چرا اسلام توصیه به بخشیدن می كند؟

طوبي اسلامي -  الهی انا عبداتضل الیک ... و اطلب العفو منک اذا العفو نعت لکرمک (خدایا من بنده ای هستم که برای عذر خواهی به درگاهت آمده ام ... و از تو عفو و بخشش می طلبم که عفو وصف کرم توست) مناجات شعبانیه
و ما انا یا رب و ما خطری هبنی بفضلك و تصدق علي بعفوك أي رب جللي بسترك و اعف عن توبيخي بكرم وجهك... ( و ذره ناچیز ای خدا کیستم، مرا به فضل و کرمت ببخش و به عفو و رحمتت بر من منت گذار، ای پروردگار من کردار زشتم را در پرده دار و از گناهانم به بزرگواری ذاتت در گذر ... ) دعای ابو حمزه ثمالی
ماه های شرافت مند رجب، شعبان و رمضان ماه هایی است که خداوند با کلام معصومین بندگانش را به طلب عفو و بخشش از درگاهش فراخوانده است. این مضامین به وفور در دعا های وارده در این ماه به چشم می خورد تا این فرصت استثنایی برای توبه از انسان فوت نشود.
در کنار توصیه طلب عفو و مغفرت از خداوند، دعوت به بخشیدن و گذشت از خطای همدیگر در جامعه همواره در متون دینی دیده شده است. به عنوان نمونه خداوند غفور مي فرمايد:  (( لیعفوا و لیصفحوا الا تحبون ان یغفرالله لکم)) (بایستی دیگران را ببخشند و لغزش‌های آنان را نادیده بگیرند. آیا دوست ندارید كه خداوند از لغزش‌های شما درگذرد؟ ) سوره نور: آیه 2 1
مفهوم عفو و بخشش از جمله مواردی است که بین دین و روانشناسی مشترک است .هرچند بیان مطالبی از این دست نباید ما را به بیراه اثبات دین با علوم حاصل از تلاش بشر و برخاسته از علوم ناقص انسانی، بکشاند به تحقیقات روانشناسی در این زمینه اشاره مختصری می شود.
 اخيراً موضوع عفو و بخشش به عنوان يكى از موضوعات مهم در علم روان شناسى مطرح شده و بسياری از محققان حوزه روان شناسى بالينى برای ارتقای سطح كار خود به مطالعه و پژوهش در اين زمینه مى پردازند . مضاف بر این تحقيقاتى درباره عفو و بخشش و تأثيرات آن بر سلامت جسم و روان در روان شناسی انجام شده است يافته هاي پژوهشي فريدبرگ و همكاران (2005) نشان دهنده این موضوع است که بین بخشش و سلامت روان رابطه مثبت وجود دارد و نشخوار فکری حادثه ای که منجر به رنجش شده است فرد را در معرض آسیب قرار می دهد. همچنین ورث اینگتون و بری ( 2001) بیان می کنند که بخشش راهکاری است که منجر به انطباق فرد با محیط می شود و با بهزيستي روانی رابطه دارد و عدم بخشش باعث فشار و آسيب رواني می شود.
 قرآن كريم در مطرح كردن بخشش، بيشترين تأكيد خود را بر نتايج اخروي آن دارد؛ در صورتي که روان شناسی نمي تواند در اين وادي وارد شود و طبيعتاً نمي تواند بحث انگيزه اخروي را در انسان ايجاد و تحريك كند2:
محبوب درگاه احدیت بودن (( و الکاظمین الغیظ و العافین عن الناس و الله یحب المحسنین . و فرونشانندگان خشم و بخشايندگان (لغزش‏هاى) مردم‏اند، و خدا نيكوكاران را دوست دارد))1آل عمران: 134،اجر اخروی (( فمن عفی و اصلح و اجره علی الله . پس اگر كسى عفو كند و (ميان خود و خدا و خود و طرف خود را) اصلاح نمايد پاداش او بر عهده خداست)) سوره شوری: آیه 40  ، عزت مندی ((علیکم بالعفو فان العفو لایزید العبد الا عزا فتعافوا یعزکم الله. عفو و بخشش را شیوه خود قرار دهید زیرا بخشش و گذشت جز بر عزت انسان نیفزاید))1 کافی: ج2، ص108- بحار الانوار: ج71، ص 401 از جمله مواردی است که در دین به آن اشاره شده است.
با نیم نگاهی به مشکلات روابط بین فردی در جامعه کنونی ضرورت احیاء این اخلاق اسلامی بیش از پیش احساس می شود.


منابع:
1-  ايماني فر حميدرضا، فاطمي جميله، اميني فاطمه، بخشش از ديدگاه روان شناسي و قرآن كريم، انسان پژوهی دینی، سال9، شماره27، بهار و تابستان 91، 149-175    
2- مشکینی اردبیلی علی، دروس فی الاخلاق: ، قم نشر الهادی،1374