ارتقای فرهنگ سیاسی در سپهر عقلانیت

کنشها، واکنشها و اندرکنشهاي يازدهمين انتخابات رياست جمهوري چه در سطح تحليل راي دهندگان و چه کساني که در معرض انتخاب قرار داشتند و چه در سطح ساختار برگزاري انتخابات باعث ارتقاي فرهنگ سياسي به خصوص در چهار حوزه مشارکت، رقابت، پايبندي به نتايج انتخابات و در نهايت گفتمان گرديد. اگر فرهنگ سياسي را مجموعه بايدها، نبايدها، هنجارها، ارزشها و ايستارهاي حاکم بر حيات سياسي يک جامعه تعريف کنيم عقلانيت به عنوان يکي از مولفه هاي پررنگ در رفتارشناسي سياسي تمام عناصر مرتبط با انتخابات يازدهم در بالا رفتن درجه فرهنگ سياسي نقش بسزايي داشت.

مشارکت عقلاني
راي دهندگان در اين دوره يک مشارکت عقلاني در انتخابات از خود به نمايش گذاشتند و برخلاف دوره هاي گذشته از سر احساسات و هيجانات سياسي زودگذر تصميم نگرفتند. فرصت خوب و عادلانه اي که صدا و سيماي جمهوري اسلامي فراهم کرده بود زمينه را براي قضاوت عقلاني راي دهندگان فراهم کرد. آناليز راي مردم به نامزدها حکايت از امعان نظر راي دهندگان نسبت به برنامه ها و سوابق علمي و اجرايي نامزدها داشت.خلق يک حماسه سياسي به تاسي از بيانات رهبر معظم انقلاب در ابتداي سال و درک معنادار توده هاي مردم از اهميت حضور گسترده و تاثير آن بر عزت، اقتدار و امنيت ملي صبغه عقلاني انتخابات يازدهم را بيشتر کرد.

رقابت عقلاني
در سطح تحليل نامزدها و رجال سياسي و مذهبي که در معرض انتخاب مردم قرار گرفتند عقلانيت در ارائه برنامه هاي کاربردي براي حل مشکلات فوري کشور و اجتناب از مناقشات بنيادين در اصول پذيرفته شده نظام جمهوري اسلامي و پرهيز از بداخلاقي هاي سياسي اعم از تبليغات منفي، تخريب رقيب و توسل به عوامل غير عقلاني و ضد عقلاني کاملا مشهود بود. به غير از يکي دو مورد مناقشه در خصوص موضوعات مربوط به سياست خارجي نظام و امنيت داخلي نمي توان شاهد مثالي براي خروج نامزدها از دايره عقلانيت عنوان کرد.نامزدهاي يازدهمين انتخابات رياست جمهوري با فهم اولويت اصلي کشور در رفع مشکلات اقتصادي نظير تورم و بيکاري به دور از پرداختن به مسائل فرعي و دست دوم و اجتناب از مناقشاتبي اساس فلسفي و بنيادين که در دوره هاي گذشته شاهد آن بوديم، راهکارها و برنامه هاي عملياتي خود را در معرض قضاوت افکار عمومي گذاشتند. نامزدها که هر کدام نماينده يک تفکر و جريان سياسي و اجتماعي بودند در کمال متانت
اولويت بندي خود در سياست گذاري ها را صريح و بي پرده با مردم در ميان گذاشتند و گروه هاي مختلف مردم نيز به نامزد مورد نظرشان آزادانه راي دادند.

عقلانيت در پايبندي به نتايج انتخابات
يکي از صحنه هاي ماندگار يازدهمين انتخابات رياست جمهوري پيام هاي تبريک پي در پي 5 نامزدي بود که خطاب به دکتر حسن روحاني رئيس جمهور منتخب از رسانه ها منتشر شد. علي رغم اينکه نامزد پيروز تنها هفت دهم درصد با کشيده شدن انتخابات به دور دوم فاصله داشت اما دکتر محمد باقر قاليباف که به طور طبيعي حق اعتراض قانوني داشت و مي توانست درخواست شمارش مجدد آرا را بکند اما اين کار را انجام نداد و بلافاصله به رئيس جمهور منتخب ملت ايران تبريک گفت. اين صحنه اگر چهار سال پيش خلق شده بود بسياري از هزينه هايي که در چند سال گذشته به کشور تحميل شد به وجود نمي آمد.
عقلانيت در پايبندي به نتايج انتخابات مطمئنا درجه فرهنگ رقابت هاي سياسي را در جمهوري اسلامي بالا برد. از سويي انتخاب دکتر روحاني موجب احياي بخشي از سرمايه اجتماعي شد. دشمن در چند سال گذشته تلاش بسياري براي از بين بردن اعتماد بخشي از جامعه که در انتخابات گذشته نامزدشان پيروز نشد انجام داد. اما انتخاب آقاي روحاني و پايبندي ساير نامزدها به نتايج و همچنين مردم‌سالاري صادقانه در ايران تمام اين توطئه ها را برملا کرد.

عقلانيت گفتماني
اين تحليل ناصواب که راي به آقاي دکتر حسن روحاني راي به "دگر" يا "غيريت" گفتمان عدالت، پيشرفت، مقاومت و عزت کشور بود پايه و اساس چنداني ندارد. دکتر روحاني نيز به عدالت، پيشرفت، مقاومت و عزت کشور اعتقاد دارد اما بر اين باور است که مقاومت و تحصيل عزت کشور بايد توام با "تدبير" و "عقلانيت" باشد. بي انصافي و جفا در حق نظام و مردم است اگر آقاي روحاني را سمبل "سازش" در برابر تحميلات دشمن تلقي کنيم. کساني که چنين تحليلي دارند پژواک صداي دشمن در داخل کشورند.روحاني اگر به ايستادگي در برابر دشمن اعتقاد نداشت مطمئنا مورد اقبال مردم قرار نمي گرفت. نبايد فراموش کرد که مردم در اين انتخابات از مناقشات اساسي در حوزه اصول نظام چه در سياست خارجي و چه در سياست داخلي عبور کردند. راي مردم به آقاي روحاني در واکنش به سوء تدبيرهاي اقتصادي بود که در يکي دو سال گذشته در کنار تحريم ها، فشارهاي اقتصادي فراواني را به خانواده ها وارد کرد.راي مردم براي حمايت از توليد و ايجاد اشتغال براي جوانان بود. مردم خواستار آرامش در فضاي اقتصادي و کاهش تورم هستند. مردم
نمي خواهند صبح که از خواب بلند مي شوند شاهد افزايش قيمت نجومي کالاها و خدمات باشند. مردم به رئوس کلي برنامه هاي اقتصادي روحاني اعتماد کردند چون فکر مي کنند وي و تيم اقتصادي اش مي تواند بخشي از اين فشارهاي اقتصادي را فروبکاهد.مطالبه مردم براي ايجاد تغييرات اقتصادي به معناي تغيير گفتمان عزت، عدالت و پيشرفت نيست. البته ايشان مطمئنا شيوه هاي خاص خود را در پيگيري مطالبات و گفتمان رهبري در موضوع سياست خارجي دارد اما تغيير روشها در اين موضوع به معناي تغيير ارزشها نيست. هم آقاي روحاني و هم آقاي جليلي به راهبرد و گفتمان نظام در موضوع هسته اي باور کامل دارند اما طبيعتا تاکتيک هاي آنها براي حصول نتيجه متفاوت است.