به گزارش نما- شرق نوشت: تا پایان سال ٩٤، ٢٥هزارو٥٠٠ کودک تحت حمایت مؤسسه محک بوده‌اند؛ از این تعداد ١٥هزار کودک در حال درمان هستند، پنج‌‌هزارو ٤٠٠ کودک بهبود یافته‌اند و حدود پنج هزار کودک نیز به زبان محکی‌ها آسمانی شده‌اند؛ یعنی درصد بهبودی و فوتی تقریبا یکی است؛ اما تعداد کودکانی که تحت درمان هستند، بسیار زیاد است.
از اولین باری که فردیناند ریختوفن، جغرافی‌دان آلمانی نام ابریشم را بر جاده‌ای گذاشت که خاور و باختر و جنوب آسیا را به هم و به شمال آفریقا و خاور اروپا پیوند می‌داد، نزدیک به 140 سال می‌گذرد. جاده‌ای که با هدف بازرگانی در آسیا شکل گرفت و تا سده پانزدهم میلادی به‌مدت ۱۷۰۰ سال، بزرگ‌ترین شبکه بازرگانی دنیا بود. حالا اما سال‌ها پس از نابودی و فراموشی این جاده رهبران نزدیک به 30 کشور جهان در چین دور هم جمع شدند تا جاده ابریشم جدید را افتتاح کنند. راهی که پیش از هر هدفی مسیر را برای جاه طلبی اقتصادی قدرت‌های آسیایی هموارتر می‌کند. گردشگری اما یکی از اهدافی است که کشورها با احداث جاده ابریشم جدید در راستای بهبود شرایط اقتصادی دنبال می‌کنند. گرچه جایگاه ایران در این مسیر جدید آنچنان قدرتمند نیست اما از اهداف جهانی هم بی‌نصیب نخواهد بود. الزام قانونی طرح توسعه گردشگری جاده ابریشم در ایران نشان می‌دهد که متولیان امر می‌خواهند از این فرصت برای بهبود گردشگری در ایران استفاده کنند. اما چگونه؟
تنها یک روز از زمان انتشار خبر الزام قانونی طرح توسعه گردشگری جاده ابریشم به دستگاه‌های دولتی نمی‌گذرد. خبری که مصطفی دهقان دستیار ویژه رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به ایسنا داده و حکایت از اهمیت پیوستن ایران به طرح جهانی جاده ابریشم دارد. با این حال هنوز خبری از ساز و کارها و برنامه‌های دولت از این طرح به بیرون درز نکرده است اما پیش‌بینی این که جاده ابریشم چقدر می‌تواند به بهبود گردشگری ایران کمک کند مهم‌ترین سوالی است که در ذهن هر فردی ایجاد می‌شود. از لابه‌لای خبرها و گفته‌های مسئولان گردشگری در ایران اما می‌توان به نکاتی پی‌برد که شاید بتواند بخشی از سوالات را پاسخ دهد.
«ایجاد بستری برای مراودات فرهنگی، زبانی و تمدنی در کنار تبادلات اقتصادی و تجاری» بخشی از نتایج و اهداف جاده ابریشم است که مصطفی رحمانی موحد از آن سخن گفته است. به گفته معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، اصلی‌ترین بخش راه ابریشم جدید مرزهای شمال غربی ایران را به مرزهای شرقی فعلی ایران متصل می‌کند. راه‌هایی که تقریبا بر راه‌های امروزی (خصوصا راه آهن) منطبق می‌شود.
