غدیر دریایی از معارف است. فقه، فرهنگ، کلام، اخلاق و تفسیر همگی در غدیر مجتمع شده اند. ولی دریغ که گوهرهایش تاکنون استخراج نشده است، هر چند دستان سخاوتمند امواج غدیر گاه دانه های گرانبهایی را به ساحل نشینانش ارزانی داشته است. مطابق روایات، سی و شش عمل در روز عید غدیر مستحب شمرده شده است. این تعداد حکم برای یک روز، نشان از اهمیت، حساسیت و عظمت آن دارد. دومین ویژگی فقه غدیر جامعیت است. در هر زمینه ای عملی وارد شده، از عمل عبادی تا برنامه سیاسی همایش و طرح اقتصادی ایجاد مساوات همه در غدیر گرد آمده است. فضایل روز غدیر به حدی است که مرحوم میرزا جواد آقا تبریزی می گوید: «فضیلتی که برای روز غدیر وارد شده نسبت به فضیلتهای ماه رمضان زیادتر است.» اما اینکه چرا این حجم از اعمال را، با آن همه فضیلت، برای روز غدیر قرار داده اند امام صادق(ع) پاسخ داده اند: «اعظاماً لیومک» تا با این اعمال روز غدیر را بزرگ بداری. پس باید بکوشیم تا این روز را برای خود و اطرافیان با سایر ایام سال متفاوت کنیم و برتری و فضیلت آن را بر سایر روزها نشان دهیم.
ما در این مجال به تعدادی از آنها اشاره
می نماییم.
- افطاری دادن
در میان اعمل روز غدیر افطاری دادن به مؤمن جایگاهی والا دارد. بر اساس برخی از روایات امام رضا (ع) در روز غدیر گروهی را برای افطار نزد خود نگاه داشت.
- بیرازی جستن
امام صادق(ع) فرمود: «در روز غدیر از کسانی که به اهل بیت ستم کردند بیزاری می جویی.»
- لباس نو
امام صادق (ع) فرمود: «در روز غدیر لازم است مؤمن پاکیزه ترین و فاخرترین لباس خود را بپوشد.» مرحوم میرزا جواد آقا تبریزی این عمل را از مستحبات مؤکد غدیر می شمرد.
- تبریک و تهنیت
تبریک و تهنیت از برجسته ترین آداب هر عیدی است. در اسلام نیز سنت تبریک و تهنیت در عید غدیر جایگاهی ویژه یافته است.
امام رضا (ع) فرمود که، هنگام برخورد با یکدیگر بگویید:
«الحمدلله الذی جعلنا من المتمسکین بولایة امیرالمؤمنین(ع)»
- تبسم
امام رضا(ع) فرمود: «روز غدیر روز تبسم به روی مؤمنین است. کسی که در این روز به روی برادر مؤمنش تبسم کند، خداوند، در روز قیامت، نظر رحمت به او می افکند، هزار حاجتش را برآورده ساخته و قصری از در سفید برایش بنا می کند و صورتش را زیبا می سازد.»
- برنامه عادی زندگی ات را به هم بزن!
در روز غدیر، باید چهره زندگی عوض شود. همه باید بکوشند برنامه عادی زندگی خود را بر هم زده و آن را با رفتارهایی سخاوتمندانه تر و نشاط انگیزتر بیارآیند تا همگان در همه جا طعم شیرین عید را بچشند و رایحه دل انگیز آن را استشمام کنند. یقیناً در صدر توسعه دادن زندگی، توسعه مالی قرار دارد.
امام رضا (ع) فرمود: «روز غدیر روزی است که خدای متعال در مال کسی که خدا را عبادت کند و بر خانواده، خویشتن و برادران ایمانی اش توسعه دهد فزونی پدید می آورد.»
- جشن گرفتن
امام رضا (ع) در عید غدیر احوال کسان و اطرافیان خود را تغییر داد و وضع تازه ای در آنان ایجاد کرد.
- دعا
معصومان پیروانشان را به دعا در روز غدیر سفارش کرده اند.
- دید و بازدید
دید و بازدید یکی از آداب روزهای عید و شادی است. این سنت مردم را شادابتر و نام و یاد عید را در دل و ذهنشان ریشه دارتر می کند. اسلام همین سنت را برای عید غدیر در نظر گرفته و آن را مورد تاکید قرار داده است.
امام رضا (ع) فرمود: «کسی که در روز غدیر به دیدار مؤمنی برود خداوند هفتاد نور بر قبر او وارد و قبرش را وسیع می سازد؛ هر روز هفتاد هزار فرشته قبرش را زیارت کرده، به او بشارت بهشت می دهند.»
شایسته است این سنت در روز غدیر، که بزرگترین عیدهاست، اجرا شود تا علاوه بر احیای روز غدیر رشته های الفت و مودت میان مردم محکم تر شود.
- روزه
روزه در روز غدیر، بسیار مستحب است و فضیلتی استثنایی دارد. در روایات آمده است که بنده مخلصی در روزه این روز اخلاص داشته باشد، همه روزهای دنیا توان برابری با آن را ندارد. به عبارت دیگر، اگر کسی تمام روزهای دنیا زنده باشد و همه را روزه دار سپری کند، ثوابش کمتر از ثواب روزه این روز خواهد بود.
- زیارت
یکی از اعمال روز غدیر زیارت امیرمؤمنان علی (ع) است. زیارت آن حضرت به دو صورت ممکن است:
1. زیارت در حرم مطهر
امام رضا (ع) به احمد بن محمد بن ابی نصربزنطی فرمود: ای فرزند ابونصر، هر کجا بودی در روز غدیر کنار قبر امیرمؤمنان (ع) حاضر شو! همانا خداوند در این روز گناه شصت سال مرد و زن مؤمن را می آمرزد.
2. زیارتهای عمومی
این زیارت، که به حرم مطهر اختصاص ندارد و ارادتمندان ولایت در همه جا می توانند از آن بهره گیرند که بهترین و متقن ترین آنها زیارت امین الله است.
برخی دیگر از اعمال این روز بزرگ که در روایات به آنها اشاره شده عبارتند از: شکر گزاری، صدقه دادن، صلوات فرستادن، طعام دادن، عبادت، عطر زدن، عمل صالح انجام دادن، غسل کردن، قضای حوائج مؤمنان، گذشت و آشتی کردن، گشاده رویی، مهربانی و عطوفت کردن، مهمان کردن و هدیه دادن.