مصطفي شاه‌كرمي- اگرچه ساخت فيلم‌هاي تبليغاتي نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري در چند دوره اخير فرصتي براي به ميدان كشاندن برخي سينماگران و كارگردانان سرشناس و مشهور مهيا كرد اما نتيجه‌اي به جز ناكامي‌هاي مكرر و متعدد نامزدها در جلب افكار عمومي و نيز آلوده شدن فضاي سينما از جانب سينماگران سياست‌زده در بر نداشت و نتيجه حمايت‌هاي احساسي سينماگران بر سرنوشت مردم و كشور باعث شد در اين دوره سينماگران محتاط‌تر عمل كنند و نامزدها هم سراغ مستندسازان بروند.
ساختن فيلم تبليغاتي درباره نامزدهاي رياست جمهوري از انتخابات سال 1376 به منظور نمايش و پخش آنها از شبكه‌هاي مختلف تلويزيون آغاز شد. ساخت اغلب اين فيلم‌ها كه عمدتاً بر مبنا و به شيوه تكنيك‌هاي تبليغاتي يا همان پروپاگاندا تهيه و توليد مي‌شدند تا دوره قبل به كارگردانان حرفه‌اي سينماي كشورمان سپرده شده بود تا هم اعتباري براي فيلم و مايه برانگيختن كنجكاوي مردم به تماشاي آنها باشد و هم درباره كيفيت كار و اثرگذاري آن اطمينان حاصل شود، به اين ترتيب سينماگران بـا اعلام موضع درباره كانديداها يا اعلام حمايت از آنها و چه فعاليت در ساخت اين مستندها، فعالانه وارد عرصه رقابت هاي انتخاباتي شدند. اين حضور فعال ادامه پيدا كرد و گسترش يافت، به طوري كه در انتخابات دهم رياست جمهوري براي هر يك از چهار نامزد دو مستند نيم‌ساعته ساخته شد كه در مدت مقرر و مجاز براي فعاليت‌هاي تبليغاتي، در ساعت ثابت و مشخصي از شب، روي آنتن شبكه‌هاي تلويزيون مي‌رفت. از ضروريات اصلي ارتباطات در مبارزه انتخاباتي توجه كامل به روش، سبك و تاكتيك‌هايي است كه نامزدها در فيلم‌هاي تبليغاتي به كار مي‌گيرند. به هر حال توليد فيلم‌هاي تبليغاتي از سوي نامزدها در طول برگزاري انتخابات و پخش آن از صدا و سيما به عنوان تأثيرگذارترين رسانه تبليغي در برانگيختن حس مشاركت هر چه بيشتر مردم نقشي تعيين‌كننده دارد.
آغاز گرم شدن تنور سينمايي انتخابات
شايد تا دوره پيش فيلم‌هاي انتخاباتي كانديداها حتي براي طرفدارانشان هم چندان مهم نبود اما از انتخابات سال 1384 به بعد از چند ماه مانده به برگزاري انتخابات براي آنهايي كه حرفه‌اي‌تر به مباحث نگاه مي‌كردند، حدس و گمان‌هايي درباره اينكه چه كسي فيلم هر يك از كانديداها را مي‌سازد به ميان مي‌آيد اما واقعيت اين است كه تا قبل از فرارسيدن ايام تبليغات كانديداهاي رياست جمهوري در سال 1380 ساختن فيلم‌هاي مستند و تبليغاتي براي نامزدها آن هم توسط فيلمسازان و سينماگران برجسته و سرشناس خيلي محلي از اعتبار نداشت. در سال 1376 اما اين روند شكلي جدي به خود گرفته بود. پيش از آن و در سال 72 رسول صدرعاملي، كارگردان نامدار سينماي ايران فيلم رضا زواره‌اي نامزد اين دوره از انتخابات را ساخته بود. در سال 76 فيلم تبليغاتي سيدمحمد خاتمي را به طور مشترك مرحوم سيف‌الله داد، بهروزافخمي و احمد مرادپور ساختند. سيف‌الله داد و بهروز افخمي هر دو جزو فيلمسازان مطرح آن سال‌ها بودند. در اين سوي ميدان بهزاد بهزاد‌پور، كارگردان فيلم «خداحافظ رفيق» فيلم تبليغاتي علي‌اكبر ناطق‌نوري را ساخت. در سال ۱۳۸۰ فيلمسازان سينماي ايران به طور جدي‌تري پا به عرصه ساخت فيلم‌هاي