يكي از نگراني‌هاي عمده درباره وقوع حوادث در نيمه دوم سال، مربوط مي‌شود به حوادث گاز گرفتگي. تجربه نشان مي‌دهد كه بيشتر اين حوادث به علت رعايت نكردن نكات ايمني از سوي شهروندان اتفاق مي‌افتد. از آنجا كه عمده اين حوادث در محيط خانه رقم مي‌خورد، بيشتر قربانيان به صورت خانوادگي دچار گاز گرفتگي مي‌شوند و جان خود را از دست مي‌دهند. كودكان و سالخوردگان به دليل پايين بودن مقاومت بدنشان بيش از افراد ديگر در معرض اين خطر هستند.
تا چند دهه قبل و پيش از ورود گاز شهري به زندگي مردم، محيط بيشتر خانه‌ها با اجاق‌ها، بخاري‌هاي نفتي و كرسي‌هاي ذغالي گرم مي‌شد. معماري ساختمان‌ها عمدتاً به صورتي بود كه وسايل گرمايشي توانايي گرم كردن همه محيط ساختمان را نداشتند، به همين دليل حوادث فوتي ناشي از گاز گرفتگي هم به ندرت اتفاق مي‌افتاد. با تغيير معماري ساختمان‌ها يا استفاده از وسايل گاز سوز در ساختمان‌هايي كه از نظر كارشناسان مجوز لازم را براي استفاده از بخاري‌هاي گازي ندارند، اين حوادث رو به فزوني گذاشته است.
يكي از دلايل بي‌توجهي شهروندان به رعايت اصول ايمني يا توصيه كارشناسان مي‌تواند نشئت گرفته از اين فكر باشد كه سال‌هاست به همين شيوه از وسايل استفاده كرده‌اند، بنابراين خطري آنها را تهديد نمي‌كند، غافل از اينكه وفاداري خيلي‌ها به اين تفكر، منجر به گازگرفتگي و فوت آنها شده و مي‌شود. گزارش سازمان پزشكي قانوني كشور نشان مي‌دهد كه سال گذشته 626 نفر به علت حوادث ناشي از گازگرفتگي فوت شده‌اند. البته اين آماري است كه گزارش آن به پزشكي قانوني رسيده، چراكه در نقاطي از كشور هم حوادثي اتفاق مي‌افتد كه نام قربانيان آن به آمار پزشكي قانوني كشور اضافه نمي‌شود.
482 نفر از اين افراد مرد و 144 نفر هم زن بوده‌اند. رتبه نخست كشور در دست استان تهران است با 141 نفر و رتبه بعدي با فاصله بسياري مربوط مي‌شود به خراسان رضوي با 58 نفر. در دو استان هرمزگان و سيستان و بلوچستان هر كدام يك نفر به علت گاز گرفتگي فوت شده‌اند كه مي‌تواند به دليل گرماي هوا و استفاده نكردن از وسايل گازسوز در فصل سرد سال باشد. درباره علت فوت اين دو نفر در اين دو استان هم گزارشي منتشر نشده است.
فراواني قربانيان حادثه در دو استان تهران و خراسان رضوي فارغ از دلايل كارشناسي مي‌تواند به دليل تراكم جمعيتي در اين دو استان هم باشد. در آمار ارائه شده از سوي سازمان پزشكي قانوني كشور به ميانگين سني افراد هم اشاره نشده است، اما غلبه آمار مردان بر زنان مي‌تواند به اين دليل باشد كه بسياري از مردان در خارج از خانه دچار گاز گرفتگي شده و جان خود را از دست داده‌اند. عمده‌ترين حوادثي كه از اين دست اتفاق مي‌افتد، مربوط به مي‌شود به رانندگان كاميون‌ها. آنها براي گرم كردن كابين كاميون در بيابان ناچار به استفاده از گاز پيك‌نيك هستند. براي بهتر گرم شدن كابين ابتدا همه منافذي را كه منجر به ورود هوا شده، مسدود مي‌كنند. هر چند ممكن است يك فرد در سال‌هاي طولاني از همين شيوه استفاده كند، اما كافي است كه در يك شب سرد، شعله گاز پيك‌نيك به هر دليلي خاموش شود. آن وقت است كه منتشر شدن گاز در فضاي كابين، مرگ راننده زحمتكش را به همراه خواهد داشت. متأسفانه اين اتفاق ناگوار هر ساله در حال تكرار شدن است.
كشاورزان و چوپان‌ها در شب‌هايي كه ناگزير هستند به دور از خانواده در اتاقك‌هاي خود در صحرا و بيابان استراحت كنند براي گرم كردن محل، اقدام به روشن كردن آتش مي‌كنند. بستن همه منافذ و انتشار گاز ذغال، مرگ بعضي از اين افراد را در خواب رقم مي‌زند. تجربه نشان مي‌دهد كه عمده‌ترين حوادث گاز گرفتگي در شب و در خواب افراد اتفاق مي‌افتد. اين موضوع ارتباط مستقيم با راه نيافتن هوا به محلي دارد كه فرد يا افراد در آن مشغول استراحت هستند. افراد براي پايداري هواي گرم در محل، اقدام به بستن همه منافذ هوا مي‌كنند. بديهي است كه با منتشر شدن گاز در فضا و وجود نداشتن راهي براي خروج از آن، حادثه گاز گرفتگي اتفاق خواهد افتاد.
استفاده از دودكش‌هاي غير استاندارد، استفاده نكردن از كلاهك در پشت‌بام يا بسته بودن راه خروج در پشت‌بام، نصب آبگرمكن در حمام خانه يا گرم كردن حمام با چراغ نفتي در صدر بي‌احتياطي‌هايي است كه همواره قرباني مي‌گيرد. خيلي وقت‌ها اين حوادث، اتفاق‌هاي ناگوارتري را هم به همراه دارند. به اين معنا كه فردي كه دچار مسموميت شده نيمه‌شب از خواب بيدار مي‌شود. از آنجا كه دچار سرگيجه و تهوع شده اولين كار او اين است كه به صورت غريزي به سوي كليد برق مي‌رود تا فضا را روشن كند، اما با زدن كليد برق حادثه انفجار اتفاق مي‌افتد كه آتش‌سوزي و حوادث مالي ديگر را هم به همراه دارد. تغيير رفتار براي بسياري از افراد جامعه دشوار است. كساني كه به رويه‌اي عادت كرده‌اند، ممكن است ناگزير باشند براي تغيير آن عادت هزينه كنند، اما اين هزينه در مقياس با فوت عضوي از خانواده اصلاً قابل قياس نيست.
آغوش مرگ خاموش برای بی‌احتیاطان گشوده است
حسین فصیحی
۱۳۹۵/۸/۵