سود و منفعت یک جاده از گذشته تا حال
راه ابریشم در زمان ساسانیان راه بزرگ درآمد برای شاهنشاهی ایران، بازرگانی ابریشم و اخذ حقوق گمرکی از بازرگانان و کاروانیانی بود که از ایران می‌گذشتند. چین در آن روزگار از ایران وسمه، قالی، سنگ های گران بها و پارچه وارد می‌کرد. یکی از صادرات مهم چین به ایران ابریشم بود که در دربار بیزانس حکم ارز را داشت و مهم‌تر از طلا و سنگ های گران بها بود. هدف ایران از در دست داشتن راه ابریشم افزایش گردش کالا نبود بلکه کم توان نمودن رومی‌ها بود. دولت ایران همواره بهای ابریشم را بالا می‌برد تا از این رهگذر از بیزانس طلا و پول بیشتری را به چنگ آورد و امپراتوری بیزانس را از لحاظ نظامی کم توان کند. اما ایرانی که در جاده قدیم شاهراه اصلی این راه بود، در جهان کنونی هم با دارا بودن موقعیت جغرافیایی خاص از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ایران از شرکای مهم اقتصادی چین در منطقه به شمار می‌آید که امکان نفوذ استراتژیک چین را در منطقه نیز فراهم کرده است. ایران همچنین پل ارتباطی کشورهای آسیای مرکزی با آبهای آزاد است و نقش مهمی در ترانزیت کالای این کشورها بر عهده دارد. طرح کریدور شمال- جنوب و برقراری ارتباط ترانزیتی کشورهای آسیای مرکزی با کشورهای حاشیه خلیج فارس و نیز تقویت راه آهن تفتان-کویته از جمله طرح‌هایی است که موقعیت ایران را در این طرح ارتقا می‌دهد. اتصال ایران و جمهوری آذربایجان از طریق راه آهن قزوین- رشت- انزلی- آستارا و راه‌آهن خواف- هرات از دیگر طرح‌هایی است که ارتباط کشورهای پیرامون جاده ابریشم جدید را تسهیل می‌کند و می‌تواند نقشی در توسعه گردشگری داشته باشد. اما این مسیر جدید چه فرصت‌هایی را در اختیار ایران خواهد گذاشت؟
احیای مسیری قدیمی که به استواری ارتباط کشورهای منطقه می‌انجامد
امیرپویان رفیعی شاد، دبیر و عضو هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی استان تهران در این باره به «ابتکار» می‌گوید: گردشگری یکی از پدیده‌های مدرن دنیای امروز است و به طور حتم خواه ناخواه صنعت گردشگری در سال‌های آتی باید جایگزین صنعت نفت شود و ما نیز چاره‌ای جز جایگزینی این صنعت به جای صنعت نفت نخواهیم داشت. او می‌گوید: توسعه گردشگری در جاده ابریشم و تبادل فرهنگی یکی از اولویت‌های بسیار مهمی است که کشورهای دیگر نیز از آن استفاده می‌کنند. نقش و اهمیت اقتصادی و سیاسی و فرهنگی این شاهراه اصلی از دیر باز تاثیر گذار بوده است و کشورهایی نظیر چین، هندوستان، افغانستان، پاکستان، ایران، ترکیه و عراق که در مسیر این جاده قرار دارند همه کشورهای تاریخی و دارای پیشنه هستند که احیا و بازسازی این مسیر می‌تواند نقش بسزایی را در گسترش گردشگری در تمامی کشورهای این مسیر داشته باشد. از طرف دیگر نیز این جاده می‌تواند ارتباط بین این کشورها و ملت‌ها را استوارتر کند. رفیعی‌شاد معتقد است که احیای جاده ابریشم علاوه بر ماهیت تاریخی که دارد، می‌تواند موجبات صنعت گردشگری را پدید آورد و در مناسبات سیاسی و افزایش مبادله فرهنگی و اقتصادی بین کشورها تاثیر گذار باشد و حتی از لحاظ دفاعی ایران را پوشش دهد.
طرح «یک کمربند، یک جاده» که توسط چین مطرح شده است، 65 کشور را از آسیا تا اروپا و آفریقا در بر می‌گیرد، کشورهایی که جمعیت آنها حدود چهار و نیم میلیارد نفر است و اگر این طرح محقق شود می‌تواند موجبات ورود گردشگران را به ایران رقم بزند. کشورهایی که شاید به آسیا و برخی کشورهای اروپای مرکزی و شرقی ختم می‌شوند. اما آیا این توسعه گردشگری در راه جاده ابریشم می‌تواند به بهبود تصویر ایران در دنیا کمک کند؟ دبیر و عضو هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی استان تهران معتقد است: طبیعتا تاثیرات خاص خود را دارد اما این اتفاقی است که با تبادل بین کشورها رخ می‌دهد. خوشبختانه با حمایت و حضور سازمان میراث فرهنگی و حضور معاونت گردشگری در نمایشگاه آی تی پی آلمان که ششمین اجلاس وزرای گردشگری کشورهای عضو جاده ابریشم بود، ایران به توافقات خوبی دست یافت. اگر این ظرفیت‌هایی که در این مسیر وجود دارد از طریق اطلاع رسانی و آگاه‌سازی مردم مورد توجه قرار گیرد می‌تواند یکی از جاذبه‌های گردشگری بسیار مهمی باشد که از آن به عنوان عاملی برای رشد گردشگری استفاده کنیم.