تبليغاتي در انتخابات گذاشتند. فيلم سيدمحمد خاتمي را احمدرضا درويش ساخت. ضياء‌الدين دري و اكبر نبوي فيلم احمد توكلي را ساختند. مجيد مجيدي و سيف‌الله داد براي ساخت فيلم علي شمخاني مشاوره دادند. سعيد ابوطالب براي حسن غفوري‌فرد فيلم ساخت. سعيد جليلوند براي سيدمنصور رضوي وارد ميدان شد. در اين سال شهاب‌الدين صدر كار ساخت فيلم خود را به جمال شورجه محول كرد. سيدضياءالدين دري كه با سريال «كيف انگليسي» به شهرت رسيده بود در حركتي عجيب فيلم علي فلاحيان را ساخت. همزمان با فرارسيدن ايام انتخابات نهمين دوره رياست جمهوري براي اولين بار بود كه بحث ساخت فيلم‌هاي انتخاباتي نامزدها به صورت جدي‌تري مطرح شد كه در اين سال شش سينماگر سرشناس و مطرح براي شش كانديداي رياست جمهوري آن دوره فيلم انتخاباتي ساختند. در آن زمان رخشان بني‌اعتماد فيلم تبليغاتي مصطفي معين را ساخت. كمال تبريزي فيلم انتخاباتي هاشمي‌رفسنجاني و مهدي فخيم زاده فيلم انتخاباتي علي لاريجاني را توليد كردند. همچنين رسول ملاقلي‌پور براي محسن رضايي فيلم ساخت و بهروز افخمي فيلم مهدي كروبي را توليد كرد. جواد شمقدري نيز در اين دوره براي محمود احمدي‌نژاد فيلم ساخت و محرم زينال‌زاده فيلم محسن مهرعليزاده را توليد كرد.
انتخابات 88؛ اوج‌گيري فیلم‌های انتخاباتي
انتخابات سال 1388 نيز شاهد حضور چهره‌هاي تراز اول سينماي كشورمان در فرآيند انتخابات رياست جمهوري بود. در اين دوره مجيد مجيدي و احمدرضا درويش براي ميرحسين موسوي فيلم ساختند و علي معلم و بهروز افخمي براي تبليغ مهدي كروبي به ساخت فيلم روي آوردند. جواد شمقدري بار ديگر فيلمي براي محمود احمدي‌نژاد ساخت و محمدعلي فارسي فيلم تبليغاتي محسن رضايي را تدارك ديد. در انتخابات رياست جمهوري سال 1392 حسين دهباشي به عنوان يك مستندساز فيلم حسن روحاني را ساخت و حسين شمقدري براي سعيد جليلي كار كرد. سيدمحمود رضوي، سرپرست تبليغات قاليباف بود و بهروز شعيبي فيلم اين نامزد را كارگرداني كرد و محمدحسين لطيفي براي علي‌اكبر ولايتي، فيلم ساخت و مجيد برزگر براي محمدرضا عارف، وارد گود شد. در اين دوره جلال عطارزاده براي محمد غرضي و اسماعيل فلاح‌پور براي محسن رضايي فيلم انتخاباتي ساختند تا به اين صورت كارنامه كارگردانان سينماي ايران در پايان سال 1392 در ساخت فيلم‌هاي انتخاباتي بسته شود. شايد عنوان و اطلاق پرحاشيه‌ترين و جنجالي‌ترين فيلم تبليغات نامزدهاي رياست جمهوري را بتوان به فيلم تبليغي حسن روحاني به كارگرداني حسين دهباشي نسبت داد، چه اينكه افشاگري دهباشي در مورد برخي پشت پرده‌ها و واقعيات ساخت آن فيلم همچنان نقل محافل هنري و سياسي است. حسين مهدويان در سال 1396 پا به ميدان ساخت فيلم براي حسن روحاني گذاشت و اين دوره را بايد اختتاميه‌اي براي ورود سينماگران بزرگ سينماي ايران در عرصه توليد فيلم تبليغاتي براي نامزدهاي رياست جمهوري دانست چراكه عملكرد نامطلوب دولت موسوم به تدبير و اميد، نااميدي و سرخوردگي بي‌سابقه‌اي در ميان سينماگران ايجاد كرده كه تا دهه‌ها بعد بعيد است هيچ فيلمساز بزرگي ريسك حضور در اين عرصه را به جان بخرد و حتي مي‌توان احتمال داد زين پس هيچ فيلمساز بزرگي تن به ساخت فيلم انتخاباتي ندهد.
منبع: روزنامه جوان
