در روایات بسیاری به اوصاف مشترك و شباهتهای امام زمان (عج) به حضرت پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم اشاره شده است. در این نوشتار به بعضی از این ویژگیها اشاره مینماییم:
1. رحمت
خداوند متعال وجود نازنین پیامبر اكرم صل الله علیه و اله و سلم را رحمتی برای عالمیان میداند؛ (وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمینَ) (انبیاء: 107) و تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم. امام زمان (عج) نیز به این صفت زیبندهاند: «السَّلَامُ عَلَیْكَ أَیُّهَا الْعَلَمُ الْمَنْصُوبُ وَ الْعِلْمُ الْمَصْبُوبُ وَ الْغَوْثُ وَ الرَّحْمَةُ الْوَاسِعَة»؛( بحارالأنوار، ج53، ص171) سلام بر تو ای پرچم برافراشته ... و رحمت گستردة الهی.
2. حجت الهی
«السَّلَامُ عَلَیْكَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ عَلَى الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِین» (همان، ج97، ص183) امام زمان (عج) نیز با لقب حجة الله مورد خطاب قرار گرفتهاند: «السَّلَامُ عَلَیْكَ یَا حُجَّةَ اللَّه.» (الكافی، ج4، ص570)
3. نور خدایی
پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم نور خدایی است: «السَّلَامُ عَلَیْكَ یَا نُورَ اللَّهِ الَّذِی یُسْتَضَاءُ بِه»( بحارالأنوار، ج97، ص183) سلام بر تو،
ای نور روشنایی بخش خداوند.( مفاتیج الجنان، زیارت حضرت رسول (ص)) در زیارت روز جمعه نیز خطاب به امام زمان (عج) این گونه آمده است: «السَّلَامُ عَلَیْكَ یا نُورَاللهِ الّذِی یَهْتَدی بِه المُهْتَدُون»؛ سلام بر تو ای نور خداوند كه هدایت جویان به وسیله او هدایت میشوند.
4. دعوت كننده به سوی خداوند متعال
خداوند در قرآن خطاب به رسول مكرمش میفرماید: (یا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذیراً وَ داعِیاً إِلَى اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَ سِراجاً مُنیراً) (احزاب، 45 و 46) ای پیامبر! ما تو را گواه فرستادیم و بشارت دهنده و انذار كننده، و تو را دعوت كننده به سوی خدا به فرمان او و چراغی روشنی بخش قرار دادیم.
امام زمان نیز در وصف وجودی خویش میفرمایند: «إِنِّی أَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ كَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ»؛ به درستی كه من امنیت بخش اهل زمین هستم، همانگونه كه ستارگان امنیت بخش اهل آسمانند
در مورد امام عصر (عج) نیز آمده است: «السَّلَامُ عَلَیْكَ یَا دَاعِیَ اللَّه»؛
( بحارالانوار، ج53، ص171) سلام بر تو ای دعوت كننده خلق به سوی خدا.
5. خاتمیّت (حُسن ختام)
(ما كانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِكُمْ وَ لكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَ خاتَمَ النَّبِیِّینَ وَ كانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَیْءٍ عَلیماً) ( احزاب: 40) محمد صل الله علیه و اله و سلم پدر هیچ یك از مردان شما نیست، ولی رسول خدا و آخرین پیامبران است و خداوند به همه چیز آگاه است.
امام مهدی (عج) نیز در معرفی خود میفرمایند: «أَنَا خَاتِمُ الْأَوْصِیَاءِ وَ بِی یَدْفَعُ اللَّهُ الْبَلَاءَ عَنْ أَهْلِی وَ شِیعَتِی» (بحارالأنوار، ج52، ص30) من آخرین از جانشینان پیامبر هستم و بواسطه من خداوند بلا را از اهل و شیعیانم برمیدارد.
6. امنیت بخشی
با وجود رسول خدا امت او در امنیت بودند: (وَ ما كانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فیهِمْ) ( انفال: 33) (ای پیامبر!) تا تو در میان آنها هستی، خداوند آنها را مجازات نخواهد كرد.
امام زمان نیز در وصف وجودی خویش میفرمایند: «إِنِّی أَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ كَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ» (بحارالأنوار، ج75، ص380) به درستی كه من امنیت بخش اهل زمین هستم، همانگونه كه ستارگان امنیت بخش اهل آسمانند.