تعطيلي اين كاخ منحصر به فرد در يك سال گذشته بود، ناشناخته بود، اما روز يكشنبه محمد حسن طالبيان در حاشيه نشست شوراي‌عالي شهرسازي اعلام كرد: «متوجه شديم قنات‌هايي كه زير كاخ صاحبقرانيه قرار گرفته است به يك مجتمع به نام اطلس مال مي‌رسد كه گودي حدود ٤٠-٣٠ متري برداشت كرده و تمام آب‌ها پشت كاخ مسدود شده و آب‌ها برگشته و باعث شستن زمين شده است و تاثير زيادي بر افزايش سرعت لغزش زمين دارد. اين پروژه اصلا منطق ثبت ملي را رعايت نكرده است. ما شكايت را به شوراي‌عالي شهرسازي آورديم تا ببينيم از جهت حقوقي چه كسي مقصر است تا اين معضل حل شود و مردم از كاخ صاحبقرانيه با ايمني بيشتري بازديد كنند. «پروژه اطلس مال در حريم كاخ نياوران كه در فهرست آثار ملي ثبت شده است، ساخته شده و يكي از تخلفاتي كه در حوزه ميراث فرهنگي متوجه اين پروژه است، موضوع ارتفاع اين بناست كه بدون توجه به قرار گرفتن در حريم كاخ نياوران طراحي و اجرا شده است.
در حال حاضر اهمال در طراحي و ساخت پروژه عظيم تجاري در جنوب كاخ نياوران تنها اين بناي فاخر تاريخي را تهديد نمي‌كند بلكه تهديدي است براي تمامي منازل و بناهاي منطقه اما سوال اين است كه بايد با شرايط پيش آمده چه كرد؟ طالبيان در اين خصوص مي‌گويد: «بايد اين شرايط را مديريت كرد، بخشي از كار بايد توسط شهرداري انجام شود، به اين دليل كه از حوزه مسووليت ما خارج است، اما بخشي از اين موضوع را كه مربوط به مجموعه نياوران است را ما انجام مي‌دهيم. از جهت مهندسي تلاش خواهيم كرد بعد از اينكه به نتيجه رسيديم و تهديدات برطرف شد كار مرمت و استحكام بخشي بنا آغاز شود و اين بناي فاخر نجات پيدا كند. از زماني كه متوجه ترك‌ها شديم كاخ را تعطيل كرديم، تا خطري متوجه بازديد‌كنندگان از بنا نباشد، ترك‌ها بيشتر در كف زمين و سقف و ديواره‌ها و اطراف بنا ايجاد شده است. در ابتدا بخشي را كه خطر بيشتري براي بازديد‌كنندگان داشت تعطيل كرديم اما با افزايش ترك‌ها به‌طور كلي صاحبقرانيه تعطيل شد، در حال حاضر نزديك به يك سال است كه اين ترك‌ها موجب تعطيلي صاحبقرانيه شده است.»
بلایی كه شهرداری تهران با مجوز دادن به "اطلس مال" بر سر آثار تاریخی و خانه‌های مردم نیاوران آورد
۱۳۹۵/۶/۳۱
