چگونه مدارس هیأت امنایی با كیفیت شوند؟/ فعالیت 3500 مدرسه هیأت امنایی

به گزارش نما،این روزها که زمان ثبت‌نام دانش‌آموزان است؛ هرچند که در شرایط کرونا به سر می بریم اما انتخاب مدرسه فرزندان بسیار مهم است. یک گروه از مدارس با عنوان مدارس هیأت امنایی شناخته می‌شوند؛ آیین نامه مدارس هیأت امنایی در جلسه ۷۸۸ این شورا در تاریخ اول اردیبهشت 1388 تصویب و در تاریخ 18 مرداد 88 ابلاغ شد.

شورای عالی آموزش و پرورش در راستای کمک به اجرای ماده ۱۳ قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده 144 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور و قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش در استان‌ها و شهرستان‌ها و سیاست مدرسه‌محوری و به منظور ارتقای کیفیت برنامه‌های آموزشی و تربیتی مدارس، جلب و توسعه مشارکت‌های مردمی و خیرین در احداث و اداره امور مدارس، تقویت نظام مدیریتی، مالی و اجرایی مدارس مبتنی بر گسترش عدالت آموزشی و پیمان‌سپاری مدیریت مدارس، آیین‌نامه توسعه مشارکت‌های مردمی به شیوه‌های مدیریت هیأت امنایی در مدارس را تصویب کرد.

در وزارت آموزش و پرورش،‌ اداره‌کل امور شوراها مسؤولیت مدارس هیأت امنایی را به عهده دارد؛ بر همین اساس به سراغ رسول پاپایی مدیرکل امور شوراها و مناطق آزاد تجاری وزارت آموزش و پرورش رفتیم و با وی در خصوص اقدامات انجام شده در این بخش به گفت‌وگو نشستیم.



* چرا مدارس هیأت امنایی ایجاد شد؟

آموزش و پرورش در سال‌های اخیر با هدف اجرای سیاست‌های مدرسه محوری و تنوع بخشی به محیط های یادگیری و ارتقای کیفیت برنامه‌های آموزشی و پرورشی مدارس و همچنین استفاده بهینه از مشارکت‌های مردمی به استناد قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش، تلاش کرده است شیوه‌های نوین از مدیریت در مدارس را مورد توجه قرار دهد.

* مدارس هیأت امنایی چند سال پیش و بر اساس چه قانونی ایجاد شده‌اند؟

در سال ۱۳۸۳ شورای عالی و آموزش و پرورش، آیین‌نامه توسعه مشارکت های مردمی به شیوه هیئت امنایی در مدارس را در جلسه ۷۰۶ مورخ ۱۹ خرداد ۱۳۸۳ خود تصویب کرد که بر اساس آن اداره مدارس دولتی به عهده هیأت امنایی متشکل از جمعی از اولیای دانش‌آموزان، معتمدین محلی و کادر اجرایی و آموزشی مدرسه قرار می‌گیرد.

این مدارس در سال ۱۳۸۴ شکل اجرایی یافتند و آیین‌نامه آن در سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۸ مورد اصلاح و بازنگری قرار گرفته و با امضای رئیس‌جمهور ابلاغ شده است.



* ویژگی مدارس هیأت امنایی چیست؟

مدیریت مدرسه با مشارکت عوامل صحیح و موثر یعنی اولیای دانش‌آموزان، معتمدان محلی، صاحبان اصناف و حِرف، از مهم‌ترین ویژگی‌های اداره مدرسه به شیوه هیأت امنایی است.

مدیریت مدرسه با مشارکت عوامل صحیح و موثر یعنی اولیای دانش‌آموزان، معتمدان محلی، صاحبان اصناف و حِرف

مدارس هیأت امنایی با بهره‌گیری از ظرفیت‌های محله، نهادها و خیرین، امکان تبدیل مدرسه به عنوان کانون یادگیری محله را فراهم کرده و شرایطی را برای ارائه خدمات آموزشی و پرورشی بیشتر و کیفی‌تر به دانش‌آموزان را مهیا می‌کند.

