به گزارش نما، آن‌طور که خبرگزاری رویترز به نقل از منابع اطلاعاتی مختلف اعلام کرده است، هرچند صادرات نفت ایران از ماه جاری میلادی کاهش خواهد یافت، اما متوقف نخواهد شد. این موضوع از سوی پلاتس نیز تایید شده، پلاتس بر این باور است که آمریکا فعلا به‌طور غیررسمی به برخی خریداران نفت کشور اجازه خواهد داد تا به خرید نفت خود ادامه دهند. با این حال برآوردهای خارجی از کاهش قابل توجه صادرات نفت ایران خبر می‌دهد. این در حالی است که مقامات داخلی کشور اعلام می‌کنند که ایران به بازار جدیدی دست یافته و می‌تواند به صادرات نفت خود در سطح بسیار بالاتر از برآوردها و حتی در سطوح ماه‌های گذشته ادامه دهد.
اردیبهشت ماه سال گذشته آمریکا از توافق هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵ خارج شد و ترامپ اعلام کرد که ظرف ۶ ماه تحریم‌ها علیه نفت ایران بازخواهد گشت. در بازه زمانی مانده تا شروع تحریم نفتی ایران، دولت ترامپ بارها اعلام کرد که برخلاف دور قبلی تحریم‌ها در دولت اوباما هیچ معافیتی به خریداران نفت ایران اعطا نخواهد کرد؛ چراکه هدف از تحریم‌ها به صفر رساندن صادرات ایران است. تحریم خرید نفت ایران از ۱۴ آبان آغاز شد؛ اما برخلاف ادعاهای قبلی دولت ترامپ ۸کشور را از تحریم نفتی ایران به مدت ۶ ماه معاف کرد. مهلت این معافیت‌ها پنج‌شنبه هفته گذشته به پایان رسید. ترامپ مجددا بازار نفت را شوکه کرد و بر خلاف برآوردهای قبلی هیچ معافیتی به خریداران نفت ایران اعطا نکرد. بر این اساس کارشناسان و موسسات تحقیقاتی به برآورد صادرات نفت ایران بعد از عدم تمدید معافیت‌ها پرداخته‌اند. موسسه فکت گلوبال انرژی (اف‌جی‌ایی) برآورد می‌کند که چین به‌عنوان اصلی‌ترین خریدار نفت ایران باقی بماند و ژاپن و کره‌جنوبی به خرید خود پایان دهند. ایمان ناصری، مدیر خاورمیانه این موسسه در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» میزان خرید نفت چین از ایران را ۲۵۰ هزار بشکه در روز برآورد کرده و بر این باور است که روزانه بین ۱۵۰هزار تا ۲۵۰ هزار بشکه نیز به هند، ترکیه و مقاصد دیگر صادر شود. از این رو اف‌جی‌ایی مجموع صادرات نفت ایران را حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز پیش‌بینی می‌کند که بخش اعظم آن نفت‌خام و اندکی از آن نیز میعانات گازی خواهد بود. آن‌طور که رویترز گزارش داده، یکی از منابع اوپک نیز میزان صادرات نفت ایران را تا ۶۰۰ هزار بشکه در روز پیش‌بینی کرده است. سارا وخشوری، مدیرعامل موسسه اس‌وی‌بی نیز بر این باور است که چین و هند به شکل محدود به خرید خود از ایران ادامه خواهند داد. او میزان صادرات نفت و میعانات گازی ایران را تا ۵۵۰ هزار بشکه در روز برآورد می‌کند. وخشوری اعلام کرده است که حدود ۲۰۰ هزار بشکه در روز ایران به بازارهای مختلف به فروش خواهد رساند و روزانه چین ۲۰۰ هزار بشکه و هند ۱۵۰ هزار بشکه به خرید نفت از ایران ادامه خواهند داد. کارشناسان موسسه انرژی اسپکت نیز انتظار دارند میزان صادرات نفت ایران در سطح ۶۰۰ هزار بشکه در روز در ماه جاری میلادی باقی بماند. پیتر هارل، یکی از اعضای ارشد مرکز امنیت آمریکا و یکی از معاونان وزیر امور خارجه سابق این کشور نیز در این خصوص می‌گوید: «من انتظار دارم که طی دو هفته تا دو ماه آینده شاهد ورود نفتکش‌های ایران به پایانه‌های برخی کشورها باشیم و حداقل تا تابستان خرید نفت از ایران به‌طور آشکار ادامه خواهد داشت.» هنوز مشخص نیست که دولت ترامپ چه اقدامی علیه شرکت‌هایی که از تحریم‌ها تخلف کنند، انجام خواهد داد. اما هارل بر این باور است که احتمالا ترامپ بر هرجومرجها و تخلف از تحریم‌ها در ماه‌های اول منع خرید نفت از ایران چشم‌پوشی خواهد کرد. پلاتس که متوسط صادرات نفت ایران در سه ماه اول سال ۲۰۱۹ را بیش از ۳/ ۱ میلیون بشکه در روز برآورد کرده است، پیش‌بینی می‌کند در نیمه اول سال میزان صادرات ایران به حدود۵۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یابد. علاوه بر این این موسسه اطلاعاتی احتمال عرضه معافیت‌های جدید از سوی دولت آمریکارا منتفی ندانسته و این احتمال را مطرح می‌کند که پیش از نشست ماه ژوئن اوپک و روسیه، کاخ سفید برخی معافیت‌های حداقلی را به خریداران نفت ایران اعطا کند. روزنامه فایننشال تایمز نیز در گزارشی میزان نفتی را که ایران به‌مقاصد مختلف در ۶ ماه گذشته به فروش رسانده است بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار بشکه در روز برآورد کرده است. از این رو بر این باور است که ایران حداقل می‌تواند این حجم از صادرات نفت را ادامه دهد و فروش نفت کشور هیچ‌گاه صفر نخواهد شد.
