به گزارش نما، «عبدالباری عطوان» تحلیلگر برجسته جهان عرب در سرمقاله روزنامه «رای الیوم» نوشت: بزرگ‌ترین دستاوردی که برای ملت، دولت و احزاب ترکیه از طریق مداخله‌شان در بحران سوریه، که این روزها وارد هشتمین سال خود میشود، این است که آنها به صورتی «بهت آور» متوجه شدند که عضویت‌شان در پیمان ناتو، که بیش از 7 سال پیش یکی از موسسان آن بودند، عضویتی از درجه «پنجم» است؛ عضویتی با وظایف اجباری و بدون هرگونه حق متقابل.
«رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهوری ترکیه، روز شنبه در سخنرانی‌ای در استان «مرسین»، از ناتو خواست به سوریه بیایند و به ترکیه در محافظت از مرزهایش در برابر تروریسم کمک کند. اردوغان دقیقا گفت: «با ناتو صحبت می‌کنم... شما کجا هستید... به سوریه بیایید... چرا شمال نمی‌آیید... آیا ترکیه یکی از کشورهای عضو ناتو نیست... ما را به افغانستان، سومالی و بالکان دعوت کردید و ما پاسخ مثبت به این دعوت دادیم... الان ما شما را به سوریه دعوت می‌کنیم پس چرا به این ندا پاسخ نمی‌دهید؟»
این درخواست «قابل انتظار» از سوی رئیس‌جمهور اردوغان حاوی معانی بسیاری است و همچنین برای تحقق چندین هدف مطرح شده است:
نخست: رئیس‌جمهور اردوغان، که از لحاظ سیاسی و نظامی در عفرین «درگیر شد»، به خوبی متوجه شده است که یک‌سره کردن نبرد در این شهر، که آن را محاصره کرده است، هرگز آسان نیست و بلکه هزینه‌بردار هست آن هم در سایه گسیل شدن جنگجویان کُرد از الرقه، قامیشلی، عین العرب و الحسکه، که چه بسا با حمایت آمریکا انجام میشود. لذا اردوغان خواستار کمک ناتو میشود که در جریان جنگ‌های سرد به تُرک‌ها خدمات عالی ارائه داد.
دوم: بعید نیست که رئیس‌جمهور اردوغان این درخواست را بیشتر در خطاب به ملت ترکیه مطرح کند تا به ناتو. او می‌خواهد به آنها بگوید که جناح غربی، که مشتاق است هویت کشور ترکیه اروپایی باشد نه شرقی اسلامی، به درخواست شما برای محافظت از مرزهای کشورتان از تروریسم مداخله نکرد و از عمل به تمامی تعهداتش نسبت به شما، که در منشور ناتو، تصریح شده است، کنار کشید.
سوم: رفتن به «منبج» بعد از یورش به عفرین، به معنی درگیری با ایالات متحده است که نیروهایش در این شهر و در حدود 20 پایگاه نظامی در طول مرزهای مشترک سوریه و ترکیه مستقر شده‌اند به عبارتی دیگر، درگیری با ابرقدرت ناتو. به این دلیل خود اروپایی‌ها خواستار عدم وقوع این درگیری بین دو عضو موسس میشود و به آمریکا برای تغییر دادن مواضعش در حمایت از کُردها برای استقلال‌شان، فشار وارد می‌کنند.
اردوغان در همین سخنرانی روز شنبه خود، تأکید کرد که تُرک‌ها نیروی اشغالگر نیستند و برنامه‌شان برای مداخله نظامی در عفرین و چه بسا شهرهای دیگر سوریه مانند قامشلی، تل‌ابیض و منبج به منظور پاکسازی مرزهای ترکیه از تروریست‌ها است. او از اهداف دیگری، که در روزهای اول این مداخله نظامی( که وارد هشتمین هفته خود شده است) یعنی ایجاد منطقه امن در عمق 50 کیلومتری برای اسکان دادن حدود 3.5 میلیون پناهنده سوری، سخنی نگفت. امری که می‌تواند نشان دهد که سقف توقعات و خواسته‌های ترکیه کاهش یافته و به صورت غیر مستقیم به سمت دولت سوریه متمایل شده است.
ناتو هرگز به درخواست‌های این‌چنین ناامیدانه اردوغان پاسخ نخواهد داد و برای حمایت از مرزهای این کشور مداخله نخواهد کرد. ترکیه یک کشور مسلمان در سازمانی غربی و مسیحی است و عضویت آن با پایان جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ساقط شد و پیمان «ورشو» نیز تحلیل رفت.
ناتو با ترکیه در چارچوب سیستم «ضامن» یا ارباب و برده تعامل می‌کند؛ برده بایستی اوامر ارباب را بدون هیچ بحث و جدلی پاسخ دهد. همان‌گونه که ترکیه درخواست رهبری ناتو برای مداخله در افغانستان، سومالی و بالکان و همچنین سوریه و لیبی- دو کشوری که اردوغان در این سخنانش از آنها سخن نگفت- پاسخ مثبت داد.
آمریکا و همیپمانان عرب و اروپایی‌اش همان کسانی هستند که ترکیه را در این دام سوریه قرار دادند و تصمیم گرفتند کُردها را به عنوان همپیمانی مورد اعتماد، که محور اساسی استراتژی غرب در خاورمیانه است، جایگزین ترکه کنند. از این‌رو آمریکا مانع از آن میشود که ترکیه و سوریه بر امتداد شرق فرات کنترل داشته باشند جایی که ذخایر نفت و گاز «رزرو شده» برای دولت کُردی که در مناطقی از این دو کشور در حال شکل‌گیری است.
ترکیه از نظر سیاسی و نظامی برای غرب حکم مانعی برای ورود مسلمانان به اروپا را دارد و این نقش به محض این‌که رجب طیب اردوغان «پرچم عثمانی» را بالا برد، به پایان رسید.
نشست سه‌جانبه‌ای که اوایل ماه آینده میلادی با میزبانی اردوغان از «ولادیمیر پوتین» و «جسن روحانی» روسای جمهوری روسیه و ایران، در استانبول برگزار خواهد شد چه بسا فرصتی باشد که ترکیه استراتژی خود را برای بررسی اشتباهاتِ 7 سال اخیر مورد تجدیدنظر قرار دهد و به سوی سیاست‌ها و ائتلاف‌هایی جدید، که عناوین آن عقب‌نشینی از ناتو است، حرکت کند.
آمریکایی‌ها، ترکیه را در سوریه درگیر کردند تا مانع از رفتن آن به شرق برای دسترسی به ذخایر طبیعی‌اش باشد بدون آنکه ترکیه را به عنوان یک عضو «معتبر» در ناتو و باشگاه اروپایی به رسمیت بشناسند. اهداف آمریکا کاملا محقق شده است؛ تخریب سوریه، بی‌ثبات و ناامن کردن ترکیه و ایجاد تهدید برای وحدت ارضی و دموگرافی این کشور. از این‌رو به فریادها و درخواست‌های کمک رئیس‌جمهور اردوغان از ناتو، هیچ‌گونه انعکاس یا پاسخی نمی‌بینیم.
پایان نقش تركیه در ناتو
بزرگ‌ترین دستاوردی كه تركیه از طریق مداخله‌اش در بحران سوریه حاصل كرد، این است كه متوجه شد عضویتش در ناتو، كه یكی از موسسان آن بود، با تحقق كامل اهداف آمریكا در سوریه، به پایان رسید.
۱۳۹۶/۱۲/۲۰
