شان نظارتی مجلس را حفظ كنید!

استیضاح جزو حقوق اصلی و اساسی نمایندگان مجلس در برابر رییس دولت و هیات وزیران است و تا کنون دو وزیر استیضاح شده احمدی نژاد موفق به کسب رای اعتماد مجدد از نمایدگان مجلس نشده اند، نخست مرحوم علی کردان وزیر پیشین کشور و حمید بهبهانی وزیر سابق راه و چهار وزیر هم سایه استیضاح را از سر گذرانده و در بدنه دولت ابقا شدند. فرشیدی، اسکندری، نامجو و آخرین وزیر هم شمسالدین حسینی بودکه سایه سنگین استیضاح را تا روز قبل از برگزاری این مراسم بر سر خود احساس کرده بودند اما به هر نحوی از این مهلکه نجات یافتند.
اما اینجا این سوال مطرح است که آیا در هر موقعیت زمانی و با هر شرایطی می توان این حق را طلب کرد و پیگیر اجرای آن بود.
بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی(ره) درباره استیضاح می فرمایند: فرق هاست بين نظارت و استيضاح و بين عيب جويي و انتقام گيري، و اين فرق را همه كس پس از رجوع به وجدان خويش مي فهمد. آن روزي كه ديديد و ديدند كه انحراف در مجلس پيدا شد؛ انحراف از حيث قدرت طلبي و از حيث مال طلبي در كشور، در وزيرها پيدا شد، در رئيس جمهور پيدا شد، آن روز بدانند كه علامت اين كه شكست بخوريم خودنمايي كرده؛ از آن وقت بايد جلويش را بگيرند.
استيضاح در مجلس شوراي اسلامي ظاهرا به عنوان يكي از بازوان اصلي نظارت نمايندگان مجلس بر قوه مجريه كار ويژه اصلي خود را از دست داده و رفته رفته تبديل به ابزاري براي انتقاد از وزيران دولت شده است از سوی دیگر نگاهی به قدرت لابی گر دولت در مجلس نشان می‌دهد، که اقناع نمایندگان مجلس برای پس گیری امضا هایشان که در پس ورقه استیضاح خودنمایی می کند، کار سختی نیست.
در همین حال تجربه اولین استیضاح مجلس نهم یعنی وزیر ورزش و جوانان نشان می دهد که جدای از استیضاح کردان راه مجلس هشتم در جریان طرح استیضاح به عنوان اهرم فشار به وزیر برای پذیرفتن حرف مجلس در موضوعات مطرح ادامه دارد.
بر اساس آیین نامه داخلی جدید مجلس طرح استیضاح وزرای کابینه با امضای 15 نفر در مجلس جریان پیدا می کند. در بسیاری از موارد پذيرفتن درخواست نمايندگان از سوي دولت و لابی‌گرهای هیات رییسه مجلس تا آنجا در مجلس رایج است که در طرح استیضاحی که بیش از 100 نفر از نمایندگان مجلس آن را استیضاح کردند،حتی 15 نفر هم برای به جریان افتادن آن و قرار گرفتن در دستور کار مجلس باقی نمی ماند. با این شرایط این سوال مطرح است که علت اصلی طرح استیضاح وزیران در مجلس وعقیم ماندن آن در مجلس چیست؟
این در حالی است که برخي از نمايندگان بر اين نظرند كه وظایف معاونان پارلمانی وزیران این است که در زمانی که نماینده ای طرح استیضاح وزیری را امضا می کند با او جلسه بگذارند، وعده و امتیاز بدهند تا نماینده از استیضاح وزیر انصراف دهد وامضای خود را پس بگیرد. در واقع امضای نماینده پای برگه استیضاح گویا با هدف گرفتن یک امتیاز از وزیر و بعد از آن بازپس گیری امضا است. در حالی که نمایندگان زمانی که طرح استیضاح یا سوال از وزیر را امضا می‌کنند باید برای امضای خود حرمت قائل شوند و به راحتی حاضر به پس گرفتن آن نشوند.
البته در كنار اين مسائل برخي ديگر لابي هاي گسترده و فشار بر نمايندگان را عامل تغيير مواضع آنان مي دانند، اما قوه مجريه بايد به اين موضوع توجه كند كه نظارت در کنار قانون گذاری یکی از وظایف مهم مجلس است و استیضاح یکی از ابزارهای نمایندگان برای پاسداشت وظایف نظارتی آنها است.
هیچ یک از وزارتخانه ها نباید از استیضاح فرارکنند و در مورد این حق نظارتی مجلس تمکین کنند، استیضاح کمک می‌کند که ابهامات برای نمایندگان بر طرف شود.
اساسا بايد گفت كه رایزنی از سوی هر کس در مراودات مجلس، به شدت محکوم بوده و شأن نمایندگان و مجلس که به نام اسلام مزین است، قطعاً باید از رایزنی ها مبری باشد. به فرموده امام راحل(ره)، مجلس در رأس امور است و وقتی نهادی در رأس امور یک کشور قرار می گیرد نیازمند محافظت و مراقبت ویژه است.
طرح استیضاح محمد عباسی وزیر ورزش و جوانان در دستور کار جلسه علنی صبح یکشنبه این هفته مجلس قرار داشت اما نحوه رسیدگی به این استیضاح اگر در تاریخ مجلس ایران بی‌سابقه نبوده باشد اما دست کم، کم سابقه بود.