فروش نفت در بازار خاکستری
برآوردهایی که کارشناسان در گفت‌وگو با این منابع خبری درخصوص صادرات نفت ایران بعد از پایان معافیت‌ها اعلام کرده‌اند، نشان از کاهش قابل توجه صادرات نفت کشور دارد. به‌طور متوسط کارشناسان باور دارند که صادرات نفت ایران به حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز کاهش خواهد یافت. این در حالی است که میزان صادرات نفت کشور در ماه گذشته میلادی حدود ۳/ ۱ میلیون بشکه در روز برآورد می‌شود. با این حال، مقامات در داخل کشور اعلام می‌کنند که بخشی از نفت ایران در ماه‌های گذشته در بازار سایه به فروش رسیده است و از این پس نیز در این بازار به فروش نفت خود ادامه خواهد داد. بنابراین میزان صادرات را در سطح بالا و بسیار بیشتر از برآوردهای خارجی نگه خواهند داشت. امیرحسین زمانی‌نیا، معاون وزیر نفت در امور بین‌الملل روز گذشته در نشستی با بیان اینکه «بازاری را کشف کرد‌ه‌ایم و در فضای خاکستری نفت می‌فروشیم» گفت: «تحریم‌های آمریکا به دلیل کاستن از شفافیت‌ها در بازار جهانی نفت، منجر به فساد می‌شود و بازار جهانی نفت فاسد خواهد شد. اگر ما به اندازه کافی تخفیف دهیم، می‌توانیم به خود ترامپ هم نفت بفروشیم.»
هرچند برآوردهای داخلی و خارجی از توان ایران در میزان صادرات قدری متفاوت است؛ اما نگاهی به موارد مشابه نشان می‌دهد که برآوردهای داخلی بیشتر با آنچه در واقعیت رخ داده نزدیک بوده است. به‌طور مثال با اجرایی شدن برجام و لغو تحریم‌ها، گفته می‌شد که به دلیل بسته بودن برخی از چاه‌های نفت ایران سال‌ها زمان لازم است که ایران به سطح تولید پیش از تحریم‌های ۲۰۱۲ بازگردد. این در حالی بود که وزیر نفت اعلام می‌کرد ایران در کمتر از ۶ ماه به تولید و صادرات پیش از تحریم‌ها بازخواهد گشت. در واقعیت نیز ایران در عرض چند ماه تولید خود را به سطح ۷/ ۳ میلیون بشکه در روز رساند. بعد از خروج ترامپ از برجام نیز کارشناسان و موسسات خارجی برآوردهای اندکی از میزان صادرات نفت ایران بعد از شروع تحریم‌ها می‌کردند و بسیاری بر این باور بودند که میزان صادرات حدود ۸۰۰ هزار بشکه در روز خواهد رسید؛ اما این برآوردها از سوی مقامات دولتی رد می‌شد. در عمل نیز دیده شد که هرچند در اولین ماه‌های شروع تحریم صادرات افت شدیدی را تجربه کرد؛ اما به مرور میزان فروش نفت کشور افزایش یافت و حتی موسسه تانکر ترکرز میزان صادرات در ماه مارس(اسفند-فروردین) را حدود ۹/ ۱ میلیون بشکه در روز برآورد کرده است.
هفت برآورد از صادرات نفت
معافیت از تحریم خرید نفت ایران آخر هفته گذشته به پایان رسید؛ این یعنی از این پس هیچ كشوری اجازه خرید نفت از ایران را ندارد. با این حال مقامات داخلی كشور و حتی كارشناسان خارجی بر این باورند كه این موضوع به معنای توقف صادرات نفت ایران نیست.
۱۳۹۸/۲/۱۶
