چرا سنگ حجرالاسود سیاه شد؟

یکی از مسائلی که مورد توجه حجاج بیت‌الله الحرام است استلام حجرالاسود و تبرک جستن به آن است، حجرالاسود، همانطور که از اسم آن پیداست ، سنگ سیاهى است که در رکن شرقى با ارتفاع یک متر و نیم از زمین قرار دارد. این سنگ به شکل بیضى و در قابى از نقره قرار گرفته است.

ماهیت حجرالاسود

حجرالاسود، یاقوت سفید از یاقوتهاى بهشت بوده است که خداوند آن را در کوه «ابوقبیس» قرار داد و به حضرت ابراهیم و اسماعیل علیهماالسّلام وحى کرد تا آن را از کوه ابوقبیس ، استخراج نمایند و به همین شکل که اکنون هست ، در کعبه جاسازى نمایند.

و از حضرت على علیه السّلام نقل گردیده است که پیش از حضرت ابراهیم و اسماعیل علیهماالسّلام خداوند این سنگ را از بهشت همراه حضرت آدم علیه السّلام به زمین فرستاد و آن حضرت سنگ را در همین مکان کنونى قرار داد، ولى پس از طوفان نوح علیه السّلام حضرت ابراهیم و اسماعیل علیهماالسّلام از طریق وحى ، آن را از کوه ابوقبیس استخراج نمودند.(۱)

چرا این سنگ سیاه شد

این سنگ که ابتدا یاقوت بسیار سفید و نورانى بود، بر اثر تماس کفّار و مشرکین با آن و معصیت گناهکاران ، رنگ آن تغییر پیدا کرد و سیاه شد.

پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله به عایشه که در حال طواف بود فرمود: «اگر چنین بود که خداوند این سنگ را بر اثر پلیدى و نجاسات دوران جاهلیت متاثر سازد، اکنون هر دردى با آن شفا پیدا مى کرد و این سنگ به همان شکلى بود که در اوّل ، خداوند آن را با آن شکل به زمین فرستاد و خداوند آن را به همان حالت اوّلى که داشت ، ظاهر مى کرد. این سنگ ، ابتدا یاقوتى سفید از یاقوتهاى بهشت بود، ولى خداوند زیبایى آن را بر اثر معصیت گناهکاران ، تغییر داد…».(۲)

و در روایت دیگرى از امیرالمؤ منین على علیه السّلام نقل شده است که آن حضرت فرمود: «حجرالاسود در ابتدا سنگى بود که سفیدى آن مانند سفیدى مروارید و درخشش آن مانند یاقوت بود، سپس دستهاى کفّار آن را سیاه کرد…».(۳)

استلام حجرالاسود

((استلام )) یعنى ((دست کشیدن )) استلام حجرالاسود، یکى از اعمال مستحبى است که پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله و ائمه اطهارعلیهم السّلام انجام دادن آن را بسیار سفارش کرده اند. و در بسیارى از روایات ، استلام حجرالاسود به عنوان سنّت رسول خدا معرفى شده است.

البته در استلام حجرالاسود لازم است رعایت دیگران بشود و چنانچه موجب اذیت و آزار دیگران شود، بهتر است از دور به آن اشاره کنیم .

از امام رضاعلیه السّلام پرسیدند: آیا در استلام حجرالاسود، وقتى مردم زیاد شدند و ازدحام کردند کسى حق دارد براى استلام آن، به زود متوسل شود؟

آن حضرت فرمود: «در این صورت (ازدحام مردم) با دست خود به حجرالاسود اشاره کن ».(۴)

و در روایت دیگرى نقل شده است که از امام صادق علیه السّلام پرسیدند: چرا حجرالاسود را استلام نمى کنى ؟

آن حضرت فرمود: «اءکرِهُ اءن اُوذیَ ضعیفاً او اتاءذّی ».(۵)

یعنى : «نمى خواهم انسان ضعیفى را اذیت کرده باشم یا خود، اذیت شوم ».

نقل شده است که در مکّه مردى از کارگزاران بنى امیّه زندگى مى کرد که به او «ابن ابى عوانه» مى گفتند. این شخص با اهل بیت پیامبرعلیهم السّلام دشمنى داشت و هرگاه امام صادق علیه السّلام یا یکى از بزرگان اهل بیت علیهم السّلام وارد مکه مى شد، آن مرد او را به بازیچه مى گرفت . روزى نزد امام صادق علیه السّلام آمد در حالى که آن حضرت در طواف بود، به او عرض کرد: نظر شما درباره استلام حجرالاسود چیست ؟

آن حضرت فرمود: «رسول خداصلّى اللّه علیه و آله آن را استلام مى کرد».

او عرض کرد: من ندیده ام شما آن را استلام کنى .

آن حضرت فرمود: «نمى خواهم انسان ضعیفى را اذیت کرده یا خود اذیت شوم»

آن مرد به امام صادق علیه السّلام عرض کرد: من گمان مى کردم که رسول خداصلّى اللّه علیه و آله آن را استلام مى کرد «یعنى به اذیت دیگران یا خودش کارى نداشت»؟

امام صادق علیه السّلام فرمود: آرى ، رسول خداصلّى اللّه علیه و آله آن را استلام مى کرد ولى مردم وقتى پیامبرصلّى اللّه علیه و آله را مى دیدند، حقّش را ادا مى کردند و راه را براى او باز مى نمودند ولکن حقّ مرا را ادا نمى کنند».(۶)

۱- امالى ، طوسى ، ج ۲، ص ۹۱٫

۲- علل الشرایع ، ج ۲، ص ۴۲۷٫

۳- امالى ، طوسى ، ج ۲، ص ۹۱٫

۴- فروع کافى ، ج ۴، ص ۴۰۵٫

۵- فروع کافى ، ج ۴، ص ۴۰۹٫

۶- فروع کافى ، ج ۴، ص ۴۰۹٫

پرتوى از اسرار حج عباسعلى زارعى سبزوارى