ظریف كاری برجامی ملاقات با طالبان

به گزارش نما، روزنامه جوان نوشت: سال ۲۰۰۱ بود که شهر بن میزبان کنفرانس «سازمان ملل متحد» برای ترسیم آینده سیاسی افغانستان از طریق تشکیل دولت موقت بود. از امریکا «جیمز دابینز» نماینده وقت امریکا در امور افغانستان در این کنفرانس شرکت کرد و نماینده ایران نیز محمدجواد ظریف نماینده وقت وزیر خارجه بود. جیمز دابینز بعدها در خاطرات خود نوشت که در جریان آخرین جلسه کنفرانس بُن، در حالی که «یونس قانونی» نماینده ائتلاف شمال حاضر نبود به دولت موقت افغانستان ملحق شود، اتفاقی که می‌توانست به شکست این کنفرانس منجر شود، علاوه بر اخضر ابراهیمی (فرستاده وقت سازمان ملل)، نمایندگان سایر قدرت‌های ذی‌نفوذ از جمله نماینده روسیه، آلمان، هند و امریکا هر یک به‌نوبه خود با نماینده «ائتلاف شمال» صحبت و رایزنی کردند تا او را به تقسیم عادلانه‌تر کابینه متقاعد کنند، ولی این جواد ظریف بود که توانست در عرض چند دقیقه او را متقاعد کند که بدون پیش‌شرط به این روند ملحق شود.

ماحصل این کمک کلیدی ایران به روند صلح افغانستان، چیزی بود که بعدها مجله تایم آن را نوشت: «حاصل معامله بزرگ با امریکا درج نام ایران در محور شرارت بود.» گفته می‌شود همان موقع رئیس وقت دولت اصلاحات چیزی به این مضمون گفته بود که به امریکایی‌ها کمک کردیم و بعد هم برچسب محور شرارت خوردیم.

ملاقات با ظریف

حالا پس از ۱۸ سال از آن زمان، مذاکرات صلح امریکایی در افغانستان بار دیگر به بن‌بست خورده است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور قبلی امریکا در اسفندماه ۱۳۹۸ در دوحه قطر به یک توافق صلح با امریکایی‌ها رسید که به تازگی وارد مراحل محتوایی از جمله ترکیب دولت و نحوه تشکیل آن شده بود، ولی با ورود دولت جو بایدن به کاخ سفید، همه توافقات قبلی به هوا رفته و امریکا از بازنگری در توافق ترامپ صحبت می‌کند.

تحت چنین شرایطی، طالبان سه هیئت سیاسی به ایران، چین و روسیه فرستاده تا ضمن گفتگو با رقبای واشنگتن، دولت جدید بایدن را برای توافق تحت فشار بگذارد. هیئت طالبان به ریاست ملاعبدالغنی برادر که چند روزی است در تهران به سر می‌برد، صبح دیروز با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه دیدار و گفتگو کرد.

ظریف در این دیدار ضمن ابراز خشنودی از ایده تشکیل حکومتی فراگیر با حضور همه اقوام و گروه‌های سیاسی در افغانستان گفت: «تصمیمات سیاسی نمی‌تواند در خلأ اتفاق بیفتد و تشکیل حکومت فراگیر باید در یک فرآیند مشارکتی و با در نظر گرفتن ساختارها و نهادها و قوانین بنیادی مانند قانون اساسی شکل گیرد.»

وی همچنین آمادگی ایران برای تسهیل گفتگو بین طالبان و دولت و دیگر گروه‌های افعانستانی را اعلام و تأکید کرد: «مردم خوب افغانستان مظلوم واقع شده‌اند جنگ و اشغال افغانستان لطمات سنگینی به مردم افغانستان وارد ساخته است، امیدوارم که تمام تلاش شما آن باشد که آلام و مشکلات مردم هرچه زودتر به پایان برسد و با برقراری صلح در افغانستان هرچه زودتر بهانه اشغالگران از دست‌شان خارج شود.» در ابتدای این دیدار نیز ریاست هیئت طالبان گزارشی از روند صلح و گفتگوهای بین‌الافغانی ارائه و تأکید کرد که روابط ایران و افغانستان همواره روابطی بر بنیاد دوستی و حسن همسایگی بوده و امیدوار هستند که با برقراری صلح و آرامش در افغانستان روابط دو کشور بیش از پیش گسترش یابد.

طرحی در کار است؟

گفته شده که هیئت طالبان به دعوت ایران به تهران سفر کرده و قاعدتاً وزارت امور خارجه طرحی احتمالی برای آنچه که «تسهیل مذاکرات» صلح است، پیش‌بینی کرده که البته جزئیاتی از آن بیان نشده است.

حدس و گمان‌هایی وجود دارد در این باره که تیم دیپلماسی دولت دوازدهم بخواهد بین روند مذاکرات افغانستان با بازگشت دولت بایدن به برجام پیوند بزند به خصوص که دیروز چهار مقام ارشد ناتو به خبرگزاری رویترز اعلام کردند که نظامیان بین‌المللی قصد دارند بیش از مهلت ماه می، که در توافق میان طالبان و ایالات متحده پیش‌بینی شده، در افغانستان باقی بمانند.

با این حال، پیش از ایفای هرگونه نقش میانجیگری، باید تجربه ناخوشایند گفتگوهای سازمان ملل در بن در گوشه ذهن دیپلمات‌های برجامی باشد.