امریكادر صدد تعیین جانشین برای ملك عبدالله

روزنامه شما: "عربستان سعودی در نامه ای به بان کی مون مدعی شد ایران بارها مرزهای دریایی این کشور را نقض کرده است.

عربستان سعودی در سازمان ملل متحد با ارسال نامه ای به بان کی مون دبیر کل سازمان ملل متحد گفت ریاض ضمن اعتراض به اقدامات ایران در نقض حریم تاسیسات نفتی فراساحلی خود در خلیج فارس، حق واکنش و پاسخگویی را برای حمایت از آب ها و تاسیسات نفتی اش، برای خود، محفوظ می داند."

این متن خبری بود که روز گذشته روی خروجی خبرگزاری کویت قرار گرفت؛ این خبر پس از آن منتشر شد که خبرگزاری ها خبر از برخورد قاطع ایران با یک پهپاد بدون سرنشین امریکایی بر فراز آب های خلیج فارس دادند.

ادعای عربستان مبنی بر نقض حریم آبی این کشور از سوی جمهوری اسلامی در حالی صورت می گیرد که مقامات کشورمان در روزهای اخیر از توقیف یک فروند شناور عربستان سعودی به دلیل ورود غیرمجاز به آب های استان بوشهر در جنوب ایران نیز خبر داده بودند.

با حسن لاسجردی در این زمینه گفتگو کردیم تا هم دلایل ادعای مقامات عربستان سعودی و هم وضعیت این کشور پس از مرگ ملک عبدالله و سناریوی جدید امریکا برای جانشینی در این کشور را ارزیابی کنیم.

*بعد از برخورد جمهوری اسلامی با پهپاد امریکایی که به حریم کشورمان تعرض کرده بود عربستان در واکنشی عجیب مدعی تجاوز ایران به حریم هوایی این کشور شده و حتی برخی مسائل قدیمی همچون دستور توقف ناو نفتی این کشور در آبهای متعلق به کشورمان را مطرح کرده است. اینگونه برخوردها با چه هدفی صورت می گیرد؟
-مواضع عربستان به ویژه در دو سال گذشته که منطقه شاهد تغییر و تحولات و وقوع انقلاب بوده کاملا متفاوت بوده است.
عربستان به جهت ساختار سیاسی و فرهنگی خود جایگاه ویژه ای قائل است و خود را بزرگ کشورهای منطقه می داند و همواره تلاش می کند تا زمینه را برای حفظ این بزرگی بخصوص میان کشورهای عربی دیگر را فراهم کند.
از سوی دیگر عربستان خود را طفیلی امریکا در منطقه می داند؛ هم به لحاظ شکنندگی و هم به لحاظ نداشتن قدرت منطقه ای سعی می کند شانیت خود را از طریق قدرت های بزرگ فرامنطقه ای همچون امریکا حفظ کرده و به صورت پایدار نگه دارد.
البته عربستان به عنوان یک کشور ثروتمند به لحاظ منافع زیاد انرژی و موقعیت خاص منطقه ای هیچگاه نتوانسته به صورت مستقل سیاست گذاری کرده و تصمیم گیری کند و لذا همیشه به یک قدرت بزرگ وابستگی همه جانبه داشته است.
ذکر این نکته نیز ضروری است که عربستانی ها دچار یک چالش بزرگ باور و اعتقادی هستند، در داخل عربستان جریان وهابیت و اهل سنت و سلفی ها انشعابات اعتقادی سیاسی در این کشور هستند که باعث دعوای پنهان مذهبی و اعتقادی در داخل عربستان شده اند.
کاری که عربستان در فضای فعلی انجام می دهد این است که تلاش می کند تا کشورهای دیگر عربی دچار انقلاب شده نتوانند رشد کنند؛ سردمداران این کشور در دو سال گذشته سعی کرده اند که کشورهای همراه خودشان در منطقه را حفظ کنند همچنانکه بعد از وقوع انقلاب در مصر و تونس میخواست مبارک را به کشور خود ببرد تا مامنی برای وی فراهم کند.
هر چند این امکان برای مبارک فراهم نشد اما صالح و بن علی در حمایت این کشور قرار داشتند.
عربستان به دلیل جایگاهی که برای خود قائل است می خواهد محور تحولات در منطقه باشد و با استفاده از عناصر داخلی و خارجی این محوریت را حفظ کند.
از سوی دیگر عربستان همیشه در بسیاری از حوزه ها به ویژه منظر اعتقادی و باور جمهوری اسلامی را رقیب خود می داند و این موضوع همیشه در رویکردها، سیاست ها و اقدامات این کشور واضح و مشخص بوده است.
این کشور برنامه ویژه ای برای حذف جمهوری اسلامی از حوزه تصمیم گیریهای منطقه ای و اعتقادی داشته که توجه به مسائلی نظیر مباحث ایدئولوژیک، مدارس مذهبی، حوزه انرژی و کشاندن نیروهای خارجی به منطقه که با رویکردهای کشورمان مخالف است از جمله این برنامه ها است.
در فضای فعلی و پس از تعرض پهپاد امریکایی به حریم آبی و هوایی کشورمان عربستان به نمایندگی از ایالات متحده وارد عمل شده و ادعای تجاوز ایران به حریم آبی کشورش را مطرح کرده است.
این در حالی است که ایالات متحده در شرایط کنونی که به عبارتی در دوران نقاهت پس از بیماری بعد از برگزاری انتخابات به سر می برد هنوز شکل جدید و کارآمدی به خود نگرفته و اوباما تیم عملیاتی خود را نچیده است.
و چون موضوع پهپاد امریکایی موضوع مهم و حیاتی بود که با برخورد قاطع ایران روبرو شد عربستان به نیابت از امریکا موضع سران ایالات متحده را اعلان کرده تا جایگاه این کشور را در معادلات منطقه ای حفظ و نسبت به حوادث و مسائل مختلف واکنش نشان دهد.

