رئیس سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه نیروگاه بوشهر شهریور ماه سال گذشته با همکاری متخصصان روس راه اندازی شد، گفت: بعد از اردیبهشت ماه هزار مگاوات برق نیروگاه را در شبکه برق سراسری خواهیم داشت.
به گزارش فارس، فریدون عباسی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران با حضور در برنامه "کنکاش"که یکشنبه شب از شبکه جهانی جام جم پخش شد به تشریح آخرین دستاوردها و تحولات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران پرداخت. که مشروح این گفت‌وگو از نظر خوانندگان می‌گذرد.
سؤل: اصولاً چرا ما به دنبال فناوری هسته‌ای هستیم؟
عباسی: ما برای تامین انرژی نیاز داریم به منابع مختلف فکر کنیم. اگر بخواهیم برق را استفاده کنیم یا سوخت‌های فسیلی یا انرژی خورشیدی یا برق آبی و یا انرژی هسته‌ای برای تامین آن به کار می‌روند. کشورهای مختلف برنامه‌ریزی می‌کنند تا خودشان را محدود به یک منبع نکنند و بر اساس تجاربی که به دست آوردند، توانستند از تمام منابع انرژی که در کشورشان وجود دارد استفاده کنند. کشور ما هم از همان الگو استفاده می‌کند. نرم افزارهایی در این زمینه است که می‌شود داده‌های لازم را به آن داد که مثلاً یک کشور چه میزان برق خود را از منابع مختلف تامین کند. بر همین اساس این کار در کشور انجام شد تا مقداری از برق خود را از فناوری هسته‌ای کسب کنیم. البته باید گفت که بحث هسته‌ای تنها برای تولید برق نیست. کاربرد پرتوها در زندگی مردم یکی از اهداف ماست. در زمینه‌های مختلف کشاورزی، پزشکی و صنعت نیز این فناوری کاربرد دارد.
ما پیشرفت‌هایی در زمینه‌های پزشکی و تولید داروهای درمانی و تشخیص‌های پزشکی داشته‌ایم. همچنین با توجه به تجربیاتی که در کارهای کشاورزی هسته‌ای به دست آورده‌ایم مقرر است که از امسال تولیدات کشاورزی را افزایش دهیم.
سؤال: فناوری هسته‌ای چه تاثیراتی در روند توسعه کشور در عرصه‌های مختلف به نسبت کشورهای دیگر داشته است؟
عباسی: ما در ۳۰ سال گذشته بخشی را درگیر جنگ تحمیلی بودیم. به دنبال رشد تحصیلات تکمیلی که بعد از انقلاب هدف بود، منابع انسانی کارایی در کشور تربیت شد که باعث شد ما در عرصه‌های مختلف علمی رشد کرده و در دهه اخیر یک جهش علمی را تجربه کردیم.
فناوری هسته‌ای نیز از این امر مستثنی نبود و از علوم دیگر که در کشور رشد کرده بود، بهره گرفت و ما امروز جزو کشورهای تولید کننده سوخت هستیم و چرخه سوخت به طور کامل در ایران انجام می‌شود. از استخراج معدن تولید کیک زرد تولید UF۶ بحث‌های تبدیل این به موادی که باید در سوخت استفاده شود، تولید غلاف‌های سوخت و بحث غنی سازی.
همه این موارد در کشور ما انجام می‌شود و ما به خودکفایی رسیده‌ایم و حتی این قدرت را داریم که تحت نظارت آژانس به آموزش کشورهای دیگر نیز بپردازیم.
سؤال: با توجه به هزینه‌های سیاسی و بین‌المللی که تولید سوخت هسته‌ای برای ما به همراه داشت، آیا بهتر نبود این فناوری و انرژی را از خارج از ایران خریداری می‌کردیم؟
عباسی: ما در بسیاری از موارد به کشورهای خارجی وابسته بودیم. هر جا که وابسته بودیم آنهایی که نمی‌خواهند ما در عرصه جهانی مطرح شویم، ممانعت کرده‌اند. به عنوان نمونه فرض کنید آیا کامپیوترهای پیشرفته را به ما می‌دادند؟ آیا داروهای خاص را به راحتی در اختیار ما می‌گذاشتند؟ کشورها دستاوردهای خود را حفظ می‌کنند تا قدرت نمایی کنند. ما هم باید یک چیزی در دست داشته باشیم تا در این بازار، معامله درست انجام دهیم. ما هم به دنبال تولید داروهای خاص هستیم، ما هم به دنبال مواد پیشرفته هستیم. یکی از این عرصه‌ها بحث هسته‌ای است. از آنجا که آنها در سایر موارد نیز جلوگیری کرده‌اند در این بخش هم ممانعت می‌کنند.
