احیای واجبی فراموش شده

حجةالاسلام سیدصادق طباطبایی‌نژاد- امر به معروف و نهی از منکر دامنه‌ای بسیار وسیع و گسترده دارد که موضوعات بسیاری را در بر می‌گیرد، که شامل برنامه‌های مختلف در عرصه‌های گوناگون فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است. اما وقتی سخن از امر به معروف و نهی از منکر می‌شود، عده‌ای تنها تذکرات خیابانی در رابطه با برخی مسائل شرعی را یادآور می‌شوند؛ در حالی که حقیقت این است که گستره امر به معروف و نهی از منکر شامل تمام واجبات و محرمات و حتی مستحبات و مکروهات می‌شود.

امر به معروف و نهی از منکر که غالبا به عنوان یکی از واجبات فراموش شده یاد می‌شود، بخشی از ناهنجاری‌هایشرعی است که در جامعه پیش می‌آید، حال این محدود خانواده باشد یا محله، شهر باشد یا کشور؛ ناهنجاریهایی چون موسیقی‌هایی نامتعارف و غیرشرعی که در سطح شهر بدون هیچ ممانعتی پخش می‌شود، نوع پوشش و حجابی که برخی خانم‌ها در بیرون منزل دارند، نوع معاشرت اجتماعی که از قالب سبک دینی خارج شده و به سبک غربی نزدیک‌تر است که متأسفانه بسیار در سطح جامعه دیده می‌شود و یا حتی نوع تشکیل خانواده‌ها و ازدواج‌ها وانتخاب همسر جوانان که کاملا از سبک سنتی بیرون آمده و به سبک غربی منحرف شده و بنیان خانواده بر سستی و ناپایداری بنا می‌شود. مصادیق نامبرده می‌تواند محلی برای احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر باشد.

ماهیت قیام حضرت اباعبدالله الحسین(ع)، ماهیتی ناهیانه و آمرانه بود؛ به گونه‌ای که ایشان برای احیای معروفی که به فراموشی سپرده شد، قیام کردند. یعنی وقتی معروف در جامعه به فراموشی سپرده شد، برای احیای آن خون امام معصوم بر زمین ریخته شد. همچنین برای جلوگیری و ممانعت از منکری که در آن عصردر حال شکل‌گیری بود، امام(ع) حاضر به جانفشانی در راه الهی می‌شود. لذا با توجه به کلام خود امام(ع) که مبنای حرکت خویش را احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر بیان کردند، دهه اول ماه محرم به نام امر به معروف و نهی از منکر نام گرفت تاهمه ما را به احیای این فرضیه الهی در جامعه متوجه ‌کند.

اما نکته‌ای که در احیای امر به معروف و نهی از منکر باید در نظر داشت، سبک و سیاق صحیح و رعایت مراحل آن است چرا که عدم رعایت شروط این فریضه ایجاد تنفر از آمران و ناهیان در جامعه می‌کند.لذا باید ابتدا ارکان امر به معروف و نهی از منکر و راه‌های پذیرش و قبول منکر از سوی عامل به منکر را شناخت و بعد از بررسی میزان تأثیرپذیری بر وی می توان به این فرضیه الهی جامه عمل بپوشانیم. مسئله‌‌ای که باید به آن توجه ویژه داشت، تشخیص راه انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر است یعنی میزان شناخت منکر و معروف را شرع مقدس قرار دهیم.رعایت مراحل نهی از منکر اعم گفتگو، اخم ، ضرب و جرح و تأثیرپذیری در طرح آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

معتقدم اگر مراتب امر به معروف و نهی از منکر همواره رعایت بشود، به واقع زیبای راه برهمگان آشکار خواهد شد؛ چنانچه تأثیرپذیری حرکت حضرت حسین‌بن‌علی(ع) بعد از گذشت 1400 همچنان ادامه دارد.

اما نکته مهی که در این ایام به نظر می‌رسد از باب امر به معروف و نهی منکر می توان آن را متذکر شد این است که در جامعه اسلامی که رأس آن حاکمیت ولی فقیه است، سخن او فصل الخطاب است. مقام معظم رهبری به عنوان کسی که اشراف کامل به تمام مسائل و امور کشور دارند و به تمامی مسائل فقهی احاطه کامل دارند، توجه به بیانات و سیاست‌های ابلاغی ایشان یکی از معروفاتی که باید به آن توجه کنیم. حال ابلاغ این سیاست‌ها چه در بعد اقتصادی به نام اقتصاد مقاومتی و چه در بعد خانواده به نام سیاست‌های ازدیاد جمعیتی و چه در بعد فرهنگی و اجتماعی و محیط زیست و ... باید سرلوحه تمام کارها قرار گیرد. و به نظر می رسد دولت به عنوان رکن اجرایی کشور باید این سیاست‌ها را به منصه حضور بگذارد و در برنامه‌ها به خصوص هم اکنون که برنامه ششم توسعه در حال بررسی است، ای سیاست‌ها را نادیده نگیرد.