یکی از آثار ویژه ماه مبارک رمضان این است که برای ما یک سبک زندگی تعریف میکند، مثلاً زمان سحری خوردن که بلند میشویم برنامه خواب و بیداری ما تغییر پیدا میکند و بعد، افطاری خوردن هم تبدیل به یک مراسم میشود و در همه خانهها به نوعی این مراسم برگزار میشود.معمولاً خانوادهها برای افطار، خیلی حسابشدهتر دور هم جمع میشوند و همین مسئله در روابط خانوادگی یک تغییری ایجاد میکند و این تغییر برای سی روز ادامه دارد. در این سی روز، باب مهمانیها و افطاری دادنها نیز باز میشود و در روابط اجتماعی ما هم تأثیراتی خواهد داشت.این امور باید در روابط و سبک زندگی طول سال ما اثرگذار باشند.
مساجد هم در ماه رمضان یک رونق ویژهای پیدا میکنند و گاهی اوقات اطعام میکنند. یعنی در این ماه، مردم فقط برای نماز خواندن به مسجد نمیآیند بلکه گاهی برای افطاری خوردن میآیند. یعنی سبک زندگی در رفت و آمد به مساجد هم کمی تغییر میکند.
در ادارات دیگر چای ترک میشود و پذیرایی در جلسات حذف میشود و کسی هم گلهمند نیست چون طبیعتاً همه، روزه هستند. همینکه زمان ناهار خوردن حذف میشود ظهرها کمی وقت افراد آزاد میشود و اگر بعضیها در اثر ناهار خوردن نیاز به کمی استراحت داشتند، در ماه مبارک این تغییر پیدا میکند و اگر استراحتی لازم باشد در اثر روزه خواهد بود.
برنامههایی مانند قرآن خواندن اضافه میشود و کسانی که اهل تلویزیون هستند سریالهای هر شب ماه رمضان را تماشا میکنند. آنهایی که سطحشان بالاتر است و اهل معنویات و معرفت هستند سی شب پشت سر هم در مراسم روضه امام حسین(ع)، مناجات یا سخنرانی شرکت میکنند و همه اینها یعنی اینکه سبک زندگی مردم در ماه مبارک تغییر و تعالی پیدا میکند.
گویا عبادتهای دینی، به گونهای نشانهگیری کرده است تا رفتارهای ما را تغییر دهد و سبک زندگی ما تحت تأثیر قرار دهد. مهم این است که ما به عبادت و به ماه رمضان بها دهیم و اجازه دهیم در ما تغییر ایجاد کند. اگر ما به عبادت پا بدهیم و با عبادت صفا کنیم، تأثیرش در زندگی ما خیلی بیشتر خواهد بود.
اگر ما برنامۀروزمرّۀخودمان را با نماز تنظیم کنیم و برنامۀسالیانۀخودمان را با ماه رمضان تنظیم کنیم، برکات بسیاری برای ما خواهد داشت. به همین خاطر است که بعضیها اولِ سال خمسی خودشان را شبِ قدر قرار میدهند و میگویند چون هر کاری در شب قدر ثواب مضاعف دارد، ما زمان خمس دادن خودمان را در شب قدر قرار میدهیم.
حتی در روایت دارد که اگر با کسی در ماه مبارک رمضان بحث میکردید و دیدید کار دارد به مشاجره و مجادله کشیده میشود بحث را ادامه ندهید. یعنی مردم در گفتگوی خودشان هم کوتاه بیایند و مجادله نکنند. ضمن اینکه ضعفِ ناشی از روزهدار بودن هم به این مجادله نکردن کمک میکند.
عبادت و برنامۀعبادی، زندگی انسان را تحت تأثیر قرار میدهد و به زندگی ما «سبک» میدهد. خداوند اصرار دارد حتی برای مهمانیهای ما هم برنامهریزی کند. لذا میفرماید ماه رمضان صلۀرحم کنید تا از عذاب الهی نجات پیدا کنید.
عبادات قابلیت تنعّم و لذت بردن دارند ولی ما عبادات را طوری بجا میآوریم که گویا شلاق بالای سرِ ماست!امام صادق (ع) میفرماید خداوند خطاب به بنگانش میگوید: ای بندگان صدیق و راستگوی من! (صدیقین مقام بسیار بالایی است) از عبادت من در دنیا لذت ببرید، که شما از همین عبادت در آخرت هم لذت خواهید برد. (کافی/ج2/83)
آیت الله بهجت(ره) میفرماید: «از این حدیث بر میآید عبادات قابلیت تنعّم را دارد ولی ما عبادات را بهگونهای به جا میآوریم که گویا شلاق بالای سرِ ماست، گویا داروی تلخی را از روی ناچاری میخوریم.»
بعضیها عادت دارند هنگام نماز یک عبایی روی دوش خود میاندازند. این یعنی لباس شما برای نماز تغییر پیدا کرده است، اگر یک مدتی این کار را انجام دهید حسّ خیلی بهتری پیدا میکنید و دیگر نمیتوانید موقع نماز از عبا جدا شوید. همین که انسان موقع نماز در لباس خودش یک تغییر جزئی میدهد کمک میکند که انسان در سرِ نماز توجه بیشتری پیدا کند و احساس معنوی بهتری پیدا کند.
چرا سبک زندگی اینقدر اهمیت دارد که عبادات اصرار دارند روی سبک زندگی ما تأثیر بگذارند؟ برای اینکه اساساً عمل و رفتار ما بر علاقهها، عقاید و بر علم و معرفت ما خیلی اثر دارد ولی متاسفانه به این مسئلۀمهم کمتر توجه میشود. (تلخیص شده از بیانات حجت الاسلام پناهیان)