به همین سبب در سال‌های اخیر شاهد استقبال اولیای دانش‌آموزان برای ثبت نام فرزندانشان در این مدارس در استان‌ها و شهرستان‌ها بوده‌ایم.

* در این سال‌ها گلایه‌هایی هم از عدم شفافیت فعالیت این مدارس از سوی برخی اولیا مطرح می‌شود؛ برای افزایش کیفیت این مدارس چه کرده‌اید؟

بله، توسعه این مدارس و همچنین ارتقای کیفی و کمی و شفافیت در عملکرد آنها به مطالبه عمومی تبدیل شده است لذا به منظور این مهم، بسته اجرایی ـ تحولی کیفیت بخشی، تقویت و ارتقای مشارکت عوامل سهیم و مؤثر و گسترش متوازن مدارس هیأت امنایی در دستور کار قرار گرفته است.



* در خصوص اجرای بسته تحولی گفتید، اهداف اجرای این بسته چیست و قرار است با اجرای آن، چه اتفاقی بیفتد؟

اهداف کیفی فعالیت این بسته شامل «ارتباط بیشتر مدارس با نهادهای محلی و تبدیل مدرسه به کانون یادگیری محله»، «بهره‌برداری از ظرفیت مشارکت عوامل صحیح و موثر در اداره مدرسه»، «ارائه الگوهای مناسب مدرسه‌داری مبتنی بر سیاست مدرسه محوری»، «زمینه سازی برای مشارکت همه جانبه در آموزش و پرورش جهت نهادینه سازی فرهنگ مشارکت در آموزش و پرورش»، «تقویت استقلال نظام مدیریتی مالی و اجرایی مدارس» و «ترغیب خیرین چه حقیقی و چه حقوقی به مشارکت در اداره مدرسه» است.

بسته اجرایی ـ تحولی کیفیت بخشی، تقویت و ارتقای مشارکت عوامل سهیم و مؤثر و گسترش متوازن مدارس هیأت امنایی در دستور کار قرار گرفته است

اهداف کمی فعالیت نیز شامل «رشد و توسعه کمی این مدارس به میزان حداکثر ۶ درصد مدارس دولتی کشور در یک برنامه سه ساله»، «کاهش ۲۰ درصدی وابستگی مالی این مدارس به بودجه‌های دولتی» و «رشد ۲ درصدی سالانه هنرستان‌های فنی‌وحرفه‌ای با مدیریت به شیوه هیأت امنایی» است.

* با اجرای این اهداف کیفی و کمی، شاهد چه چیزی خواهیم بود؟

امیدوارم با اجرای این بسته تحولی شاهد تسهیل در اجرایی کردن سیاست‌های راهبردی وزارت آموزش و پرورش از جمله توسعه مشارکت مردمی در نظام تعلیم و تربیت و حرکت در مسیر کاهش تمرکز امور، ایجاد زمینه‌های مناسب برای تقویت مالی و استقلال مدیریتی مدارس، ارتقای سطح مهارت‌های علمی، فرهنگی و ورزشی دانش‌آموزان در مدارس هیأت امنایی و حرکت در مسیر برقراری عدالت آموزشی در مدارس کشور باشیم.



* اگر مدارس هیأت امنایی نتوانند کیفیت لازم را کسب کنند، چه اتفاقی می‌افتد؟

کیفیت بخشی مدارس مشارکتی یعنی مدارس دولتی با مدیریت به شیوه هیأت امنایی و مدارس وابسته به نهادها و سازمان‌ها، کیفیت‌بخشی به عملکرد این مدارس و متمایز شدن خدمات آنها به دانش‌آموزان، یک سیاستی جدی است.

مدارس هیأت امنایی در صورتی که نتوانند حداقل امتیازات لازم در کیفیت عملکرد و تأمین فضا و تجهیزات لازم را کسب کنند، در سال تحصیلی آینده به مدارس دولتی تغییر مدیریت خواهند داد

به همین منظور بخشنامه‌ای را آماده کردیم که بر اساس آن مدارس هیأت امنایی ضمن سطح‌بندی، در صورتی که نتوانند حداقل امتیازات لازم در کیفیت عملکرد و تأمین فضا و تجهیزات لازم را کسب کنند، در سال تحصیلی آینده به مدارس دولتی تغییر مدیریت خواهند داد.

