حفره‌های مرگ زیرپای تهران/ سرنخ فرونشست زمین در پایتخت كجاست؟

به گزارش نما - باشگاه خبرنگاران جوان نوشت: چالش فرونشست دشت یا اراضی تهران،از معضلاتی است که در صورت استمرار آن،در آینده شاهد بروز بحران هایی جدی در این عرصه خواهیم بود،چالشی که برخی از آن تحت عنوان زلزله خاموش و برخی دیگر با عبارت بمب ساعتی یاد می‌کنند.

فرونشست دشت تهران،از چالش هایی به شمار می رود که در طول سال های اخیر، نشانه های متعددی از آن در سطح پایتخت مشاهده شده است.

فرو نشست زمین،در برخی از معابر تهران،اگرچه در ظاهر به نقطه و محدوده ای خاص خلاصه می شود،اما در لایه های زیرین زمین،تغییراتی جدی در حال وقوع و رخداد است که استمرار آن بسیار نگران کننده و مخاطره آمیز به نظر می رسد.

بر اساس برخی از آمار منتشر شده، فرو نشست زمین در پایتخت، بعضا به 36سانتی متر در سال نیز می رسد، رقمی معادل 90 برابر عدد اعلام شده از سوی اتحادیه اروپا و این به معنای بحرانی جدی و حتی فراتر از آن، یک فاجعه خواهد بود.

کارشناسان و صاحب نظران،عوامل و دلایل متعددی را در بروز این پدیده نامیمون، دخیل می دانند.

نقش آب در فرو نشست اراضی تهران

فرید بیاتی، دانش آموخته رشته شهرسازی با اشاره به معضل کم آبی و برداشت نامتعارف از چاه ها و حفاری های غیر مجاز برای تامین آب،اظهار داشت: فارغ از پیامدهای منفی و زیان بار کم آبی در حوزه های متعددشرب، زراعی، کشاورزی، باغداری و غیره تشدید این نارسایی،در فرو نشست زمین نیز تاثیرگذار خواهد بود.

وی افزود:چندی پیش مباحثی در خصوص برداشت های بی رویه آب از سوی شهرداری تهران مطرح شد و ظاهرا بر اساس اخبار منتشر شده از سوی رسانه ها،در نامه ای مکتوب نیز به شهرداری تهران،موضوع مذکور اعلام شده است.

بیاتی عنوان کرد:بدون تردید،برداشت بی رویه آب،نقش قابل توجهی در تشدید و تسریع فرآیند فرو نشست زمین ایفا می کند،اما نباید از نظر دور داشت که به هر ترتیب مدیریت شهری تهران،آب مذکور را برای نیازهای روزمره پایتخت برداشت می کند که از نمونه های آن می توان به آبیاری فضای سبز اشاره کرد.

دانش آموخته رشته شهرسازی گفت:به هر ترتیب در شرایطی که هوای پایتخت از حیث آلایندگی ها در وضعیت نامناسبی قرار دارد، توسعه فضای سبز شهری برای پایتخت ایران با جمعیت چندین میلیون نفری،ضرورتی است که نادیده انگاشتن آن،اثرات خسارت بار و زیان بار آلایندگی ها را چندین برابر خواهد ساخت و به هر ترتیب باید برای کاستن دغدغه ها و مخاطرات مرتبط با این عرصه، آب مورد نیاز اراضی و فضای سبز شهری را تامین کرد.

وقتی شبکه های فرسوده، انسجام خاک را تحت الشعاع قرار می دهد

مصطفی خدومی،کارشناس رشته شهرسازی نیز آب را از عوامل تاثیرگذار در فرو نشست زمین قلمداد می کند،اما از زاویه ای دیگر فرآیند فرونشست را مورد تحلیل و ارزیابی قرار می دهد.

وی معتقد است شبکه فرسوده زیر زمینی آب و نشت آب از تجهیزات تعبیه شده که به مرور زمان در اثر استفاده مستهلک شده در فرونشست زمین نقش بسزایی ایفا می کند.

