روایت امام صادق (ع) از شدت ناراحتی ابلیس از وقوع عیدغدیر

به گزارش نما، پنجشنبه هشتم شهریورماه و هجدهم ذی‌الحجه مصادف با عید سعید غدیر خم است. این روز به دلیل انتصاب امیرالمؤمنین (ع) به خلافت عالم و آدم از سوی خداوند و ابلاغ پیامبر گرامی اسلام (ص) به عنوان مهم‌ترین عید مسلمانان به خصوص پیروان اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) محسوب می‌شود. به همین مناسبت گفتگویی را با حجت‌الاسلام والمسلمین «علیرضا پیروزمند» استاد حوزه و دانشگاه و عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی ترتیب دادیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

* عید غدیر خم در روایات اهل بیت (ع) با عنوان «عید الله الأکبر» یاد شده است و به تعبیر دیگر، از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین اعیاد مسلمانان به شمار می‌رود، به نظر شما علت این موضوع چیست؟

حجت‌الاسلام والمسلمین پیروزمند: یکی از مزایای فرهنگی اسلامی این است که مهندسی زمان‌ها و مکان‌ها به گونه‌ای شده است که مومنان به صورت‌های مختلف به ذات مقدس الهی متصل شوند، از جمله این مکان‌ها مساجد است که در اوج آن مسجد الحرام به عنوان مرکزی برای اتصال بیشتر به خداوند متعال است. مشاهد مشرفه و حرم‌های اهل بیت عصمت و طهارت (ع) نیز چنین خاصیتی دارد، خداوند متعال در آیه 36 سوره مبارکه نور می‌فرماید: «فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ». علاوه بر این، بخشی از آموزه‌های اهل بیت (ع) بیانگر جایگاه ویژه برخی ایام و اوقات در طول سال است که از جمله آنها، اوقات اقامه نماز، بین الطلوعین، شب‌های قدر، نیمه شعبان، عید غدیر و ... است.

* هر اتفاقی که ابلیس را برآشفته کند، عید مسلمانان است

روز جمعه هم عید است و حتی در روایتی داریم که امیرالمومنین (ع) فرمود: هرروزیکهدر آنگناه نشودهمانروز،روز عید است. امام علی علیه‌السلام فرمود: «کُلُّ یَومٍ لا یُعصَی اللهُ فیهِ فَهُوَ یَومُعیدٍ» (نهج‌البلاغه، کلمات قصار، شماره 428) اما همانطور که مطرح کردید روز عید غدیر در میان سایر اعیاد اعم از عید قربان و عید فطر و ... از اهمیت و جایگاه بیشتری برای مسلمانان جهان برخوردار است. «عید الله الاکبر» بودن عید غدیر ویژگی دیگری است که فقط به عید غدیر مطرح شده است. در این اعیاد راه بر ابلیس و ایادی او برای وسوسه و شیطنت بیشتر بسته شده است و در مقابل، راه برای رشد و حرکت به سوی ارزش‌های الهی در این ایام و اعیاد بیشتر به روی انسان‌ها گشوده می‌شود. بنابراین هر اتفاقی در عالم که ابلیس و ایادی او را برآشفته و محدود کند، عید برای مومنان خواهد بود.

* روایت امام صادق (ع) از شدت ناراحتی ابلیس از وقوع جریان غدیر

امام صادق(ع) در روایتی به نقل از پدر بزرگوارشان امام باقر (ع) شدت ناراحتی ابلیس از وقوع جریان غدیر را اینگونه بیان می‌فرماید: «إِنَّ إِبْلِیسَ عَدُوُّ اللَّهِ رَنَّ أَرْبَعَ رَنَّاتٍ: یَوْمَ‌ لُعِنَ‌، وَ یَوْمَ أُهْبِطَ إِلَی الْأَرْضِ، وَ یَوْمَ‌ بُعِثَ‌ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، وَ یَوْمَ الْغَدِیرِ». ابلیس ملعون چهار بار ناله سر داده است؛ روزی که مورد لعن خدا واقع شد، روزی که به زمین هبوط کرد، روزی که پیامبر اکرم (ص) مبعوث شد و روز عید غدیر (قرب‌الاسناد، ص9).