مقدمات این کار شروع شده و ما به دنبال کیفیت بخشی به فعالیت مدرسه‌ها هستیم و در این زمینه با ابزار نظارتی، مدارسی که در مسیر کیفی‌سازی برنامه‌ها و فعالیت‌ها حرکت نکنند، سبک مدیریت مدرسه را تغییر می‌دهیم.

* آیا خانواده‌ها در مدارس هیأت امنایی شهریه می‌پردازند؟

اصولاً در مدارس هیأت امنایی به دلیل ماهیت کاملاً دولتی این مدارس، شهریه نداریم و تنها در خصوص فوق برنامه‌هایی که مصوب هیأت امنای مدرسه است و از قبل به اطلاع اولیای دانش‌آموزان رسانده می‌شود و خانواده‌ها با علم و اطلاع از مدیریت این مدارس به صورت هیأت امنایی، تمایل به ثبت‌نام دارند، هزینه فوق برنامه اخذ می‌شود که در هر مدرسه و منطقه متفاوت است.



* در حال حاضر چه تعداد مدرسه هیأت امنایی داریم؟

در سال تحصیلی ۹۹ـ ۱۳۹۸ تعداد ۳۵۷۱ مدرسه هیأت امنایی با ۳۴ هزار و ۸۸۱ کلاس درس فعالیت می‌کردند که در این مدارس یک میلیون و ۷۳ هزار و ۷۸۳ دانش‌آموز تحصیل می‌کردند.

در دوره ابتدایی ۱۳۴۶ مدرسه، در دوره متوسطه اول ۱۰۳۹ مدرسه، در دوره متوسطه دوم ۶۵۱ مدرسه، در دوره فنی‌وحرفه‌ای ۱۷۸ مدرسه و در دوره کاردانش ۱۰۶ مدرسه فعالیت می‌کنند.

* اعضای هیأت امنای مدرسه شامل چه کسانی هستند؟

مدیر مدرسه به عنوان دبیر هیأت امناست و اعضای هیأت امنای مدرسه شامل یکی از معاونان آموزشی مدرسه به انتخاب مدیر مدرسه، یک نفر از کارکنان آموزشی و یک نفر از کارکنان پرورشی مدرسه به انتخاب شورای معلمان، رئیس انجمن اولیا و مربیان مدرسه، یک نفر از اولیای دانش‌آموزان به انتخاب انجمن اولیا و مربیان مدرسه، 2 نفر از صاحب‌نظران و کارشناسان آموزشی و فرهنگی ترجیحاً از اساتید حوزه و دانشگاه یا مدرسان مراکز تربیت معلم و آموزشکده‌های فنی‌وحرفه‌ای(در مدارس خیّرساز، یک نفر به پیشنهاد خیّر و یک نفر با معرفی مدیر و تأیید سایر اعضای هیأت امنا)، یک نفر از خیرین و یا معتمدان محل(در مدارس خیرساز، خیّر یا نماینده خیّر)، یک نفر از اعضای شورایاری محله یا مؤسسات و مراکز فرهنگی، ورزشی و مذهبی محل مانند مسجد و یک نفر از مدیران و اعضای هیأت مدیره مراکز و مؤسسات تولیدی و خدماتی است.



* هیأت امنای مدرسه چه اختیاراتی دارد و چه کارهایی می‌تواند انجام دهد تا به کیفیت‌بخشی فعالیت‌های مدرسه کمک کند؟

هیأت امنای این مدارس در چارچوب ضوابط و مقررات و بر مبنای سیاست‌ها و برنامه‌های کلان آموزش و پرورش، وظایف و اختیاراتی را دارد.