پس از مطرح شدن بررسی استیضاح عباسی و حضور حسن کامران نماینده اصفهان به عنوان یکی از استیضاح کنندگان پشت تریبون، برخی از نمایندگان اعلام کردند که امضای خود را پس گرفتند و به همین دلیل لاریجانی از کامران خواست که سخنرانی‌اش را ادامه ندهد، چون تعداد امضاهای استیضاح از حد نصاب افتاده بود اما باز هم یکی از نمایندگان مجدداً طرح استیضاح را امضاء کرد و تعداد امضاها به عدد 10 رسید.

کامران دوباره سخنرانی‌اش را ادامه داد که باز هم رئیس مجلس اعلام کرد، استیضاح منتفی شده و تعداد امضاها به کمتر از عدد 10 رسیده است.

در این هنگام کامران این موضوع را بدعتی جدید دانست و گفت که متأسفم که مجلس وارد بررسی استیضاح شده اما چند دقیقه بعد اعلام می‌کنند استیضاح منتفی شده است، که لاریجانی به او پاسخ داد: استنباط من این است که تعداد امضاها به کمتر از 10رسیده، مجلس را معطل نکنید.
در حین بررسی استیضاح وزیر ورزش تعدادی از نمایندگان نسبت به مطرح شدن این طرح با توجه به شرایط کشور معترض بودند که لاریجانی به آنان گفت: «شرایط اقتصادی مهم‌تر است و باید در اولویت قرار گیرد، من درک می‌کنم و شما تمام رایزنی‌هایتان را انجام دادید اما استیضاح‌کنندگان قبول نکردند!
بالاخره بعد از دو بار امضاهای مثبت و منفی به استیضاح عباسی، طرح استیضاح وی منتفی شد در حالیکه 80دقیقه وقت مجلس به بررسی این طرح سپری شد.

محمد عباسی وزیر ورزش و جوانان دقایق کوتاهی پس از آغاز سخنرانی کامران به تنهایی وارد صحن علنی مجلس شد تا از عملکردش در مجموعه وزارت ورزش دفاع کرده و به پرسش‌ها و نیز ابهامات مطروحه پاسخ دهد که با پس گرفتن امضاها از مهلکه استیضاح نجات یافت.
به صورت کلی در استیضاح باید سه جنبه مختلف از سوی نمایندگان مجلس در نظر گرفته شود که در مورد وزیر ورزش و جوانان به شکل زیر مصداق پیدا می کند:
1- خواستگاه ملی و نه محلی؛ در حال حاضر بحث اول ملی ما بحث معیشت ، ارز و... است و این امر که بخواهیم وزیری را حتی آموزش و پرورش ،نیرو و ...را عوض کنیم در اولویت اول نظام نیست.
2- زمان مناسب؛ در این برهه از زمان هم به نظر می رسد، وقت مناسبی برای استیضاح انتخاب نشد در حالی که مجلس کارهای مهم‌تری هم دارد.
3- طی شدن فرآیند ؛ استیضاح باید فرآیند خود را طی کرده باشد یعنی اول تذکر و سوال وبعد استیضاح انجام شود.
به نظر می رسد نمایندگان مجلس شورای اسلامی هنگام امضای هر برگه ای در مجلس اعم از بیانیه، استیضاح و.... باید اول به فکر شان نظارتی مجلس باشند و با در نظر گرفتن جنبه های مختلف طرح موضوع در جامعه از ایجاد آثار منفی بازپس گیری امضا پیشگیری کنند.
منبع:روزنامه شما