ما در برهه‌های مختلف پیروزی انقلاب اسلامی با چالش‌هایی مواجه بودیم. در اول انقلاب و در دوره جنگ تحمیلی به تثبیت سرزمین کشوری پرداختیم. آنها قصد داشتند کشور ما را تجزیه کنند اما مردم تلاش کردند تا سرزمین خود را تثبیت کنند. پس از تثبیت سرزمین، مردم به دفعات در انتخابات مختلف شرکت کردند و در دو دهه اخیر مشارکت به گونه‌ای بود که ما به تثبیت سیاسی رسیده‌ایم.
در دوره جنگ، این فشارها بوده و در دوره تثبیت سیاسی نیز همین تحریم‌ها مطرح بوده است. کودتاهای مختلف، بحث‌های رسانه‌ای و تهدیدات نظامی. با این حال مردم هراسی نداشتند و با حضور در صحنه، مسائل خود را مدیریت کردند. در حال حاضر در شرایط تثبیت علمی هستیم. تثبیت سیاسی شرایط را برای تثبیت علمی فراهم کرد. مطمئناً در دوره تثبیت علمی و فناوری نیز با تحریم‌ها و فشار‌های سیاسی مواجه هستیم. ثابت کرده‌ایم در دفاع موفق هستیم، در مدیریت سیاسی کشور موفق هستیم و امروز در حال مدیریت دانش فناوری هستیم. فناوری هسته‌ای در حال حاضر از همان زیرساختی که در داخل کشور است، استفاده می‌کند.
سؤال: خبر خوش هسته‌ای امسال چیست؟
عباسی: ما در بهمن ماه خبرهای مهمی داشتیم که به مناسبت دهه فجر دستاوردهای خود را باید اعلام می‌کردیم. امروز(یکشنبه) هم اعلام شد و مردم هم با آن آشنا هستند. اما امروز ما ۲ دستاورد داریم که شاید دیگران به آن توجه نمی‌کنند. چرا که دستاورد فنی است و تبلیغاتی نیست. تولید سوخت‌های مجازی برای رآکتور اراک را شروع کردیم و امروز تعداد زیادی مجتمع سوخت را تولید کردیم. سوخت مجازی یعنی اینکه سوختی تولید کردیم که از نظر هندسی و اندازه عین سوخت اصلی است و فقط به جای اورانیوم در آن قرص‌های سربی می‌گذارند. سوخت مجازی برای آن است که ماشین سوخت‌گذار بتواند این مجتمع‌ها را تحمل کند و با دقت آنها را در جایگاه خاص خودشان قرار دهد. به همان تعداد سوخت اصلی که در راکتور اراک قرار می‌گیرد، اول سوخت مجازی می‌گذاریم. یعنی سوخت‌هایی که غلاف و همه چیز آنها مانند سوخت اصلی است، با این تفاوت که در آن سوخت سربی دارد و حالت بحرانیت هسته‌ای فعل و انفعالات در آن به وجود نمی‌آید.
ماشین سوخت‌گذار را خودمان طراحی کردیم و آن را در این مرحله زیر بار می‌بریم و جابجا می‌کنیم تا دما و فشار به روش غیر هسته‌ای بالا برده شود و محفظه سوخت را تست و حرکت سیال را بررسی کنیم. قبل از اینکه رآکتور وارد فاز هسته‌ای شود، به این شکل مورد آزمایش قرار می‌گیرد تا پاسخ مورد نیاز را به دست آورد. این کار تجربه‌ای است که ما در رآکتور بوشهر به همراه روس‌ها داشته‌ایم.
