بزرگترین كلاهبردار هنری ایران

به گزارش نما به نقل از مهر، در سال‌های پیش از انقلاب فردی با معرفی خود به نام یکی از گالری‌داران مطرح امریکا از تعداد زیادی هنرمندان بزرگ ایران کلاه‌برداری کرد و آثار آنها را با خود به آمریکا برد و هیچگاه بازنگرداند.

در وصف این ابعاد مالی این کلاه‌برداری باید نوشت که او از هنرمندانی چون سهراب سپهری، ناصر اویسی، فرامرز پیلارام، مسعود عربشاهی، صادق تبریزی، پرویز تناولی و ... آثاری را به امانت گرفته و برنگرداند. با نگاهی به قیمت آثار این هنرمندان پی به اهمیت و بزرگی این کلاه‌برداری خواهیم برد.

ماجرا از چه قرار است؟

صادق تبریزی؛ هنرمند پیشکسوت حوزه نقاشیخط ایران که وی نیز در این پرونده بسیار متضرر شده است به خبرنگار مهر گفت: 45 سال پیش آثار تعدادی از هنرمندان مطرح ایران از جمله پرویز تناولی، سهراب سپهری، فرامرز پیل‌آرام، حسین زنده‌‌رودی و من را برای نمایش و فروش در بازارهای خارجی با خود به آمریکا برد و دیگر پس از آن خبری از او نشد تا چند سال پیش که رد پای این مجموعه آثار به حراج کریستی باز شد.

وی گفت: به همت آقای تناولی مانع نمایش و فروش این آثار در حراج کریستی شدیم و شکایت ما از آذری منجر به مدیر حراج کریستی شد که با این گالری‌دار آمریکایی تبانی کرده بود.

تبریزی دلیل همراهی هنرمندان ایران با این گالری‌دار آمریکایی را عدم فروش آثار نقاشی و هنر معاصر ایران عنوان کرد وگفت: هنرمندان در آن زمان به امید یافتن بازارهای جهانی و مطرح کردن هنر معاصر ایران در سطح دنیا آثارشان را به این گالری‌دار سپردند.

وی افزود: او بسیار چرب‌زبان بود و بابت هر تابلو آن زمان به ما 40 تومان داد که تنها پول رنگ و قلم و ... می‌شد و این بیعانه‌ای بود برای فروش آثار تا مابقی پول فروش آثار را برایمان بفرستد اما تا 45 سال از او خبری نشد تا چند سال پیش که از طریق آقای تناولی متوجه شدیم پسر اریک آذری این آثار را به حراج کریستی آورده است و به این ترتیب مانع فروش آنها شدیم.

تبریزی درباره سرنوشت این آثار و شکایت شاکیان این پرونده گفت: پرونده همچنان در جریان و در دست بررسی است و مؤسسه کریستی نیز این آثار را ضبط کرده و به آذری پس نداده است.

وی ادامه داد: خاطرم هست در سال 58 و در اوایل انقلاب بود که ردی از او پیدا کردم و به همراه یکی از دوستانم به خانه‌ای که در محله دروس تهران داشت رفتم و اریک آذری را هم دیدیم که در حال بستن بار سفر خود به آمریکا بود. قصد داشتم همان‌جا آثار خود و باقی هنرمندان را از او بگیرم که متاسفانه باز هم گول حرف‌های او را خورده و دست خالی بازگشتم و دیگر او را ندیدم.

حبیب آیت‌اللهی؛ از پیشکسوتان هنر معاصر ایران در مورد آذری و کاری که با هنرمندان ایران کرد می‌گوید: اریک آذری یک ایرانی آمریکایی تبار بود از یک مادر یهودی آمریکایی و پدر مشهدی که در خیابان فردوسی وسایل و لوازم بهداشتی می‌فروخت. آذری مدعی بود مدیر و صاحب گالری ایشتار در لس آنجلس است. او با چرب زبانی و وعده های توخالی و اغوا کننده موفق شد از تعدادی از هنرمندان ایران یکصد اثر به امانت بگیرد و آنها را یکجا بالا بکشد. تنها متاعی که در عوض این آثار نصیب گروه نقاشان سقاخانه شد، قراردادی بی‌حاصل است که در سفارت آمریکا و به زبان انگلیسی منعقد شده که مزین به لاک و مهر برجسته و طلایی است که برق آن چشم را خیره می کند به طوری که هرگاه به آن نگاه می کنیم، یاد مصیبتی است که بر ما گذشته است.

پیامد‌های این کلاه‌برداری

به جز ضرر و زیان مالی که هنرمندان بزرگ ایران در این جریان خوردند، پرونده اریک آذری یک‌بار هم باعث شد که یکی از امیدهای هنرمندان ایران برای رونق وضع اقتصادی با ناکامی مواجه شود و حتی در سال‌های بعد نیز خریداران آثار هنری ایرانی‌ها در کریستی کمی محتاط‌تر باشند.

نهمین حراج هنر مدرن و معاصر موسسه کریستی، حراج ناکامی برای هنر ایران بود. این حراج ساعت 18 و 30 دقیقه شامگاه سه‌شنبه 26 اکتبر 2011 در حالی در برج‌های دوقلوی امارات برپا شد که مصری‌ها به رکورد دو و نیم میلیون دلاری دست یافتند.

در این حراج، محمود سعید هنرمند مصری با پشتیبانی گسترده سرمایه‌داران و بانکداران عرب به رکورد دو نیم میلیون دلاری رسید، در حالی که اثر غول پیکر و ممتاز سیدمحمد احصایی هنرمند توانمند ایرانی تنها 662 هزار دلار فروخته شد.

همچنین تابلوی بزرک افشین پیرهاشمی 51 هزار دلار فرش رفت و اثر دیگر این هنرمند متعلق به‌مجموعه‌داری ایتالیایی به زحمت به کف فروش (40 هزار دلار) رسید اما روزنامه فایننشال تایمز اعلام کرده بود، شماری از آثار قبل از برپایی حراج کنار گذاشته شده است.

در این روزنامه آمده بود که این آثار متعلق به مجموعه‌داری ایرانی با نام اریک آذری است که بدون اجازه صاحبان آثار اقدام به ارائه آنها در حراج کریستی کرده بود.

ارائه بدون اجازه این آثار در حراج آن سال حاشیه‌هایی را به دنبال داشت که مسئولان کریستی با کنار گذاشتن این چند اثر، عملا به این حواشی در آستانه برپایی این حراج خاتمه دادند و این امر تاثیر بدی بر فروش آثار هنرمندان در آن سال و سال‌های بعد بگذارد.

و سپس هیچ کس نبود...

اریک آذری در دهه 40 شمسی 300 نقاشی از زنده‌یاد سهراب سپهری،ناصر اویسی، مرحوم فرامرز پیلارام و مسعود عربشاهی را بدون پرداخت وجهی به آمریکا منتقل کرد. همین امر باعث شکل‌گیری اعتراض این هنرمندان به شخص مزبور شد. آنها حتی در سال 45 نامه‌ای اعتراض‌آمیز خطاب به او می‌نویسند. با این حال اریک آذری تاکنون اقدام به پرداخت حقوق این هنرمندان نکرده است.