* عربستان در شرایط کنونی با وضعیت غیرپایدار به لحاظ حکومتی روبرو است و امریکا تلاش دارد تا زمینه برای سیاست گذاری در این کشور بعد از مرگ شاه سعودی را فراهم کند.
-نکته مهم در سیاست های منطقه ای عربستان این است که این کشور یک فرصت اقتصادی موثر و بزرگ به ویژه در حوزه انرژی است که امریکا همیشه از آن استفاده کرده است.
امریکا با دقت کافی در صدد تعیین جانشین برای ملک عبدالله است و به همین دلیل بندر بن سلطان را که سفیر چند ساله عربستان در امریکا بوده و دارای نفوذ منطقه ای نیز هست انتخاب کرده تا ضمن به کارگیری وی در حوزه مسوولیت های منطقه ای و اقتصادی زمینه و تجربه حکومت داری داخلی و خارجی را برای وی مهیا کند.
امریکا به دنبال این است که در جایی مثل عربستان که برگ برنده موثر اقتصادی ایالات متحده در خاورمیانه است حتما یک چرخه قدرتی ایجاد کند تا نماینده این کشور در اخذ تصمیمات مبتنی بر سیاست های خود باشد.
اما این موضوع نیز شایان ذکر است که خانواده سلطنتی عربستان یک خانواده ساکت نیست و اصطلاحا پر سر و صداترین خانواده پادشاهی منطقه است؛ لذا مرگ ملک عبدالله به آرامی در این کشور صورت نخواهد گرفت و این کشور را دچار تنش و تشنج خواهد کرد.
کانون های قدرت در عربستان، وجود اقلیت ها در این کشور و مراکز مذهبی رقبای حکومت هستند ضمن اینکه برخی کشورهای مخالف سیاست های عربستان بر مسائل داخلی این کشور سایه می اندازند.
وجود مراکز تشکیلاتی و مذهبی در عربستان که با حوزه های علمیه منطقه ای همچون "تشکیلات وهابیت یا مدارس چندگانه در برخی کشورها" ارتباط دارند نسل نویی در ارتباطات این کشور با کشورهای منطقه را به وجود آورده که این هم فرصت و هم تهدیدی برای عربستان است.
با توجه به همه این نکات امریکایی ها به دنبال جایگزین مناسب بوده تا تهدیدها را هم به فرصت تبدیل کنند.