این روز‌ها تلاش‌های دولت و ارتش سوریه بر آزادسازی ادلب و حومه آن از اشغال تکفیری‌ها متمرکز شده است و چند سؤال در این ارتباط مطرح است؛ نخست اینکه علت پیشروی‌های سریع ارتش سوریه چیست؟ دوم اینکه چه سرنوشتی در انتظار تکفیری‌های مستقر در ادلب است؟ سوم اینکه علت مخالفت ترکیه با آزادسازی ادلب و توسل به تهدید نظامی علیه سوریه چیست و اینکه چرا تهدید‌های نظامی ترکیه این‌بار برخلاف چند ماه پیش چندان کارساز نشد و چهارم اینکه چه چشم‌اندازی می‌توان برای روابط روسیه و ترکیه تصورکرد؟
درباره علل پیشروی‌های سریع ارتش سوریه به چند عامل می‌توان اشاره کرد؛ نخست اینکه نیرو‌های ارتش سوریه بازسازی شده‌اند و آموزش‌های جدیدی دریافت کرده‌اند و افرادی که قبلاً به هر دلیلی از ارتش فرار کرده یا خارج شده بودند، اکنون دوباره بر سر کار خود بازگشته‌اند، ضمن اینکه نیرو‌های بسیج مردمی نیز در کنار ارتش هستند و به لحاظ کمی و کیفی تقویت شده‌اند. دوم اینکه نیرو‌های تکفیری هم به دلیل اختلافات گسترده داخلی و هم قطع کمک‌ها و حمایت‌های خارجی روبه تحلیل رفته‌اند و خیلی از کشور‌ها از ترس متهم شدن به تروریسم حداقل در ظاهر جرئت حمایت از این افراد و گروه‌ها را به خود نمی‌دهند و سوم اینکه انتخابات پارلمانی در راه است و لذا دولت سوریه در تلاش برای برگزاری انتخابات فراگیر در بخش‌های وسیعی از خاک این کشور است.
درباره سرنوشت تکفیری‌ها چند گزینه قابل تصور است؛ افرادی که دارای تابعیت سوری هستند در صورت توبه و تغییر رفتار می‌توانند بار دیگر به آغوش کشور بازگردند و دولت سوریه در راستای عفو عمومی چنین فرصتی را برای آن‌ها فراهم کرده است. اما کسانی که از خارج به سوریه وارد شده بودند راهی جز بازگشت ندارند و البته برخی از اخبار حاکی از این است که این افراد در مرز ترکیه از سوی سرویس‌های اطلاعاتی و امنیتی قدرت‌های خارجی و کسانی که در پروژه ناکام براندازی دولت و نظام سیاسی سوریه نقش و دست داشتند به بهای هر نفر ۳۰ هزار دلار خریداری می‌شوند و برخی از شرکت‌های امنیتی خصوصی ترکیه نیز در این بازار فعال هستند.
در خصوص بی اثربودن تهدید‌های ترکیه برای جلوگیری از آزادسازی ادلب می‌توان گفت که اولاً ادلب بخش جدایی ناپذیرسوریه است و این کشور مثل هر کشور دیگر از این حق برخوردار است که مطابق اصول و قوانین بین‌الملل برای اعاده حاکمیت ملی و حفظ تمامیت ارضی خود تلاش کند، کمااینکه ترکیه این حق را به خود می‌دهد که برای تأمین امنیت خود حتی به داخل خاک سوریه ورود کند. دوم اینکه ادلب دورتر از مرز‌های ترکیه قرار دارد و هیچ مخالف مسلح کرد که ترکیه آن‌ها را مسبب و مخل امنیت خود می‌داند در آنجا حضور ندارد و از طرف دیگر تکفیری‌هایی که در ادلب مستقر هستند، مطابق قطعنامه‌های سازمان ملل تروریست محسوب می‌شوند لذا تا الان هیچ کسی به استثنای امریکا از مواضع ترکیه حمایت نکرده است و حتی مسئولان ناتو نیز گفته‌اند که بند ۵ این سازمان مشمول حملات نظامی ترکیه در ادلب نمی‌شود. در خصوص روابط ترکیه و روسیه می‌توان گفت که اهمیت راهبردی حفظ رابطه با روسیه برای ترکیه به مراتب از تکفیری‌های مستقر در ادلب برای این کشور بیشتر است و لذا با وجود اینکه امریکا و رژیم صهیونیستی و عربستان و امارات به درگیری نظامی ترکیه با سوریه و تخریب روابط مسکو و آنکارا چشم دوخته‌اند، اما به نمی‌رسد ترکیه در این دام بیفتد و روابط راهبردی خود را با روسیه قربانی ادامه حمایت از تکفیری‌ها کند.
معادله جدیدی كه ادلب شكل می‌دهد
احمد كاظم زاده
۱۳۹۸/۱۱/۲۹