خدومی عنوان کرد: به واقع با سست شدن و از دست رفتن انسجام خاک،فرو نشست زمین ظهور و بروز پیدا می کند و طبیعتا با نشست و تراوش آب از شبکه ها،به تدریج بر سستی خاک افزوده خواهد شد و در فرآیند شسته شدن تدریجی آن،شاهد سرعت گرفتن این معضل مخاطره آمیز خواهیم بود.

وی افزود:برخی از کارشناسان نیز معتقدند گودبرداری های غیر اصولی در تشدید ضریب احتمال فرونشت زمین موثر است.

دانش آموخته رشته شهرسازی گفت:برای پیشگیری،کنترل ومهار این پدیده باید همسویی و هماهنگی هر چه بیشتری میان دستگاه های خدمات رسان شهری ایجاد شود و تحقق چنین امری، با اعمال و لحاظ شدن مدیریت یکپارچه محقق خواهد شد.

وی افزود: اعمال مدیریت شِبه جزیره ای در عرصه دستگاه های خدمات رسان شهری و ناهماهنگی هایی که بعضا در این عرصه ها مشاهده می شود، باعث هدر رفت زمان، انرژی و هزینه های بسیاری خواهد شد و در صورت تصویب قانون مدیریت یکپارچه و ابلاغ و اجرای آن، در بسیاری از امور وحدت رویه و همسویی سازنده ای ایجاد خواهد شد که از ثمره و مزایای آن تمامی شهر و عموم مردم مُتِنَفِع می شوند.

خدومی عنوان کرد: در حال حاضر و در خلاء مدیریت یکپارچه،شانه خالی کردن از پذیرش مسئولیت در هنگام بروز مخاطراتی همچون فرونشست، ساده خواهد بود اما با تصویب قانون مذکور، مسئولیت دستگاه ها به نحو شفاف و مبرهنی مشخص و هویدا می شود و اساسا در چنین بستری، نمی توان توپ مسئولیت را در زمین دستگاه،نهاد یا مجموعه دیگری انداخت.

مخاطرات فرو نشست زمین مشمول چه مواردی می شود؟

بهزاد کوثری،کارشناس مدیریت بحران در تشریح مخاطرات و پیامدهای احتمالی فرو نشست زمین عنوان کرد: تاثیرات مخرب فرونشست زمین در ابعاد و عرصه های گوناگون،قابل بررسی است و در هر نقطه ای می تواند به فراخور شرایط، مستعد تحمیل هزینه های مالی و جانیِ جدی و خاصِ به خود باشد.

وی افزود:به عنوان نمونه، فرونشست زمین در معابر و محورهای مواصلاتی،بصورت بالقوه می تواند به عاملی برای حادث شدن تصادفات و تحمیل خسارات مالی و جانی مبدل شود.

کوثری عنوان کرد: آسیب دیدن لوله های آب و فاضلاب و ایجاد و تسریِ برخی آلودگی ها از دیگر مخاطرات احتمالی این پدیده محسوب می شود.

کارشناس مدیریت بحران گفت: فرونشست در بستر اراضی مسکونی و لوله های گاز و دکل های فشار قوی نیز هر یک به نوبه خود می تواند به عاملی برای بروز حوادث غیر مترقبه و غیر قابل پیش بینی تبدیل شود و مجموعه این مخاطرات، موید این واقعیت تلخ است که دشت تهران در معرض بروز حوادث جدی و نگران کننده ای قرار دارد و برای پیشگیری و مدیریت این معضل،می طلبد با عزمی جدی و همگرایی سازنده،اقدامات کارشناسی موثر و کار آمد عملیاتی شود که قطعا بخش قابل توجهی از تمهیدات موثر، منوط به تامین اعتبارات ویژه ای است تا در سایه آن بتوان از این بحران با موفقیت عبور کرد و حداقل سرعت و شتاب فرآیند فرو نشست زمین را به میزان قابل توجهی کاهش داد.