حیات دل های آگاه

علی شریعت دوست- یکی از پر تکرارترین واژه های قرآنی علم و مشتقات آن است. در بیش از هزار آیه به این موضوع اشاره شده و در هفده آیه مستقیماً امر به تفکر و تعقل شده است. ده آیه با کلمه «أنظروا؛ دقت کنید» شروع شده است. در 50 آیه نیز عقل و مشتقاتش بکار رفته اند و در 4 آیه به تدبر در قرآن امر شده است. این میزان از توجه در قرآن به دلیل اهمیت کمک رسانی عقل و تدبیر در شناخت راه حق از باطل دارد و صد البته در دوران کنونی که به نوعی آخرالزمان نیز محسوب می‌شود با توجه به حجم گسترده شبهات و تلاش بی وقفه دشمنان برای غبارآلود کردن مسیر حق، اهمیت تعقل و بصیرت و تدبر بیش از هر زمان دیگری خواهد بود.

در همین رابطه امام عسکری (ع) انتظاراتشان از شیعیان را اینگونه بیان می‌کنند:

«علیکم بالفکر فانه حیاة قلب البصیر و مفاتیح ابواب الحکمة؛ بر شما باد به اندیشیدن! پس به حقیقت، تفکر موجب حیات و زندگی دل آگاه و کلیدهای دربهای حکمت است.» (بحارالانوار، ج 8، ص 115)

مطابق این بیان گرانبها حیات و ممات قلب انسان به میزان بصیرت و تفکر اوست و اگر بدون اندیشه اسیر طوفان شبهات و آماج افکار مسموم قرار بگیرد به تعبیر آیت ا... جوادی آملی مرده ای متحرک یا جنازه ای است عمودی که فقط شناسنامه اش باطل نشده!

این بیان خصوصاً برای امروز که دشمن در فضای مجازی به روشهای مختلف دین مردم را هدف قرار داده اهمیتش دوچندان است. زیرا اگر جوانی بدون بهره مندی از فکر و بصیرت در دریای مواج و آلوده فضاهای مجازی وارد شود مطمئناً اسیر دام های شیاطین خواهد شد.

حضرت در نامه ای به اسحاق بن اسماعیل نیشابوری به آیات قرآن مثال زده و فرمودند:

«ای اسحاق! خداوند بر تو و امثال تو از آن هایی که مورد رحمت الهی قرار گرفته و همچون تو دارای بصیرت خدادادی می باشند، نعمت خویش را تمام کرده است ... پس به یقین بدان ای اسحاق که هرکس از دنیا نابینا بیرون رود، در آخرت هم نابینا و گمراه خواهد بود. ای اسحاق! چشمها نابینا نمی‌شوند، بلکه دلهایی که در سینه ها هستند نابینا می‌شوند (بر اثر اندیشه نکردن) و این سخن خداوند در کتاب متقن خویش است آنجا که از زبان انسان ستم پیشه بیان می کند: «پروردگارا چرا مرا نابینا محشور نمودی با این که دارای چشم بودیم؟ خداوند در جواب می فرماید:همان گونه که آیات ما برای تو آمد و تو آنها را فراموش کردی، امروز نیز تو فراموش خواهی شد.» (سوره طه، آیه 126)

همچنین اهمیت اندیشه و تفکر را این گونه بیان می فرماید:

«عبادت به بسیاری نماز و روزه نیست، همانا عبادت تفکر بسیار در امر خداوند است.» (وسائل الشیعه، ج 11، ص 153)