چه شهرهایی در مسیر جاده ابریشم قرار می‌گیرند
اگر سخنان رحمانی موحد ملاک خوبی باشند برای پیش‌بینی مسیر راه ابریشم در ایران، استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، زنجان، قزوین، مازندران، تهران، سمنان، گلستان، خراسان شمالی و رضوی استان‌هایی خواهند بود که در مسیر راه‌آهن می‌توانند گردشگران را از مرزهای شمال غربی به ایران وارد کنند و آنها را به مرزهای شمال شرقی برسانند. اما آیا این تنها برای توسعه گردشگری در ایران کافی است؟ آیا استان‌های جنوبی از این سیل گردشگری بهره‌مند خواهند شد؟ رفیعی شاد معتقد است که طبیعتا این مسیر بر گردشگری سایر استان‌ها تاثیر گذار است چرا که وقتی گردشگر به مقصدی وارد می‌شود می‌تواند از شهرهای دیگر نیز استفاده کند و دلیل پدید آمدن زیرساخت‌ها خواهد بود. همچنین بر شرایط اقتصادی جوامع میزبان تاثیر می‌گذارد و خواه یا ناخواه سبب بهبود امکانات اجتماعی می‌شود که طبیعتا شهرهایی که در این مسیر هستند می‌توانند از این موضوع بهره بیشتری ببرند. او می‌گوید: خراسان، شوش، نیشابور، سبزوار، شاهرود، دامغان و سمنان، قزوین، همدان، کرمانشاه شهرهایی هستند که از دیر باز پتانسیل گردشگری را داشته اند. پتانسیلی در این شهرها وجود دارد که به عنوان مقاصد گردشگری بیش از پیش مطرح باشند.
با این حال اما او معتقد است که تا زمانی که گردشگری داخلی در مسیر جاده ابریشم قوت نگیرد ورود گردشگران خارجی بی‌معنا خواهد بود. رفیعی‌شاد می‌گوید: اصلی وجود دارد که می‌گوید، گردشگری ورودی در یک مقصد محقق نمی‌شود مگر آنکه گردشگری داخلی آن دچار تحول شود. اگر اهمیت جاده ابریشم برای گردشگران داخلی ایران مشهود شود و آنها از سوی نهادهای متولی به سفر در مسیر این جاده تشویق شوند، گردشگری خارجی ما می‌تواند رشد داشته باشد.
باید‌ها و نبایدهای تحقق گردشگری در جاده ابریشم
به گفته دبیر و عضو هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی استان تهران بازسازی کاروانسراها و مکان‌های تاریخی و باستانی در این مسیر می‌تواند نه تنها جاذبه گردشگری ایجاد کند بلکه می‌تواند زیر ساختی برای گردشگری ورودی باشد. وقتی گردشگری داخلی در این مسیر متحول شود زیر ساخت‌هایی نیز برای گردشگران خارجی ایجاد خواهد شد که می‌تواند در توسعه گردشگری خارجی نیز تاثیر گذار باشد. او تسهیل امر ویزا برای آسان‌تر شدن سفر ایرانیان به کشورهای در مسیر جاده ابریشم را یکی از باید‌های این طرح می‌داند و می‌گوید: این موضوع لازمه تعاملاتی است که باید در آینده در این زمینه ایجاد شود. تسهیل امر ویزا برای کشورهای چین و هند می‌تواند بخشی از هزینه‌ها را کاهش دهد و قطعا تفاهم‌نامه‌ای که بین سفرای گردشگری یا مسئولان گردشگری کشورهای حوزه گردشگری منعقد می‌شود می‌تواند در روند ورود و خروج گردشگران خارجی موثر باشد.
تختِ گاز گردشگری در جاده ابریشم/آیا با قرارگرفتن در مسیر جاده جدید گردشگران به ایران سرازیر می‌شوند؟
۱۳۹۶/۳/۲۸