در سال تحصیلی ۹۹ـ ۱۳۹۸ تعداد ۳۵۷۱ مدرسه هیأت امنایی با ۳۴ هزار و ۸۸۱ کلاس درس فعالیت می‌کردند که در این مدارس یک میلیون و ۷۳ هزار و ۷۸۳ دانش‌آموز تحصیل می‌کردند

بررسی و تصویب برنامه سالانه مدرسه به پیشنهاد مدیر مدرسه از قبیل فعالیت‌های مربوط به بهبود کیفیت برنامه‌های رسمی مدرسه، فعالیت‌های آموزشی و تربیتی و فوق برنامه، برگزاری دوره‌های آموزشی مناسب برای کارکنان، امور رفاهی و بهداشتی کارکنان و دانش‌آموزان مدرسه، خدمات راهنمایی و مشاوره به اولیا و دانش‌آموزان، استفاده از فرصت‌ها و فضای مدرسه از جمله وظایف و اختیارات هیأت امنای مدرسه است.

بررسی و تصویب بودجه و اعتبارات سالانه( به پیشنهاد مدیر مدرسه) و تأمین منابع و اعتبارات مورد نیاز مدرسه، بررسی مسائل پرورشی مدرسه و پیش‌بینی راهبردها و راهکارهای فرهنگی و تربیتی لازم برای تحقق اهداف تربیتی در ساحت‌های مختلف و ارتقای آداب و مهارت‌های زندگی دانش‌آموزان، بررسی و تصویب پیشنهادها، طرح‌ها و برنامه‌های شوراها و انجمن‌های مرتبط با مدرسه، بررسی و تصویر برنامه توسعه، تجهیز، تعمیر، نگهداری و تأمین اعتبارات مورد نیاز مدرسه، فراهم آوردن زمینه تعادل نهادهای فرهنگی و اجتماعی پیرامون مدرسه، مؤثر در فرایند تربیتی دانش‌آموزان و بررسی و صدور مجوز تشکیل انجمن‌ها و کارگروه‌های مورد نیاز مدرسه از دیگر وظایف هیأت امنای مدرسه است.

* منابع مالی مدرسه هیأت امنایی چگونه تأمین می‌شود؟

یک بخش از منابع مالی مدارس هیأت امنایی از اعتبارات دولت که در قالب بخشی از سرانه هزینه تمام شده با توجه به مقررات آموزش و پرورش و در قالب قرارداد فیمابین پرداخت می‌شود. این اعتبارات مطابق تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون شوراهای آموزش و پرورش مصوب مجلس شورای اسلامی، به صورت کمک تلقی می‌شود.

بخش از منابع مالی مدارس هیأت امنایی از هدایا و کمک‌های مردمی داوطلبانه که در خارج از فصل و موعد ثبت‌نام دانش‌آموزان در چارچوب مقررات ابلاغی آموزش و پرورش دریافت می‌شود

بخش دیگر منابع مالی مدارس هیأت امنایی از هدایا و کمک‌های مردمی داوطلبانه که در خارج از فصل و موعد ثبت‌نام دانش‌آموزان در چارچوب مقررات ابلاغی آموزش و پرورش دریافت می‌شود، وجوهی که از طریق شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه با توجه به عملکرد موفق مدرسه به صورت تشویق در اختیار مدرسه قرار می‌گیرد، وجوهی که از ارائه خدمات آموزشی و پرورشی فوق برنامه یعنی اضافه برنامه‌های رسمی آموزش و پرورش دریافت می‌شود و هدایا و کمک‌های نقدی و غیر نقدی که از خیّر یا خیّرین دریافت می‌شود، تأمین می‌شود.



*‌ با توضیحات شما، آیا تمام مدارس خیّرساز، هیأت امنایی هستند؟

مدرسه خیّرساز، مدرسه‌ای است که حداقل نیمی از هزینه‌های احداث و تجهیز آن توسط خیرین تأمین شده باشد و خیّر یا خیّرین تمایل مشارکت در اداره امور مدرسه و استمرار حمایت مالی را داشته باشند.

این مدرسه به پیشنهاد کتبی خیّر و تصویب شورای آموزش و پرورش شهرستان و منطقه زیر نظر هیأت امنا اداره می‌شود.

به گزارش فارس، در گزارش‌ها و مصاحبه‌های بعدی، انواع و اقسام مدارس دیگر در آموزش و پرورش مورد بررسی قرار می‌گیرد.
فارس