علیرضا جوادی- بهترین نسخه اجتماعی برای رفع معضل مصرفزدگی؛ اصلاح الگوی مصرف و تغییر در الگوی سبک مصرف در جامعه و به ویژه در خانوادهها است
رشد تولید داخلی و استحکام بنیان اقتصادی کشور مؤلفهای بوده که سالها است مورد تاکید مقام معظم رهبری و مسئولان نظام و همچنین کارشناسان خبره اقتصادی برای پیشرفت و توسعه کشور و رسیدن به مرحله خودکفایی و خوداتکایی است.
در چند سال اخیر در پیامهای سال نو مقام معظم رهبری، اقتصاد یکی از محوریترین تأکیدات ایشان بوده است؛ از سویی دیگر اثرات مفید و متضمن حرکت رو به رشد کشور در همین استحکام بنیه اقتصاد کشور خلاصه نمیشود و اثرات مثبت خود را بر سایر عرصههای جامعه به ویژه فضای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی غالب خواهد کرد و عکس این مطلب نیز صادق خواهد بود.
حال آنچه تولید داخلی را دچار اختلال در مسیر رو به رشد خود قرار داده است واردات بیرویه کالاست که به نوعی میتوان گفت بزرگترین آسیب را به فضای اقتصادی کشور میزند؛ زمانی قاچاقچیان نقش اول کابوسهای شبانه تولیدکنندگان داخلی بودند و خواب و خوراک را از صاحبان واحدهای تولیدی گرفته بودند اما این روزها واردات بیرویه کالا گوی سبقت را از قاچاقچیان ربوده و زمینه نگرانی تولیدکنندگان و شمارش معکوس برای فشردن دکمه خاموشی دستگاههای تولید کننده شده است.
حالا سوال این است که واردات کالا به صورت بیرویه علاوه بر مشکلات اقتصادی چه اثرات مخرب دیگری دارد؟ باید گفت بدون تردید افراط و تفریط در هر امری موجب ایجاد اختلال در سیستم میشود، لذا درباره واردات کالا نیز اگر این موضوع که گاهی برای کشور نیازی اساسی است از حد خود فراتر برود و کالا به صورت بیرویه، بدون کنترل و بیش از نیاز کشور وارد شود قطعاً آثار مخرب و تخریب کنندهای در عرصههای مختلف خواهد داشت که عرصه اقتصادی تنها یکی از آنها است.
نظام اجتماعی یک سیستم کلان شامل خرده نظامهای اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بوده خاصیت هر سیستمی کنش متقابل است؛ یعنی تغییر در یک بخش، روی کل سیستم اثرگذار خواهد بود.
یکی از پیامدهای منفی واردات بیرویه کالا ایجاد موج نامطلوب مصرفزدگی، تجملگرایی و ریخت و پاش بوده که هم در بیان قرآن کریم و هم معصومین (علیهم السلام) به کرات مورد نکوهش قرار گرفته است. تجملگرایی و مصرفزدگی علاوه بر تغییر سبک زندگی اسلامی ایرانی در نوع نگاه افراد نیز تأثیر گذاشته و در اهداف متعالی برای زندگی فرد اختلال ایجاد میکند.
نکته دیگری که اخیراً رهبر معظم انقلاب نیز به صراحت به آن اشاره فرمودند برهم خوردن امنیت روانی مردم در جامعه بر اثر مصرفزدگی و تجملگرایی است، همه به بر این امر واقف هستیم که امنیت روانی یک جامعه یکی از مؤلفههای اقتدار و سلامت آن جامعه است و به خطر افتادن آن تأثیرات نامطلوبی بر جامعه خواهد گذاشت.
تاثیر بر فضای روانی جامعه
حمایت از تولیدات داخلی و نگاه به درون کشور به عنوان یک راهبرد ملی و در راستای افق چشمانداز کشور همواره مورد تأیید و تاکید مسئولان تراز اول کشور، کارشناسان و متخصصان بوده است زیرا میتواند ضمن ایجاد اشتغال و رونق فضای کسب و کار موجب رشد و توسعه ملی، تقویت بنیانهای اقتصادی کشور، کاهش آسیبپذیری اقتصاد کشور باشد.
اما اگر این حمایت به طور کامل انجام نشود و تولید کننده داخلی توسط دولت و دستگاه اجرایی مورد حمایت قرار نگیرد علاوه بر مشکلات ساختاری و اقتصادی که گاهی اوقات به تعطیلی واحدهای تولیدی میانجامد در بستر اجتماع و در بطن جامعه موجب سرخوردگی و ناامیدی مردم میشود.
عدم تولید داخلی به صورت تلویحی یعنی استفاده از کالای خارجی و مجوز ورود بیرویه کالا که در نتیجه آن کمکم ذائقه مردم به سمت و سویی گرایش پیدا میکند که اعتماد به کالای داخلی کمرنگ میشود.
لزوم بر اصلاح الگوی مصرف
بهترین راه تنظیم بازار تعادل عرضه و تقاضا است، همچنین بهترین نسخه اجتماعی برای رفع معضل مصرفزدگی همان دستور و راهبرد توصیه شده مقام معظم رهبری مبنی بر اصلاح الگوی مصرف و تغییر در الگوی سبک مصرف در جامعه و به ویژه در خانوادهها است، زیرا مصرف بهینه و درست ضمن آنکه موجب میشود بازار عرضه و تقاضا به صورت واقعی شکل بگیرد و تقاضای مازاد بر نیاز موجب برهم خوردن تعادل بازار نشود میتواند از تمایل برای واردات بیرویه و استقبال از جریان ترویجدهنده مصرفگرایی جلوگیری کند.
بنابراین به نظر میرسد بهترین راه مبارزه عملی و ریشهای در برابر این جریان همان اصلاح الگوی مصرف در جامعه است.
سرمایهگذاری در امور تولیدی، کلید رونق فعالیتهای اقتصادی، رشد تولید ناخالص داخلی، افزایش اشتغال، رشد درآمد سرانه و . . . را به همراه خواهد داشت.
رسالت ملی
قطعاً بخش اعظمی از بار این کار بر دوش مسئولان و فعالان اقتصادی جامعه است که با افزایش کیفیت تولیدات خود و همچنین تنوع در آن زمینه گرایش و ترجیح مردم را به سوی مصرف محصولات خودی فراهم کنند، اما آن بخش از اقدامات که میتواند توسط مردم پایهریزی شود استفاده و خرید کالای داخلی و پرهیز از برند گرایی همراه با ترویج فرهنگ اعتماد به کالای داخلی به عنوان یک رسالت ملی است تا ضمن کاهش تمایل به مصرف کالای خارجی صرفه اقتصادی را برای دلالان اقتصادی که با واردات بیرویه بدون توجه به آثار مخرب آن اقدام میکنند، کاهش دهیم.
خرید به اندازه و در مواقع نیاز و پرهیز از رفاهزدگی در شرایط موجود جامعه که در حال دورخیز برای پیشرفتهای بزرگ تاریخی بوده یک امر ضروری است.