چرا "پایتخت پولشویی جهان" در لیست سیاه FATF قرار ندارد؟

به گزارش نما، پولشویی، به معنی ورود منابع مالی حاصل از فعالیت های غیرقانونی به چرخه نظام بانکی و مالی سالم کشورها، امروزه یکی از مشکلات اساسی در نظام مالی و بانکی جهانی است. در ایران نیز در اینکه لازم است اقداماتی به منظور جلوگیری از تأمین مالی فعالیت های مجرمانه همچون قاچاق کالا صورت بگیرد، اتفاق نظر وجود دارد.

اما نکته ای که لازم است در این زمینه به آن توجه شود اینکه ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای جهان وضعیتی به مراتب مطلوب تر در رابطه با مبارزه با پول های آلوده دارد.

در واقع پیش از آنکه حرکت علیه مبارزه با پولشویی تحت نظارت FATF را بپذیریم، لازم است به این سوال پاسخ دهیم که اکنون وضعیت پولشویی در دیگر کشورهای جهان (چه آنها که FATF را اجرا می‌کنند و چه آن ها که اجرا نمی کنند) چگونه است؟

آمارهای جهانی نشان می دهد که سالانه میلیاردها دلار پول آلوده، که حاصل فعالیت های غیرقانونی سازمان یافته همچون قاچاق انسان، قاچاق اسلحه و تولید و فروش محصولات تقلبی است، با استفاده از نظام های مالی و بانکی مراکز مالی سراسر جهان به چرخه پول های پاک وارد می شود.
استونی پایتخت پولشویی جهان

به طور مثال می توان به کشور استونی اشاره کرد که اکنون به عنوان یکی از مراکز مالی مطرح در عرصه جهانی شناخته می شود. استونی یک کشور کوچک در شمال اروپا و در همسایگی روسیه است. این کشور حدود ۱.۳ میلیون نفر جمعیت دارد و تولید ناخالص داخلی آن از ۳۰ میلیارد دلار تجاوز نمی کند و از این منظر با کشورهایی همچون اوگاندا و نپال قابل مقایسه است.

اما بر اساس آمارهایی که به تازگی از سوی بانک مرکزی استونی منتشر شده است، در طول ۱۰ سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۷، بیش از ۱۰۰۰ میلیارد دلار پولشویی در بانک های این کشور صورت گرفته است.

بر اساس این آمار در طول این ۱۰ سال بیش از ۱۲۷۰ میلیارد دلار پول در قالب تراکنش های مالی به بانک های استونی وارد و از آن ها خارج شده است که از این میان بیش از ۹۰۰ میلیارد دلار آن سهم افرادی بوده است که ساکن این کشور نیستند. این درحالیست که مجموع صادرات و واردات استونی در طول این ۱۰ سال تنها ۲۳۲ میلیارد دلار بوده است.

بنابراین به اذعان بانک مرکزی استونی، در طول ۱۰ سال به طور متوسط سالانه بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار پولشویی در بانک های استونی صورت می گیرد که در حدود ۴ برابر میزان تولید ناخالص داخلی و تجارت خارجی سالانه این کشور است. این آمار به قدری بالاست که برخی استونی را پایتخت پولشویی در جهان دانسته اند.
استونی «پایتخت پولشویی جهان» در لیست سیاه FATF قرار ندارد

کشور استونی جزء اعضای رسمی FATF نیست؛ تحت معاهده دیگری با نام MONEYVAL فعالیت می کند. با اینحال FATF سالانه لیست کشورهایی را که از ریسک بالایی در زمینه پولشویی و تأمین مالی فعالیت های غیرقانونی برخوردارند، منتشر می کند.

با این وجود، درحال حاضر کشور استونی از نظر FATF جزء کشورهای پر ریسک معرفی نشده است. به بیان دیگر از نظر FATF کشوری که سالانه حجمی گسترده از پول های آلوده، معادل بیش از 4 برابر تولید ناخالص داخلی و تجارت خارجی سالانه خود را به نظام بانکی جهانی وارد می کند و بدین ترتیب به مفری بزرگ برای تأمین مالی فعالیت های غیرقانونی و مجرمانه سازمان یافته تبدیل شده است، در لیست کشورهای با ریسک بالا قرار ندارد.

تعجب برانگیزتر آنکه بر اساس شاخص AML که به عنوان شاخص خطر پولشویی در جهان شناخته می شود و از سوی نهادی در بازل سوئیس اندازه گیری و منتشر می شود، کشور استونی پس از فنلاند، در رتبه دوم مطلوب ترین کشورها در پایین بودن خطر پولشویی قرار گرفته است.
مبارزه با پولشویی باید از استونی شروع شود

نگاهی دقیق تر به وضعیت پولشویی در سطح جهان نشان می دهد که اکنون دیگر بازارهای مالی مطرح جهانی همچون بازارهای مالی هنگ کنگ، دبی و سنگاپور در آسیا و سوئیس، لوکزامبورگ و لندن در اروپا و حتی بازارهای مالی آمریکا و کانادا نیز تفاوت چندانی با آمارهای مربوط به کشور استونی ندارند.

حال سوالی که مطرح می شود این است که در حال حاضر مبارزه با پولشویی استونی و دیگر بازارهای مالی که در جهان بهشست و شوی پول های آلوده مشهور هستند اولویت دارد یا ایران؟

بنابراین آنچه مسلم است اینکه اگر دولت های کشورهای توسعه یافته و سازمان های تحت نظارت آن ها همچون FATF قصد مبارزه واقعی با پولشویی را دارند، لازم است ابتدا به کشورهایی مانند استونی و دیگر موارد مشابه بپردازند که به بهشت قاچاقچیان انسان و اسلحه در جهان تبدیل شده اند.

در صورتی که وضعیت این مراکز مالی در زمینه مبارزه با پولشویی اصلاح شود و جهان به مکانی ناامن برای فعالیت های غیرقانونی سازمان یافته تبدیل شود، ایران نیز می تواند با توجه به تعریف خود در قوانین از پولشویی و تروریسم، با اطمینان خاطر با سازمان های تحت نظارت دولت های غربی همکاری نماید.