تحلیل خواندنی پناهیان از مستند BBC در موردسپاه

حجت الاسلام و المسلمین علیرضا پناهیان عصر دیروز پنجشنبه 12 اردیبهشت‌ماه در محفل فیلمنامه‌نویسان متعهد گفت: شایسته است که گروهی از مومنین در بخش نمایشی قرار گیرند و در فیلمنامه‌نویسی اعم از فیلمنامه برای کار داستانی، مستند و ... فعال باشند. وقتی می‌گوییم فیلمنامه‌نویسی منظورمان مغز متفکر رسانه دیداری است و همه ژانرها را در بر می‌گیرد. آنهایی هم که می‌خواهند مستند بسازند باید یک سیری را در کارشان در نظر گیرند.

نوشتن طرح مستند با طرح یک سخنرانی تفاوت ندارد

وی افزود: ما خیلی وقت ها اشتباه می کنیم که مستند را شبیه یک قصه در نظر نمی گیریم و نتیجه این می شود که سطح مستند پایین می آید. فیلمنامه نویسان برای اینکه در موضعی هستند که می خواهند در آن موضع راحت‌تر انتقال معنا کنند باید بدانند که طرح مستند و داستانی با طرحی که یک سخنران می‌نویسد تفاوتی ندارد. سخنران با مقدمه‌ای طرح مسئله می کند و به مرور گره را باز می کند همچنان که در قصه یا سریال باید جاذبه ای باشد تا مخاطب آن را دنبال کند این اتفاق باید در سخنرانی هم بیفتد. همچنین همانند قصه یا داستان باید اتفاق غیر مترقبه در مستند رخ دهد تا مخاطب درگیر شود.

پناهیان ویژگی‌های فیلمنامه موفق را چنین توضیح داد: واقعا به یک قدرت ویژه نیاز است تا فیلمنامه‌نویس در این موقعیت کار خلاقانه، موثر و مفید انجام دهد. شاید همین سه ویژگی بتواند شاخص‌های اصلی فیلمنامه موفق را توضیح دهد. اگر می‌خواهید دوره آموزشی ببینید تا فیلمنامه‌نویس شوید بدانید که این کار یک شغل نیست بلکه یک سِمَت مهم اجتماعی است بنابراین شما ادعای زیادی دارید که اینجا نشسته‌اید .شما نمی خواهید مردم را سرگرم کنید البته مردم سرگرم می شوند ولی اینکه برای چه می خواهید مردم را سرگرم کنید مهم است. یک فیلمنامه‌نویس یا می‌خواهد سر مخاطب کلاه بگذارد یا حرفی بزند که زندگی آنان را تغییر دهد.

وی افزود: مردم این زمان نیاز به یک تلنگر دارند اگر شما به عنوان فیلمساز زیبایی رفتار یک محجبه را به نمایش بگذارید و روحیه ای که پشت انتخاب حجاب است را در لابه لای کنش ها نشان دهید برای تبلیغ حجاب در جهان در مقیاسی میلیاردی کافی است. مردم عجیب آماده هستند که حرف ها را بپذیرند. غربی ها هنر نکردند این همه خرابکاری در عالم ایجاد کردند. آنها روش های ساده ای را برای خراب کردن مردم انتخاب می کنند. شما هم به سادگی می توانید روش هایی را اتخاذ کنید تا مردم را هدایت کنید.

پناهیان درباره آمادگی پذیرش حقیقت در مردم اظهار کرد: اکنون حقیقت در عالم در آستانه انفجار است. زشتی ها در آستانه نابودی اند، زیبایی ها در دل آدم ها در آستانه تولدند، متاسفانه ما از انجام کارهای بسیار ساده عاجز هستیم. نمی دانم چرا برایمان سخت است یک سناریوی ساده برای شیوه شکل گرفتن جریان تروریستی در سوریه بنویسیم. اگر یک مستند ساده در این زمینه ساخته شود در انتخابات پیش رو به نفع امام زمان(عج) و ولایت تاثیرگذار خواهد بود درحالیکه با سخنرانی نمی شود این کار را کرد.