* ضمانت استمرار حرکت انبیاء با مسأله «امامت» است

آنچه غدیر را از سایر اعیاد اسلامی متمایز می‌کند، موضوع امامت است، چراکه شأن نزول عید غدیر چیزی جز به امامت رسیدن و منصوب شدن حضرت امیرالمومنین (ع) از سوی پیامبر اکرم (ص) به إذن خداوند متعال نیست، لذا اهمیت و اکبر بودن عید غدیر را باید از همین منظر مورد جستجو قرار داد. در اینجا باید به این نکته تأکید کنم که ضمانت استمرار حرکت انبیاء و پیامبر اکرم (س)، با برپایی مسأله امامت اتفاق می‌افتد. موضوعیت و اهمیت مسأله امامت در هدایت بشریت در انتصاب حضرت امیر (ع) به عنوان وصیّ پیامبر اسلام (ص) در جریان غدیر خم می‌تواند دلیلی بر عید الله الاکبر بودن این عید برای مسلمانان جهان باشد.

* به نظر شما امروزه و در این برهه زمانی ما به عنوان محبان و شیعیان حضرت امیرالمومنین (ع)، چه وظیفه‌ای در قبال ماجرای غدیر خم داریم و چه درس‌ها و عبرت‌هایی می‌توانیم از این اتفاق بزرگ دریافت کنیم؟

حجت‌الاسلام والمسلمین پیروزمند:پیامبر اکرم (ص) در خطبه غدیر سرخط‌های حرکت و ثبات قدم در صراط مستقیم الهی را بیان فرموده‌اند و نکاتی که ایشان در آن روز امت را متوجه آنها کرد، برای زندگی و سعادت امروز و فردای ما کابردی و حائز اهمیت است. یکی از آن نکاتی که ایشان توجهات را بدان جلب کردند، توجه به رفتارهای منافقان است، گروهی که حتی در روز غدیر حضور داشتند و شاهد انتصاب حضرت امیرالمومنین (ع) به عنوان وصیّ پیامبر اکرم (ص) بودند. پیامبر (ص) فرمودند اگر از جانب الهی إذن داشتم یک به یک منافقان حاضر در اینجا را اسم می‌بردم و می‌دانم که شما به حرف من گوش نخواهید داد. این یک درس بزرگ برای ما محسوب می‌شود که باید حواسمان به منافقان و اقدامات آنان باشد.

* لازمه جلوگیری از انحراف، شناسایی جبهه معارضِ با ولایت امام علی(ع) است

شبکه منافقین از صدر اسلام وجود داشتند و چه بسا تا دوران ظهور حضرت مهدی (عج) نیز به دشمنی‌های خود علیه جبهه حق و ایجاد نفاق و فتنه در میان موحدان ادامه دهد. پس یکی از الزامات امروز ما برای باقی ماندن در صراط امیرالمومنین (ع) این است که جبهه معارض با ولایت آن حضرت را به خوبی بشناسیم که بخشی از جبهه معارض منافقین و بخش دیگر آن کافران هستند، لذا هم باید کفار و عملکرد آنان را مورد بررسی قرار داد و هم تحرکات منافقان را شناسایی و دفع کرد. اگر مسلمین بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) شبکه منافقین را شناسایی می‌کردند، آن انحراف بزرگ پس از ماجرای غدیر خم و پس از زمان کوتاهی از رحلت نبّی مکرم اسلام (ص) رخ نمی‌داد.

آنچه شناسایی جریان نفاق را پیچیده‌تر می‌کند، این است که آنها مدام شکل‌های جدیدتری به خود می‌گیرند، به عبارت دیگر، هر چه جلوتر می‌رویم، ابزارها، روش‌ها و مجاری نفوذ آنان پیچیده‌تر و غیر علنی‌تر می‌شود، لذا کار برای شناسایی این شبکه و اقدامات و دسیسه‌های آنان نیازمند تلاش، اتحاد و همدلی بیشتری است.

یکی از نکاتی که باید به آن توجه داشته باشیم این است که پیامبر اکرم (ص) پیش از بیان این فراز از خطبه غدیر «مَنْ کُنْتُمَوْلاهُ، فَهذا عَلِیٌّ مَوْلاهُ»، جمله‌ای دیگر بیان کردند و با طرح این مسأله به نوعی از مسلمین اقرار گرفتند که منِ پیغمبر در جایگاهی هستم که چنین نصبی انجام دهد، آن جمله این بود: «النَّبِیُّ أَوْلَی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنفُسِهِمْ»؛ یعنی من در ولایت بر شما از خودتان برتر هستم، حال من که بر شما أولی هستم تأکید می‌کنم که: «مَنْ کُنْتُمَوْلاهُ، فَهذا عَلِیٌّ مَوْلاهُ». این اولویت از طریق نصب امیرالمومنین (ع) به امام (ع) منتقل شد و پس از انتصاب امیرالمومنین (ع) این مولا علی (ع) هستند که «أَوْلَی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنفُسِهِمْ» هستند و این جریان یکی پس از دیگری برای تمام حضرات معصومین (ع) تا به امام زمان (عج) صدق می‌کند.