زمانیکه سوخت مجازی یا مجتمع سوختی که متشکل از میله‌های سوخت است، ساخته شود -که تولید این مجتمع‌های سوخت در اصفهان راه‌اندازی شده است- یعنی دیگر هیچ مشکلی بر تولید سوخت‌های اصلی نداریم. امروز قرص‌های اورانیوم را تولید و ذخیره می‌کنیم و به محض اینکه سوخت‌های مجازی تکمیل و تست شد، شروع به تولید سوخت‌های اصلی می‌کنیم.
خبر دیگر اینکه ما به دلیل تحریم‌هایی که وجود دارد، برای آنکه بتوانیم رآکتور تهران را به قدرت بیشینه خود برسانیم، به ابتکار متخصصان از سوخت‌های مصرف شده که رادیو دارو تولید می‌کند و با توجه به اینکه سوخت‌های صفحه‌ای تولید نشده است از اورانیوم ۳ و نیم درصد استفاده کرده و به صورت میله‌ای آنها را تولید کنیم. متخصصان کشور این مجتمع سوخت را که متشکل از ۱۲ میله سوخت با غنای ۳ و نیم درصد است تولید کرده و در راکتور قرار دادند.
البته هنوز رسماً این تولید راه‌اندازی نشده و ما باید ابتدا آزمایش‌های لازم را انجام داده و مطمئن شویم، سپس تولید را آغاز کنیم. با تولید سوخت ۳ و نیم درصد که مربوط به رآکتورهای قدرتی است، شرایطی را فراهم می‌کنیم که تحت تابش نوترون گاما قرار گیرد و تست‌های پرتویی را روی آن انجام دهیم. این موضوع برای ما یک دستاورد است. این مجتمع کوچک در مقیاس مجتمع بوشهر یا اراک ایجاد شده است. ابتکاری انجام گرفت که شاید در هیچ کجای دنیا گزارش نشده است.
ما چون نیاز خاص داشتیم مشکل خود را با سوخت ۳و نیم درصد میله‌ای تحت نظارت آژانس حل کردیم. غلاف سوخت اراک را تحت تابش آزمایش و قرص‌های اورانیوم ۳ و نیم درصد که برای رآکتورهای قدرت است را تست کردیم. همچنین توان شبیه سازی و محاسبات خودمان را با انجام محاسبات تجربی و مقایسه کردن این داده‌ها با هم چک کردیم.
سؤال: وضعیت نیروگاه بوشهر چگونه است؟
عباسی: شهریور ماه سال گذشته این نیروگاه با همکاری متخصصان روس راه اندازی شد و در مراحل مختلف آزمایش‌های خود را گذراند. در پایان آزمایشات، ایرادها مشخص می‌شود تا پیش از بحرانی شدن رآکتور؛ که در این مرحله رآکتور فاز هسته‌ای خود را با موفقیت پشت سر می‌گذارد.
بخشی از تجهیزات نیروگاه بوشهر طراحی و ساخت آلمان بود و یک بخشی نیز طراحی و ساخت روس‌هاست و بخشی نیز تلفیقی است.
در حال حاضر رآکتور با قدرت ۷۵ درصد ظرفیت اسمی فعالیت می‌کند، یعنی ما برق شبکه را داریم و از برق هسته‌ای استفاده می‌کنیم. از حدود ۳۵ درصد به ۵۰ درصد رسیدیم و برق شبکه اصلی وصل است. امیدواریم تا ۱۰ روز دیگر این آزمایشات تمام شده و به ظرفیت نهایی هزار مگاوات در اردیبهشت ماه برسیم. اما باید تمام آزمایشاتی که روی ۵۰ درصد ظرفیت نیروگاه انجام شده است در هزار مگاوات نیز انجام شود. به احتمال زیاد بعد از اردیبهشت ماه هزار مگاوات برق نیروگاه را در شبکه برق سراسری داریم.
تحویلگیری رسمی رآکتور بوشهر از پیمانکار روس و انتقال آن به بهره‌بردار ایرانی نیازمند این است که بهره‌برداران خودمان یک سری آزمایشات و آزمون‌های لازم را انجام داده و پس از موفقیت آن را از پیمانکار روس تحویل بگیرند.
نیروگاه بوشهر اردیبهشت به ظرفیت نهایی می‌رسد
۱۳۹۱/۱/۲۱