وی در مورد هجمه تبلیغی غرب توسط زبان هنر گفت: دیشب گزارشی از مستندی به دستم رسید که توسط بی بی سی پخش شده است و یک ماه است که تبلیغ می شود. مستندی است درباره سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که گزارش آن را به من دادند و دیدم این مستند ساخته شده تا یک جمله را بگوید. ابتدا مقدمه چینی کرده که سپاه پاسداران چگونه تشکیل شده تا برسد به این جمله که بگوید ایران یک روستایی است که هر کس قبیله ای دارد. در این روستا هر کسی جایگاهی داشت، امام خمینی (ره) جایگاهی داشت، آیت الله هاشمی جایگاهی داشت و تنها کسی که جایگاه نداشت آیت الله خامنه ای بود بنابراین سپاه را تشکیل داد تا صاحب جایگاه شود و به بیانی می خواهد بگوید سپاه برای آیت الله خامنه ای است و از قبل سابقه داشته است. شیوه این مستند به گونه ای است که این فرد مقدمه چینی می کند تا آن جمله اصلی اش را بگوید و نیم ساعت بعد را هم سعی می کند پیام اصلی را تثبیت کند.

هر مطلبی را نخوانید هر چیزی را نشنوید

وی ادامه داد: متفکران درجه یک عالم سیاست فیلمنامه مستند را می نویسند. متفکران درجه یک فرهنگ، سیاست و معنویت فیلمنامه قصه را می نویسند. شما می خواهید در این جایگاه کار کنید، باید لشگر لشگر آدم مثل شما شروع به کار کنند . اشکال بزرگ در کشور ما این است که این نوع کارها به دست کسانی که از تفکر عمیق دینی برخوردار هستند نیفتاده است. اهالی سینما و اهالی دین با هم گفتگو می کنند ولی صرف گفتگو کافی نیست. جایگاه فیلمنامه نویس و کارگردان جایگاه رهبری، معلمی و هدایت جامعه است. برای رسیدن به این جایگاه باید مطالعات دینی عمیق داشته باشیم. هرگز لازم نیست روحانی شوید البته اگر شدید خوب است ولی بعضی از روحانیون نگاه عمیق ندارند ، نگاه عمیق آوینی لازم است آن را پیدا کنید. آوینی فرقان داشت شما باید مراقب غذای فکری خود باشید. هر مطلبی را نباید بخوانید از هر کسی نباید خوشتان بیاید هر چیزی را نباید بشنوید.

وی به ارائه چند پیشنهاد پرداخت و گفت: پیشنهادم این است که جایگاه رفیع فیلمسازی اشغال کنید ولی به خودتان سخت بگیرید. باید فرق بین علما را بفهمید. نیازی نیست که خودتان از علما بشوید ولی باید دارای قوه تمیز و تشخیص شوید. فرق بین علما را می فهمید. خیلی ها هستند که ادعا دارند ولی این تفاوت ها را درک نمی کنند. خیلی حرفهای باریک‌تر از مو هست. باید با افرادی که حرف‌های باریکتر از مو دارند نشست و برخاست کنیم. جایی بروید که شما را متعادل بار بیاورند.

پناهیان رها بودن را عامل تاثیرگذاری دانست و تصریح کرد: نباید هیچ گره‌ای در روحتان باشد. رها و آزاد باشید این آزادی را با تذهیب نفس به دست بیاورید. مثلا یک ایده زیبا خلق کنید ولی به نام دوستتان بزنید تا رها شوید. بدون ایثار رها نمی شوید . باید جان بدهید. برخی هنرمندان جانشان را می دهند ولی نامشان را نمی دهند. اخلاص حکمت می آورد، فیلمنامه نویسی از خطاط شدن و شاعر شدن راحت تر است چون چیزی نیست جز تکرار زندگی.

وی ادامه داد: ممکن است این سئوال برای شما ایجاد شود که فیلمنامه نویسان غربی چگونه بدون تذهیب نفس این قدر اثرگذار هستند. شما اگر بخواهید مثل آنها رفتار کنید بهتر و قوی تر از آنها کار خود آنان را انجام می دهید. برای این که حرف بی پایه بزنید استعداد زیادی نمی خواهد. تمسخر نیکویی ها هنر نمی خواهد.

پناهیان در پایان تصریح کرد: قرآن فیلمنامه است ، قصه است، مستند است. خدا به شیوه متن های عادی آن را بیان نکرده است بلکه قطعه قطعه کنار هم قرار داده و تدوین کرده حتی کلماتش را به گونه ای که می توان جای برش ها را دید و اتفاقا خیلی رندانه این کار را کرده و برای باهوش ترین‌ها هنرنمایی کرده است. برای موفقیت در فیلمنامه نویسی، قرآن و نهج البلاغه بخوانید. در کنارش فیلم های موفق را هم ببینید حرفی نیست ولی اصل دوره آموزشی همین نکاتی است که تذکر دادم.