خداوند در آیه 3 سوره مائده می‌فرماید: «الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ دینِکُمْ ...» غدیر روزی است که کفار نا امید شدند. در رأس آنان ابلیس بود که به شیون و زاری افتاد و بر آشفت، این کفار امروز و در عصر ما نیز وجود دارند و تلاش‌های زیادی هم برای تحقق بخشیدن به خواسته‌هایشان می‌کنند. از این تعبیر قرآنی می‌توان این برداشت را کرد که این حجت و هدایت (ولایت امام علی(ع)) به دوران حیات ظاهری آن حضرت ختم نمی‌شود، بلکه اگر مومنان از او و فرزندان او تبعیت کنند، کفار قطعاً نا امید خواهند بود. ولایت مولا علی (ع) این ظرفیت را دارد که اگر مومنان اندک باشند اما به دور این ولایت جمع شوند، قطعاً کفار را به عقب و ناامیدی بیشتر می‌کشاند، به عبارت دیگر، اگر چنین باشد دیگر ترفندهای کفار و منافقین به سوی جامعه ایمانی که بر محور ولایت امام (ع) حرکت می‌کند، کارگر نخواهد بود.

امروز نیز اگر حول ولایت امیرالمومنین (ع) و نائب امام زمان (ع) ثابت قدم باشیم و با بصیرت حرکت کنیم، این فراز از آیه قرآن بار دیگر محقق خواهد شد و دشمنان و کفار در زمره نا امیدان قرار خواهند گرفت و آثار یأس را در نوع رفتار دشمنان خواهیم دید. اینکه آنان امروزه روبه به افزایش تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی آورده‌اند، دلیل بر نا امیدی آنان است، آنها ما را قوی‌تر از گذشته احساس می‌کنند، لذا تقلّای بیشتری را لازم می‌بینند. در حقیقت نهال انقلاب اسلامی یک درخت چهل ساله شده است که هر روز ریشه‌های آن مرزهای بیشتری را درنوردیده است، لذا دشمنان برای از بین بردن این انقلاب احساس می‌کنند باید تلاش بیشتری کنند که این نشان از قدرت جمهوری اسلامی بر محور ولایت مولا علی (ع) و نائب امام زمان (عج) است.

* معجزه‌ای که ولایت امام علی(ع) را در روز غدیر اثبات کرد

* همانطور که مستحضر هستید در ماجرای غدیر خم علاوه بر اینکه عده‌ای با امیرالمومنین (ع) بیعت نکردند، عده‌ای نیز بودند که با دسیسه و حیله ابتدا به ظاهر بیعت کردند اما بیعت خود را شکستند.

حجت‌الاسلام والمسلمین پیروزمند: بله، به نکته قابل توجهی اشاره کردید. پس از رحلت پیامبر (ص) ظاهر ماجرای برای فریب مردم شکل متفاوتی داشت، ظاهر ماجرا زیبا و فریبنده بود اما آنها بعداً زیر حرف خودشان زدند. غاصبان خلافت به مردم چنین القا کردند که چرا باید پیامبر برای شما تصمیم‌گیری کند؟! شما خودتان فهم دارید و می‌دانید که باید چکار کنید لذا بهتر است بحث جانشینی را به آراء مردم بگذاریم و ببینیم عقل جمعی مردم چه می‌گوید. در مورد خلفای بعد هم همین مسأله وجود داشت، خلیفه دوم را خلیفه اول معین کرد، خلیفه سوم در یک شورا که خلیفه دوم منصوب کرد معین شد، یعنی بلافاصله حرف خودشان را نقض کردند.

در جریان غدیر یک نفر نزد پیامبر آمد و و با بی ادبی عرضه داشت: ای محمد، شما گفتی وضو بگیرید، گرفتیم، گفتی نماز بخوانید خواندیم، گفتی حج بجا آورید، بجا آوردیم، سپس ادامه داد: حالا می‌خواهی قوم و خویشان خودت را بر ما رئیس می‌کنید؟ بعد نادانی‌اش را بیشتر کرد و گفت اگر این حرفم اشتباه است همین الان سنگی از آسمان بیاید و مرا بکشد، همان لحظه سنگی از آسمان آمد و او جلوی چشمان همه هلاک شد. ولایت امیرالمومنین (ع) همان لحظه با معجزه نیز ثابت شد. این فرد به زبان آورد آنچه در دل داشت و نتیجه‌اش را هم دید، اما ممکن است عده‌ای باشند که همین موضوع را به زبان نیاورند.