دکتر سید مصطفی خوش چشم کارشناس مسائل بینالملل در خصوص ضرورت تحول در حوزه روابط خارجه ایران در دولت آینده گفت: وزارت خارجه باید دچار تحول شود؛ بدین ترتیب که یکی از نقاط ضعف وزارت خارجه ما نداشتن استراتژی و راهبرد به منظور پیشبرد سیاست خارجی برای حصول اهداف راهبردی معینشده توسط رهبر انقلاب است.
وی افزود: رهبر انقلاب بر اساس قانون اساسی اهداف مشخصی را در حوزه سیاست خارجی مشخص میکنند؛ وظیفه دستگاههای متولی و به ویژه وزارت خارجه این است که با ارائه و تعریف نقشه راهی که کمترین هزینه و بیشترین سود را برای منافع ملی حاصل کند، کشور را به سمت آن اهداف راهبردی رهنمون کند. متأسفانه در بسیاری از موارد از قرارداد چین تا مسئله قفقاز و حتی در مسائل منطقه، وزارت خارجه چنین نقشه راه منسجمی را ارائه و اجرا نکرده و این استراتژی میبایست در دوره بعد ترمیم شود.
خوشچشم با بیان این نکته که در دولت یازدهم و دوازدهم راهبردی کلی برای ایجاد و گسترش روابط متوازن با دنیا از سوی وزارت خارجه اجرا نشده تأکید کرد: اوایل دولت اول آقای روحانی به جای بسط و گسترش پتانسیلهای موجود در آفریقا و آمریکای لاتین و آسیا به آنها بیتوجهی شد و تا مدتزمان طولانی غیرفعال بود و ضرباتی به کشور وارد شد؛ ازجمله در سال اخیر ما از ظرفیت حیاط خلوت آمریکا، در آمریکای لاتین برای صادرات بنزین استفاده کردیم که سود سرشار اقتصادی برای کشور پدید آورد حال اینکه به خاطر بیتوجهی به این ظرفیت، تا پیش از این اقدامی صورت نگرفت.
این کارشناس امور بینالملل افزود: همچنین با دیگر کشورهای عضو باشگاه تحریمیها نیز میتوان چنین فعالیتهایی را رقم زد؛ بنابراین به نظر میآید که بههیچ عنوان برای رشد متوازن همکاری و روابط با همه کشورهای دنیا که ظرفیت گسترش روابط با ایران را دارند استراتژی اجرا نشده و نیاز به تدوین یک برنامهریزی صحیح در آینده است.
خوشچشم بیتوجهی به دیپلماسی عمومی را مشکل دیگر سیاست خارجی در سالهای گذشته دانست و گفت: وزارت خارجه بههیچعنوان فعالیت خاصی جز اداره موجود در حوزه دیپلماسی عمومی ندارد و یکی از نمونههای برجسته خلأ در این زمینه در مورد قرارداد همکاری استراتژیک با چین است؛ جایی که هدایت افکار عمومی به جای آنکه در دست رسانهها و وزارت خارجه ما باشد در دست آمریکا و رسانههای وابسته به آنها بود و مخالفتهایی را حتی در میان برخی از نخبگان ایجاد کرد. بنابراین در حوزه دیپلماسی عمومی باید کار ویژه صورت بگیرد.
وی در پایان تصریح کرد: در زمینه نوع نگاه با روابط با دنیا، نیاز به یک تحول اساسی با حفظ نیروها و مدیران فعلی وزارت خارجه احساس میشود؛ بایستی این نگاه به گونهای عوض شود که کنشگری سرلوحه برنامههای وزارت خارجه شود و وضعیت منفعل فعلی که در میان کل دولت تسری یافته ، پایان یابد.