بیماری لاعلاج عصر شهرنشینی

عصر حاضر را به‌نوعی می‌توان دوران شهرنشینی دانست و از طرفی یکی از آفات شهرنشینی مدرن نیز مصرف‌گرایی است. اگر درگذشته وقتی به اواخر ماه اسفند نزدیک می‌شدند همه یاد سنت‌های کهن و دیدوبازدید می‌افتادند امروز در این ایام به یاد خرید لباس و لوازم منزل و غیره می‌افتند! این تغییر حاصل عصر شهروندی است! شاید برخی بگویند این مسئله‌ای طبیعی است و ایرادی ندارد. هرچند اصل تغییر لزوماً منفی یا مثبت نیست ولی دنیای مدرن گرفتار بیماری لاعلاجی شده که روزبه‌روز هم بر وخامت آن افزوده می‌شود! بیماری مصرف‌گرایی یا مصرف‌زدگی!
در سال‌های اخیر بر تعداد بازارهای بزرگ افزوده‌شده و از طرفی این فروشگاه‌ها برای جلب مشتری و ماندن مردم در بازارها از انواع ترفندها استفاده می‌کنند؛ از وسایل بازی بچه‌ها گرفته تا انواع فست فودها و امور دیدنی و جواب دیگر که باعث می‌شود وقتی وارد آن‌ها شدی مجبور باشی چندساعتی را درونشان پرسه بزنی! همه این‌ها در حالی است که این نوع سبک زندگی، اسلامی نیست! یعنی در روایات از بازار گردی و پرسه زدن در بازار نهی شده است.
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «از بازار گردی بپرهیز.» (ابن شعبه حرّا نی، 1363: 379) همچنین آن حضرت می‌فرماید: «از بازار گردی بپرهیز و عهده‌دار خرید پیاپی چیزهای جزئی و ریز مشو؛ چراکه تصدی تهیه آن‌ها برای فرد باشخصیت و دین‌مدار ناپسند است.» (تحف العقول، ص 379؛ کافی، ج 5، ص 91)
سؤال اینجاست که چرا از بازار گردی نهی شده است؟ این موضوع می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که شاید برخی نیز بر ما پوشیده باشد. ازجمله اینکه در خود روایت بیان شدشان و شخصیت مؤمن بالاتر از این است که وقت خود را در چنین اماکنی تلف کند. از سوی دیگر خود بازار گردی مقدمه مصرف‌گرایی است؛ یعنی وقتی شما ساعت‌ها در بازار چرخیدید ناخودآگاه اجناسی را می‌خرید که به برخی نیاز ندارید ولی زرق‌وبرق آن درون ویترین مغازه توجه شمارا جلب کرده است. همین مسئله موجب اسراف و مصرف بیش از نیاز می‌شود. البته قطعاً بازار گردی آفات دیگری هم در پی خواهد داشت.
نکته تأسف‌آور اینکه سبک زندگی‌ها نه‌تنها در برخی موارد اسلامی نیست بلکه بالعکس هم هست! مثلاً در روایات توصیه‌شده تا می‌توانید از بازارها زودتر خارج شوید و در آن‌ها نمانید و در طرف مقابل در مساجد بیشتر بمانید و آخرین نفری باشید که از خانه خدا خارج می‌شوید. درحالی‌که عملکرد ما بالعکس است! ما در بازارها زیاد می‌مانیم و به مساجد نمی‌رویم، اگر هم احیاناً برویم مثل برق و باد نمازمان را می‌خوانیم و گویی بر سر خروج از مسجد مسابقه گذاشته‌ایم! البته باید بدانیم که این عمل موجب کاهش روزی (مادی و معنوی) می‌شود.