گفتگو نفیسه زارعی- این روزها درست شبیه یک کار ناممکن به نظر میرسد؛ واجبی که فراموش شده است و به دلیل بی توجهی مردم و همچنین عدم اجرای قانون های حمایتی اکنون کسی جرأت امر به معروف و نهی از منکر را ندارد، فقدان این واجب فراموش شده درحال حاضر در جامع و به ویژه در کلان شهرهای بزرگی که در معرض تهاجم نرم فرهنگی دشمن قرار گرفته است بیش از گذشته احساس می شود، اکنون به سراغ عادله جهانی کارشناس و مدرس حوزه رفتیم و با او در مورد ضرورت این مهم و تأثیر آن در ایجاد امنیت اجتماعی در حوزه زنان به گفتگو نشستیم:
جایگاه زنان در موضوع امر به معروف و نهی از منکر چیست؟
هم اکنون تلاش در مسیر ترویج امر به معروف و نهی از منکر در جامعه اسلامی از یک امر واجب کفایی به یک امر واجب عینی تبدیل شده و زنان در این عرصه نقشی کلیدی دارند.
فریضه امر به معروف به عنوان یکی از بزرگترین واجبات الهی است که سایر واجبات با آن برپا می شود بنابراین زنان میتوانند نقش بزرگی در تغییر جامعه داشته باشند و این تغییر هم می تواند مثبت باشد و هم منفی لذا در این مسیر کشورهای غربی از ظرفیت زنان برای تغییرات منفی در جامعه استفاده کردهاند.
سؤالی که در این زمینه مطرح میشود این است که آیا ما به عنوان یک جامعه اسلامی نمیتوانیم از ظرفیت زنان برای اصلاح جامعه و تربیت نسلهایی صالح بهره بگیریم؟ در یک نگاه کلی باید گفت که بر چایه رصد و پایش ظاهری میتوان به نتیجه رسید که دشمنان تصمیم گرفته اند که جامعه ما را به فساد بکشانند و در این راستا نیز برای تحقق اهداف شوم خویش، جامعه زنان را مورد هدف قرار داده است و با دور کردن آنان از عفاف و حجاب باعث می شود نسبت به مسائل پیرامون آن بی تفاوت باشند.
این مقوله در آیات و روایات و البته تاریخ اسلام چگونه عنوان شده است؟
پاسدارى از اسلام و شریعت بدون نظارت و مشارکت همگانى در ارشاد و دعوت یکدیگر به انجام نیکىها و مبارزه با کژیها ممکن نبود، و این وظیفه خطیر بر دوش همه امت اسلامى از زن و مرد قرار دارد؛ یعنی در این بین جنسیت مطرح نیست. در سوره توبه آیه 71 خداوند
می فرمایند: « مردان و زنان مؤمن بعضى از ایشان اولیاء بعض دیگرند، امر به معروف مىکنند و از منکر نهى مىکنند، خداوند در این آیه، به زنان و مردان با ایمان ولایت مىدهد در امور دیگران و شئون اجتماعى دخالت کنند هریک دیگرى را به معروف واداشته و از منکر و پلیدیها باز بدارد. فاطمه زهرا(س) در خطبه معروف خود در مسجد پیامبر که رساترین فریاد امر به معروف و نهى از منکر، در جامعه اسلامى پس از پیامبر بود، دعوتگرى و حساسیت عمومى مردم در صیانت از ارزشها را، سبب صلاح و قوام امت اسلام شمرد؛ ایشان در بخشی از این خطبه می فرماید: «خداوند امر به معروف را موجب صلاح عامه مردم قرار داد». پس از پیامبر بانوان، در حوزه آگاهى و توان خود، مردم، به ویژه نوجوانان و زنان تازه مسلمان را به وظایف دینى توجه میدادند و با اندرز و موعظت، آنان را از بدىها و گناه باز میداشتند. در دوران خلفا اسلامی برخى از بانوان، از سوى خلفا رسماً براى نظارت بر انجام برخى از کارهاى عمومى و امر به معروف و نهى از منکر نامزد شدند. این وظیفه، بعدها امور حسبه نام گرفت.
شفاء، از زنان صحابى بود که با پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) بیعت کرد وى، در عهد پیامبر زنان را ارشاد و راهنمایى مىکرد. شفاء، پس از پیامبر نیز در راهنمایى مردم به نیکىها و برحذر داشتن آنان از بدىها و پلیدىها کوشا بود. درایت و خردمندى او در سامان دادن به کارها و نظام بخشیدن به امور زنان و مردان چنان بود که خلیفه اول، با او مشورت مىکرد و از رهنمودهاى او سود مىبرد.
امر به معروف چگونه می تواند نجات بخش جامعه باشد؟
سرنوشت افراد جامعه از یگدیگر جدا نیست شایسته و ناشایسته بودن هریک از افراد جامعه بر دیگری اثر میگذارد ،ازاینرو، بیتوجهی شخص در برابر ناهنجاریهای اخلاقی دیگران، دیر یا زود به زیان او پایان مییابد و پیامدهای ناگوار خطاکاری آشکار انسانهای دیگر، گریبانگیر او میشود. رسول گرامی اسلام میفرماید: «گنهکار در میان مردم، مانند کسی است که با گروهی سوار کشتی میشود و هنگامی که در وسط دریا قرار میگیرد، به سوراخ کردن جایگاه خویش میپردازد. اگر دیگران او را از این کار خطرناک بازندارند، آب به کشتی نفوذ می کند و یکباره همگی غرق میشوند».
در حدیث دیگر در اینباره میفرماید: «هرگاه بنده به طور پنهانی گناهی مرتکب شود، جز خودش، کسی از آن زیان نمیبیند، ولی هرگاه آشکارا معصیت کند و با او برخوردی نشود، همۀ جامعه از آن زیان میبیند. این بدان دلیل است که او با انجام دادن این عمل گناه آلود، دین خدا را خوار می‌کند و دشمنان خدا نیز (جسارت مییابند و) از او پیروی میکنند».
به عنوان سؤال پایانی با درنظر گرفتن شرایط امر به معروف و نهی از منکر توسط آمرین، بانوان چگونه می توانند در این زمینه فعالانه نقش آفرینی کنند؟
امر به معروف و نهی از منکر باید متناسب با شرایطی که برای آن تعریف شده است صورت بگیرد تا اثرگذاری لازم را داشته باشد در غیر این صورت کارکرد لازم را نخواهد داشت بر همین اساس این اصل دینی باید به صورت اصولی صورت پذیرد و زنان به ویژه در مسئله حجاب و حیا می توانند نسبت به احیاء امر به معروف و نهی از منکر مفید واقع شوند، قطعا اسلام به عنوان یک دین همه جانبه تمام جوانب حضور اجتماعی و فرهنگی را برای حضور زنان در عرصه امر به معروف و نهی از منکر در نظر گرفته است و از همین جهت است که اکنون بسیاری از زنان دغدغه مند جامعه ما در قالب هایی مانند گروه های واجب فراموش شده نسبت به احیاء مقوله امر به معروف و نهی از منکر تلاش می کنند.
